HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN - HỌC SINH

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

* Khái niệm và phân loại phân bón

- GV yêu cầu HS đọc mục I.1 SGK trang 5, rút ra khái niệm về phân bón và khắc sâu hai chức năng của phân bón:

+ Cung cấp chất dinh dưỡng cho cây trồng

+ Cải tạo đất

- GV yêu cầu HS thảo luận nhóm đôi, hoàn thành phiếu học tập.

(Phiếu học tập số 1 ở cuối hoạt động 1)

* Vai trò của phân bón

- GV yêu cầu HS nghiên cứu mục I.2 SGK trang 6 – 7 theo các ý sau:

+ Phân bón được sử dụng cho đất và cây bằng cách nào?

+ Nguyên tố nào là nguyên tố dinh dưỡng phổ biến nhất trong phân bón? Nguyên tố đó có nguồn gốc từ đâu?

+ Nông dân thường dùng phân bón ở dạng nào?

- GV yêu cầu HS hoạt động nhóm đôi, dựa vào các thông tin đã tìm hiểu ở trên đê trả lời CH1, 2 SGK trang 7:

1. Phân bón có vai trò gì đối với đất và cây trồng?

2. Nguyên tố nào sau đây không phải là nguyên tố dinh dưỡng thiết yếu cho cây trồng?

A. Nitrogen

B. Platinum

C. Phosphorus

D. Kali

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- HS suy nghĩ trả lời câu hỏi của GV, thảo luận nhóm hoàn thành phiếu học tập, CH1, 2 SGK trang 7

- GV hướng dẫn, theo dõi, hỗ trợ HS nếu cần thiết.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- Đại diện HS trả lời câu hỏi của GV, trình bày phiếu học tập, CH1, 2 SGK trang 7.

- GV mời HS khác nhận xét, bổ sung.

Bước 4: Kết luận, nhận định

GV đánh giá, nhận xét, tổng kết khái niệm, phân loại và vai trò của phân bón.

I. Giới thiệu về phân bón

1. Khái niệm và phân loại

- Phân bón là sản phẩm có chức năng cung cấp chất dinh dưỡng cho cây trồng hoặc có tác dụng cải tạo đất.

- Phân loại các chất dinh dưỡng cần thiết cho sự sinh trưởng và phát triển của cây trồng:

+ Nhóm nguyên tố đa lượng: nitơ (nitrogen), phosphorus, kali (potassium).

+ Nhóm nguyên tố trung lượng: calcium, magnesium, lưu huỳnh (sulfur).

+ Nhóm nguyên tố vi lượng: boron, đồng (copper), sắt (iron), chlorine, manganese, nickel, natri (sodium), molybdenum, kẽm (zinc),…

- Dựa vào nguồn gốc tạo thành, phân bón được chia làm hai loại chính:

+ Phân bón vô cơ

+ Phân bón hữu cơ

2. Vai trò của phân bón

- Phân bón được thêm vào đất làm tăng độ phì nhiêu của đất hoặc được tưới trực tiếp vào lá, thân cây nhằm bổ sung chất dinh dưỡng để cây trồng phát triển tốt.

- Nguồn nguyên tố dinh dưỡng phổ biến nhất trong phân bón là nitrogen (không khí), potassium (nước biến, hồ, tro đốt, rơm rạ,…), phosphorus (đá).

- Trong thực tiễn, nông dân thường bón các loại phân ở dạng tan hoặc không tan theo từng thời kì sinh trưởng của cây trồng.

Trả lời CH1, 2 SGK trang 7

1.

Phân bón vừa cung cấp dinh dưỡng cho cây trồng vừa có tác dụng cải tạo đất (như đất chua, đất nhiễm mặn) nằm mục đích giúp cây trồng phát triển tốt, cho năng suất cao.

2.

Đáp án B.

PHIẾU HỌC TẬP SỐ 1

Em hãy điền cụm từ thích hợp còn thiếu vào ô trống

Bảng 1.1. Các nguyên tố dinh dưỡng cần thiết cho cây trồng

Bảng 1.2. Phân loại phân bón dựa trên nguồn gốc tạo thành

Bảng 1.3. Phân loại phân bón dựa trên thành phần nguyên tố có trong phân bón

Nhóm nguyên tố đa lượng và nguồn cung cấp

Nhóm các nguyên tố vi lượng và nguồn cung cấp

Cây trồng thiếu chất dinh dưỡng sẽ dẫn đến những hậu quả gì?

Thành phần nguyên tố

C, O, H

Cây trồng lấy từ không khí và nước

B, Zn, Fe, Cu, Mn, Mo, Cl

Cây trồng cần được bổ sung qua phân bón.

- Cây trồng sinh trưởng kém, khó ra hoa, đậu quả.

- Phát sinh bệnh và có thể chết.

Đạm (N), lân (P), kali (K)

Cây trồng cần được bổ sung qua phân bón.

Thành phần phần trăm trong thực vật khô

> 0,01 %

< 0,0001%

Nguồn gốc tạo thành phân bón

Phân bón vô cơ

Phân bón hữu cơ

Loại phân bón

Được sản xuất theo quy trình công nghiệp, nguyên liệu từ các hóa chất vô cơ.

Từ các chất hữu cơ có nguồn gốc thực vật, động vật với sự có mặt của các vi sinh vật.

Loại phân bón

Phân đạm

Phân lân

Phân kali

Phân N, P, K

Thành phần nguyên tố dinh dưỡng

N

P

K

N, P, K

HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN - HỌC SINH

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

- GV dùng hình ảnh quá trình phát triển của cây ngô, hướng dẫn HS tìm hiểu: đối với từng giai đoạn phát triển cây cần chất dinh dưỡng nào là phù hợp nhất, từ đó HS sẽ lựa chọn được loại phân bón phù hợp để cây phát triển tốt cho năng suất cao.

- GV: Trong suốt chu kì sinh trưởng và phát triển, tùy từng giai đoạn mà nhu cầu về dinh dưỡng của cây trồng khác nhau, cần bón phân với liều lượng vừa đủ tránh dư thừa, như vậy vừa tiết kiệm kinh phí, thời gian, cây trồng vừa phát triển khỏe mạnh, cho năng suất cao và không gây ô nhiễm môi trường.

- GV dùng hình ảnh minh họa:

+ phân đạm là nguồn dinh dưỡng chính yếu giúp cây phát triển cành lá, nuôi dinh dưỡng cho cành lá xanh tốt;

+ phân lân giúp cây phát triển bộ rễ, chắc cây, kích thích ra nhiều mầm hoa;

+ các nguyên tố trung vi và vi lượng giúp cây tăng cường đề kháng, hạn chế sâu bệnh

- GV đặt câu hỏi: Đối với từng giai đoạn phát triển cây trồng, loại phân bón nào là phù hợp nhất? 

- GV: Với mỗi loại cây trồng, căn cứ vào mục đích sử dụng mà lựa chọn thời điểm bón và loại phân bón phù hợp.

Ví dụ: cây rau ăn lá là thích hợp với phân đạm, nên bón vào thời điểm cây phát triển lá, đẻ cành; cây ăn quả nên bón phân kali vào thời điểm cây bắt đầu ra hoa và hình thành quả.  

- GV yêu cầu HS cá nhân hoàn thành phiếu học tập số 2. (phiếu học tập số 2 ở cuối hoạt động 2).

- GV tổ chức cho HS hoạt động theo nhóm thực hiện HĐ1, 2 SGK trang 8:

1. Hãy tìm hiểu về một loại cây được trồng phổ biến ở địa phương em và cho biết:

a) Các giai đoạn phát triển của cây từ khi gieo hạt đến khi thu hoạch

b) Nhu cầu về các loại phân bón cho từng giai đoạn phát triển của cây đảm bảo năng suất cao.

2. Hãy quan sát một số nhãn trên vỏ bao bì đựng phân bón và cho biết thành phần các chất có trong loại phân bón này. Tìm hiểu và cho biết loại phân bón này được sử dụng như thế nào đối với cây trồng đặc thù ở địa phương em.

- GV gợi ý HS thực hiện hoạt động:

1. HS nên lựa chọn cây lúa để quan sát phát triển và bón phân theo thời kì, vì đó là cây lương thực quan trọng.

2. Quan sát nhãn trên vỏ bao bì đựng phân bón để biết thành phần các chất dinh dưỡng.

Ví dụ: phân NPK, thành phần dinh dưỡng tương ứng với thành phần phần trăm của N, P₂O₅ và K; phân đạm, tương ứng phần trăm N; phân lân (P) tương ứng với thành phần phần trăm của P₂O₅,..

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- HS thảo luận theo nhóm, đọc SGK, thảo luận hoàn thành phiếu học tập số 2, thực hiện HĐ 1, 2 SGK trang 8.

- GV hướng dẫn, theo dõi, hỗ trợ HS nếu cần thiết.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- Đại diện HS trình bày đáp án phiếu học tập số 2, kết quả thực hiện HĐ1, 2 SGK trang 8.

- GV mời HS khác nhận xét, bổ sung.

Bước 4: Kết luận, nhận định

GV đánh giá, nhận xét, chuẩn kiến thức về nhu cầu phân bón của cây trồng ở các thời kì phát triển.  

3. Nhu cầu phân bón của cây trồng ở các thời kì phát triển

 - Mỗi loại cây trồng có nhu cầu dinh dưỡng khác nhau đối với  từng giai đoạn phát triển.

- Từ nhu cầu của cây, điều kiện cụ thể của đất trồng, điều kiện tưới tiêu và mục tiêu trồng mà quyết định sử dụng phân bón như thế nào.

- Ví dụ:

Để quyết định lượng và loại phân bón cho ngô cần căn cứ vào các yếu tố:

+ Nhu cầu và đặc điểm hút chất dinh dưỡng theo từng giai đoạn.

+ Đặc điểm, tính chất của đất.

+ Giống ngô

+ Đặc điểm của loại phân bón

+ Chế độ luân canh, xen canh

+ Điều kiện khí hậu, thời tiết

PHIẾU HỌC TẬP SỐ 2

Hoàn thành bảng sau:

Giai đoạn cây trồng phát triển

Nhu cầu phân bón của cây trồng (loại phân, cách bón phân)

1. Giai đoạn cây trồng còn nhỏ, chưa ra quả, phát triển cành

Phân đạm

2. Thời kì đầu mùa và cuối mùa

Bón lót phân tổng hợp

3. Giai đoạn cây trồng ra hoa, tạo quả

Phân kali

4. Giai đoạn trước khi thu hoạch quả khoảng 1 hoặc 2 tháng

Phân kali

5. Giai đoạn sau khi thu hoạch quả

Phân lân và phân đạm

6. Giai đoạn cần kích thích sự phát triển bộ rễ ra hoa, làm hạt

Phân đạm, lân và kali

HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN - HỌC SINH

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

- GV yêu cầu HS hoạt động nhóm hoàn thành phiếu học tập số 3

(phiếu học tập số 3 ở cuối hoạt động 3)

- GV hướng dẫn HS đọc SGK và các tài liệu tham khảo trên sách, báo và trên các phương tiện truyền thông và hoàn thành phiếu học tập số 4

(phiếu học tập số 4 ở cuối hoạt động 3)

- GV cho HS thảo luận: Sản xuất phân đạm thì bốn nhà máy trên cần những nguyên liệu gì? Xung quanh các địa phương đó có những yếu tố gì thuận lợi cho việc xây dựng nhà máy sản xuất phân đạm? (nguồn cung cấp nguyên liệu, nhiên liệu để sản xuất,…)

- GV yêu cầu HS trả lời CH3 SGK trang 9:

3. Ở Việt Nam có một số phân bón NPK sau: NPK 30-10-10, NPK 20-20-15,….

Hãy cho biết ý nghĩa của các con số này.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- HS thảo luận theo cặp đôi, đọc SGK và hoàn thành phiếu học tập số 3, 4, CH3 SGK trang 9.

- GV hướng dẫn, theo dõi, hỗ trợ HS nếu cần thiết.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- Đại diện HS trình bày đáp án phiếu học tập số 3, 4, CH3 SGK trang 9.

- GV mời HS khác nhận xét, bổ sung.

Bước 4: Kết luận, nhận định

GV đánh giá, nhận xét, chuẩn kiến thức về một số phân bón thông dụng ở Việt Nam.

II. Một số phân bón thông dụng ở Việt Nam

1. Phân đạm

Cung cấp cho cây trồng nguyên tố dinh dưỡng nitrogen ở dạng ammonium  nitrate ; được sử dụng ở dạng rắn, hút ẩm mạnh và tan trong nước.

2. Phân lân

Cung cấp cho cây trồng nguyên tố dinh dưỡng chính là phosphorus dưới dạng ion phosphate ().

3. Phân kali

Thường là các muối chứa nguyên tố kali, dùng để bón thúc.

4. Phân hỗn hợp NPK

Cung cấp cả ba nguyên tố: N, P, K cho cây trồng được chế biến phù hợp với từng loại đất, từng thời kì bón phân, từng loại cây trồng.

5. Phân bón hữu cơ

- Phân bón hữu cơ là loại phân bón có các hợp chất hữu cơ chứa các chất dinh dưỡng cần thiết cho cây trồng.

- Phân bón hữu cơ gồm các loại: phân bón hữu cơ truyền thống, phân hữu cơ sinh học, phân hữu cơ khoáng.

Trả lời CH3 SGK trang 9:

Con số lần lượt cho biết hàm lượng hay độ dinh dưỡng của phân đạm, phân lân, phân kali trong phân bón.

Hàm lượng đạm (tính theo % N), hàm lượng lân (tính theo & P₂O₅) và hàm lượng kali tính theo % K₂O).

PHIẾU HỌC TẬP SỐ 3

Em hãy hoàn thành bảng sau:

Hợp chất

Ion cây trồng hấp thụ

Tên thương mại của phân bón

NH₄Cl, NH₄NO₃, (NH₄)₂SO₄

,

Phân đạm ammonia

NaNO₃, Ca(NO₃)₂

Phân đạm nitrate

(NH₂)₂CO

Phân đạm urea

Ca(H₂PO₄)₂ và CaSO₄

Superphosphate đơn

Ca(H₂PO₄)₂

Superphosphate kép

PHIẾU HỌC TẬP SỐ 4

Hoàn thành bảng sau:

Loại phân

Thành phần hóa học, đặc điểm

Cách sử dụng hiệu quả

Nguyên liệu sản xuất

Nhà máy/ công ty sản xuất

Phân đạm

NO₃^-, NH₄⁺, NH₂

dạng rắn, hút ẩm mạnh

Dựa vào đặc điểm sinh lí loại cây trồng, vị trí, loại đất, thời tiết

, NH₃, H₂SO₄, HNO₃

Hà Bắc (Bắc Giang)

Phú Mỹ (Bà Rịa – Vũng Tàu)

Cà Mau

Ninh Bình

Phân lân

PO₄^3- ở dạng supephosphate kép, supephosphate đơn, phân lân nung chảy

Dựa vào đặc điểm sinh lí loại cây trồng, vị trí, loại đất, thời tiết

Ca₃(PO₄)₂, H₂SO₄, H₃PO₄

Công ty supe phốt phát và hóa chất Lâm Thao

 Công ty phân lân nung chảy Văn Điền

1. A

2. D

3. A

4. C

5. B

6. C

7. A

8. B

9. D

10. C