Đáp án địa lí 7 chân trời sáng tạo Chủ đề 2: Đô thị Lịch sử và hiện đại

CHỦ ĐỀ CHUNG 2: ĐÔ THỊ LỊCH SỬ VÀ HIỆN TẠI

Đô thị và các nền văn minh cổ đại

Câu 1:

 - Trình bày những điều kiện địa lí và lịch sử góp phần hình thành nên các đô thị cổ đại phương Đông.

- Đô thị có vai trò như thế nào đối với sự hình thành và phát triển của văn minh cổ đại phương Đông? Điều đó thể hiện như thế nào qua trường hợp các đô thị của Lưỡng Hà?

Trả lời:

- Những điều kiện địa lí và lịch sử góp phần hình thành nên các đô thị cổ đại phương Đông:

+ Phương Đông là nơi có mạng lưới sông ngòi phát triển, có nhiều sông lớn như sống Ấn, sông Hằng,...Chúng là nơi có vị trí giao thông thuận lợi để trao đổi buôn bán với các khu vực khác, đồng thời các con sông lớn đã tạo điều kiện để sản xuất nông nghiệp phát triển, làm của cải dư thừa nhiều dẫn đến nhu cầu trao đổi buôn bán xuất hiện.

+ Hoạt động sản xuất chính của con người phương Đông là nông nghiệp và chăn nuôi nên ở phương Đông cổ đại đã sớm hình thành nhu cầu định cư và có ý thức về xây dựng và thiết kế. Khi sản xuất thủ công và trao đổi buôn bán tách khỏi và chi phối hoạt động sản xuất nông nghiệp thì các đô thị đã được hình thành. 

- Đô thị có vai trò quan trọng đối với sự hình thành và phát triển của văn minh cổ đại phương Đông:

+ Các đô thị phương Đông cổ đại ra đời đều phát triển với vai trò là trung tâm tôn giáo, chính trị của các nhà nước nông nghiệp. Các nền văn minh cổ đại phương Đông hình thành và phát triển gắn với các đô thị - những trung tâm kinh tế, chính trị, văn hoá và điển hình cho trình độ phát triển của một nền văn minh.

+ Các đô thị của Lưỡng Hà: Các đô thị Lưỡng Hà cổ đại là nơi đến của nhiều tộc người khác nhau. Nhà buôn khắp nơi tụ tập về các thành thị của Lưỡng Hà để trao đổi và mua bán. Vào thế kỉ VII TCN, Ba-bi-lon có quy mô lớn và sầm uất nhất thời bấy giờ. Sau thế kỉ IV TCN, Ba-bi-lon và những thành thị khác ở khu vực Lưỡng Hà dần suy tàn. Nền văn minh Lưỡng Hà cổ đại cũng sụp đổ theo những thành thị của nó.

Câu 2:

- Trình bày những điều kiện địa lí và lịch sử góp phần hình thành nên các đô thị cổ đại phương Tây.

- Đô thị A-ten và Rô-ma có vai trò như thế nào đối với nền văn minh Hy Lạp và La Mã cổ đại?

Trả lời:

- Những điều kiện địa lí và lịch sử góp phần hình thành nên các đô thị cổ đại phương Tây.

+ Các đô thị phương Tây cổ đại ra đời và phát triển trên cơ sở của nền kinh tế thủ công nghiệp và thương nghiệp. Sản xuất phát triển, hàng thủ công làm ra ngày càng nhiều làm nảy sinh nhu cầu trao đổi buôn bán, để có điều kiện thuận lợi nhất cho hoạt động sản xuất, trao đổi sản phẩm, một số thợ thủ công đã tìm cách thoát khỏi lãnh địa, họ đến những nơi có đông người qua lại như ngã ba, bến sông,… để buôn bán, từ đó các đô thị cổ đại phương Tây ra đời.

+ Các khu vực ven biển là nơi các đô thị phát triển lên nhanh chóng do chúng có vị trí giao thông thuận tiện cho việc trao đổi, buôn bán mà chủ yếu giao thương lúc đó bằng đường bộ và đường thuỷ.

- Đô thị A-ten và Rô-ma có vai trò quan trọng đối với nền văn minh Hy Lạp và La Mã cổ đại:

+ A-ten là đô thị quan trọng nhất của Hy Lạp cổ đại ra đời vào thế kỉ VII TCN và phát triển rực rỡ trong thế kỉ V TCN. Những thành tựu của nền văn minh Hy Lạp cổ đại như: mô hình nhà nước dân chủ, văn học, chữ viết, toán học, kiến trúc, điêu khắc,... hầu hết khởi nguồn ở A-ten.

+ Năm 146 TCN, sau khi A-ten và các đô thị của Hy Lạp bị chinh phục bởi người La Mã, Rô-ma bắt đầu giữ vai trò là trung tâm của vùng Địa Trung Hải cho đến năm 476. Những đóng góp cơ bản của La Mã cổ đại cho văn minh nhân loại về hệ thống luật pháp, thể chế cộng hoà, quy hoạch và xây dựng đô thị,... chủ yếu là những đóng góp của Rô-ma.

Các đô thị châu Âu thời trung đại và vai trò của giới thương nhân

Câu hỏi:

- Quan sát bảng thống kê 2,6, lược đồ 2.9, đọc thông tin trong bài, em hãy xác định: Vùng nào ở châu Âu tập trung các đô thị phát triển vào thế kỉ XIV? Vùng nào tập trung các đô thị phát triển vào thế kỉ XV? Tại sao lại có sự thay đôi này?

- Hãy nêu vai trò của giới thương nhân đối với sự phát triển của các đô thị châu Âu thời trung đại.

Trả lời:

- Vùng tập trung các đô thị phát triển vào thế kỉ XIV: nước Ý

- Vùng tập trung các đô thị phát triển vào thế kỉ XV: vùng biển Ban-tích và biển Bắc

=> Tại sao lại có sự thay đổi: Trước thế kỉ XIV, nhờ vào vị trí địa lý thuận lợi nên thương mại ở Italia rất phát triển. Các hoạt động phát triển công nghiệp dệt và đẩy mạnh việc xuất khẩu hàng hoá đã thúc đẩy các thành phố ở Italia phát triển nhanh chóng. Mặt khác, Italia không tồn tại một thực thể chính trị duy nhất mà nó chia thành nhiều lãnh địa, thị quốc nhỏ nên ở Italia hình thành nên nhiều thành phố lớn mà sau phát triển thành đô thị. Đến khi sản xuất hàng hoá phát triển, thu nhập từ buôn bán cao hơn nên tầng lớp thương nhân càng ngày càng có vai trò quan trọng hơn và trở thành động lực thúc đẩy sự phát triển của đô thị. Thương nhân liên kết với giới quý tộc quyền quý, lập nên hội đồng đô thị. Thương nhân một số đô thị châu Âu còn tập hợp lại với nhau thành lập các hiệp hội buôn bán. Đến thế kỉ XV, là thời kì hùng mạnh của liên minh Han-xi-tích của các đô thị thuộc vùng ven biển Ban-tích.

- Vai trò của giới thương nhân đối với sự phát triển của các đô thị châu Âu thời trung đại:

+ Tầng lớp là động lực thúc đẩy sự phát triển của đô thị:

• Thương nhân liên kết với giới quý tộc quyền quý, lập nên hội đồng đô thị, họ trở thành những công dân hàng đầu của đô thị.
• Thương nhân thường bỏ tiền ra xây dựng những công trình công cộng như nhà thờ, đài phun nước, thuê các hoạ sĩ trang hoàng phố xá, nhà cửa, bảo trợ cho các nhà văn hoá, khoa học có tư tưởng tiến bộ.
• Thương nhân một số đô thị châu Âu còn tập hợp lại với nhau thành lập các hiệp hội buôn bán với mục đích bảo vệ tự do thương mại, thống nhất thị trường và an toàn cho các thương nhân buôn bán đường dài.
• Tại nhiều nước, hàng năm thương nhân còn tổ chức các hội chợ để thúc đẩy trao đổi hàng hóa giữa các vùng và giữa các quốc gia.

Luyện tập – Vận dụng

Câu 1:  Em hãy trình bày những hoạt động của tầng lớp thương nhân thời trung đại ở Tây Âu. Vì sao tầng lớp thương nhân lại có vai trò quan trọng với sự phát triển của các đô thị châu Âu trung đại?

Trả lời:

Cống hiến quan trọng nhất mà các phát kiến địa lí của C. Cô-lôm-bô và Ph Ma-gien-lăng đem lại cho lịch sử nhân loại là nó đã tìm ra những con đường mới, vùng đất mới, những dân tộc mới, những kiến thức mới để tăng cường giao lưu giữa các châu lục. Bởi lẽ nguyên nhân chính dẫn đến các cuộc phát kiến là do nhu cầu về hương liệu, vàng bạc, thị trường ngày một tăng, con đường giao lưu buôn bán từ Tây Á và Địa Trung Hải lại bị người A – rập độc chiếm. Vấn đề cấp thiết đặt ra là phải tìm ra con đường thương mại mới. Chính vì thế, đây là cống hiến quan trọng nhất của các cuộc phát kiến địa lí.

Câu 2: Những thành tựu nào của văn minh đô thị thời cổ đại vẫn còn có giá trị với thế giới ngày nay?

Trả lời:

Những thành tựu của văn minh đô thị thời cổ đại vẫn còn có giá trị với thế giới ngày nay:

- Nhiều quảng trường được xây dựng ở các đô thị hiện nay là một trong những địa điểm du lịch và khám phá hấp dẫn cho du khách. 

Quảng trường Saint Peter

Quảng trường capitol

- Các đô thị đã để lại nhiều thành tựu rực rỡ về hội họa và kiến trúc cũng như quy hoạch và thiết kế của đô thị.

Câu 3: Tổ chức thương mại nào có số nước tham gia đông nhất? Tổ chức đó có điểm gì giống với Liên minh Han-xi-tích? Tham khảo trang web: https://www.wto.org cho câu trả lời của em.

Trả lời:

- Tổ chức thương mại WTO có số nước tham gia đông nhất.

-  Điểm giống nhau của Liên minh Han-xi-tích với tổ chức WTO:

- Mục đích của tổ chức: 

+ Thúc đẩy tăng trưởng thương mại hàng hoá và dịch vụ trên thế giới.

+ Bảo vệ thương mại.

+ Thống nhất thị trường thương mại thế giới.

+ Đảm bảo an toàn cho sự phát triển thương mại của các nước thành viên.

- Đều có cuộc họp thường niên hằng năm để giải quyết các bất đồng và tranh chấp thương mại giữa các nước thành viên hoặc các vấn đề nảy sinh liên quan đến thương mại.