BÀI 19: VỊ TRÍ ĐỊA LÍ, ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN, DÂN CƯ VÀ XÃ HỘI LIÊN BANG NGA

I. LÃNH THỔ VÀ VỊ TRÍ ĐỊA LÍ

Câu 1: Dựa vào hình 19.1 và thông tin trong bài hãy cho biết:

- Những đặc điểm nổi bật về phạm vi lãnh thổ và vị trí địa lí của Liên bang Nga.

- Ảnh hưởng của vị trí địa lí, phạm vi lãnh thổ đến phát triển kinh tế- xã hội của Liên bang Nga.

Trả lời:

Diện tích lớn nhất thế giới (17,1 triệu km2).

- Lãnh thổ trải dài trên hai châu lục Á và Âu.

- Vị trí:

+ Đường biên giới dài, tiếp giáp với 14 nước.

+ Đường bờ biển dài, tiếp giáp với Bắc Băng Dương, Thái Bình Dương, biển Ban-tích, Ca-xpi, biển Đen.

+ Trải dài trên 11 múi giờ.

- Đánh giá:

   + Thuận lợi:

      * Tạo cho cảnh quan thiên nhiên đa dạng.

      * Giao lưu và phát triển các ngành kinh tế, nhất là kinh tế biển.

   + Khó khăn: Bảo vệ an ninh – quốc phòng; quản lí và khai thác lãnh thổ.

II. ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN VÀ TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN

Câu 1: Dựa vào hình 19.1 và thông tin trong bài, hãy cho biết:

- Đặc điểm về tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên của Liên bang Nga.

- Ảnh hưởng của đặc điểm tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên đến phát triển kinh tế - xã hội Liên bang Nga.

Trả lời:

- Miền Tây Liên bang Nga

+ Địa hình: chủ yếu là đồng bằng, đồng bằng Đông Âu và Tây Xi-bia. Dãy núi già Uran.

+ Các con sống lớn: sông Von-ga, sông Ô bi, sông Ênitxây… Rừng: nhiều rừng lá kim

+ Đất: đất đen màu mỡ, thuận lợi cho việc phát triển nông nghiệp

+ Khoáng sản nhiều nhất là dầu khí, than, sắt.

+ Khí hậu: ôn đới hải dương, cận nhiệt đới và cận cực lạnh giá. Điều kiện nhiệt ẩm ôn hoà hơn miền Đông. Liên Bang Nga và hình ảnh về rừng lá kim đặc trưng

- Miền Đông Liên bang Nga

+ Địa hình: chủ yếu là núi, cao nguyên.

+ Sông ngòi: sông Lê-na, có nhiều sông lớn chảy lên phía Bắc.

+ Rừng: chủ yếu là rừng lá kim.

+ Đất: đất Pốt dôn là chủ yếu, không thuận lợi cho phát triển nông nghiệp.
+ Khoáng sản: phong phú như than, vàng, dầu khí…

+ Khí hậu: Ôn đới, cận nhiệt lục địa và cận nhiệt cực lạnh.

- Ảnh hưởng của đặc điểm đến phát triển kinh tế- xã hội:

+ Thuận lợi:

* Tạo cho cảnh quan thiên nhiên đa dạng.

* Giao lưu và phát triển các ngành kinh tế, nhất là kinh tế biển.

+ Khó khăn: Bảo vệ an ninh – quốc phòng; quản lí và khai thác lãnh thổ.

III. DÂN CƯ VÀ XÃ HỘI

Câu 1: Dựa vào các hình 19.2, 19.3, 19.4 và thông tin trong bài, hãy:

- Trình bày những đặc điểm về dân cư và xã hội của Liên bang Nga.

- Cho biết đặc điểm dân cư và xã hội có ảnh hưởng như thế nào đến sự phát triển kinh tế- xã hội của Liên bang Nga.

Trả lời:

+ Số dân đông, năm 2005 là 143 triệu người, là nước có số dân đông thứ 8 trên thế giới. Dân số đông đã tạo điều kiện thuận lợi để phát triển kinh tế - xã hội, tạo ra nguồn lao động dồi dào và thị trường tiêu thụ rộng lớn. Gia tăng dân số tự nhiên chỉ có số âm và xuất cư nhiều nên số dân ngày càng giảm. Đó là nguy cơ thiếu lao động, dân số ngày càng già hóa ảnh hưởng đến việc phát triển kinh tế và nhiều vấn đề khác. + Cơ cấu dân số già, tỉ lệ nữ lớn hơn nam đã gây ra nhiều mặt khó khăn cho việc phát triển kinh tế và nhiều vấn đề khác.

+ Người dân Nga có trình độ học vấn cao, tỉ lệ biết chữ đạt 99%. Do đó, cung cấp nguồn lao động có chất lượn cao cho các ngành kinh tế, đặc biệt là những ngành đòi hỏi cao về trình độ khoa học – kĩ thuật. Liên Bang Nga có nhiều dân tộc, tạo nên nền văn hóa đa dạng và giàu bản sắc.

+ Dân cư phân bố không đều, dân cư tập trung chủ yếu ở đồng bằng Đông Âu và thưa thớt ở vùng phía Đông. Điều này ảnh hưởng đến việc khai thác thế mạnh của miền Đông, một vùng giàu tài nguyên nhưng lại thưa thớt dân.

+ Qúa trình đô thị hóa phát triển, tỉ lệ dân thành thị trên 70%, người dân chủ yếu sống ở các thành phố nhỏ, trung bình và các thành phố vệ tinh. Điều này làm giảm áp lực về xã hội, môi trường cho các thành phố lớn.

LUYỆN TẬP

Câu 1: Hãy lập bảng thống kê hoặc sơ đồ tổng hợp những thuận lợi và khó khăn của điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên ảnh hưởng đến sự phát triểm kinh tế- xã hội của Liên bang Nga.

Trả lời:

VẬN DỤNG

Câu 1: Thu thập thông tin và viết một bài giới thiệu về một di sản thế giới của Liên bang Nga đã được UNESCO công nhận.

Trả lời:

Quảng trường Đỏ là quảng trường nổi tiếng nhất tại Matxcova. Từ Quảng trường Đỏ, các đường phố chính của Matxcova tỏa ra các hướng, và dẫn tới các đường quốc lộ chính bên ngoài thành phố. Do đó, Quảng trường Đỏ được coi là trung tâm của Matxcova và của toàn Nga.

Quảng trường này có chiều dài khoảng 695m và rộng khoảng 130m, xung quanh là các công trình huyền thoại nổi tiếng của Matxcova.

Năm 1991, UNESCO đưa Quảng trường Đỏ vào danh sách Di sản thế giới.

Quảng trường Đỏ được xây dựng vào cuối của thế kỷ 15.

Trước kia, tại khu vực Quảng trường Đỏ hiện nay là các công trình xây dựng bằng gỗ, được gọi đơn giản là Pozhar, tức là “khu vực cháy”. Năm 1493, Đại công tước Ivan III ra sắc lệnh phá bỏ các công trình này để tránh hỏa hoạn.

Khu vực mới tạo ra dần dần chuyền thành nơi diễn ra các hoạt động thương mại chủ yếu của Matxcova, nên được gọi là Torgovaya, nghĩa là Quảng trường Thương mại.

Sau đó, nó được sử dụng cho nhiều lễ nghi công cộng khác nhau. Quảng trường dần dần được xây dựng tiếp và rồi trở thành nơi diễn ra các nghi lễ chính thức của tất cả các chính quyền Nga.

Tên gọi Quảng trường Đỏ không có nguồn gốc từ màu đỏ của gạch bao quanh nó hay từ sự liên hệ giữa màu đỏ và chủ nghĩa cộng sản. Nó bắt nguồn từ tên gọi trong tiếng Nga krasnaya (nghĩa là "đỏ" hay "đẹp"). Nhà thờ thánh Basil, gần đó rất đẹp, nên người dân gọi quảng trường cạnh đó là Quảng trường Đẹp. Từ thế kỷ 19 thì từ này mới mang nghĩa đỏ cho đến ngày nay.