Giáo án điện tử chuyên đề Hoá học 11 kết nối CĐ 2 Bài 5: Chuyển hoá chất béo thành xà phòng

CHÀO MỪNG CÁC EM ĐẾN VỚI BÀI HỌC HÔM NAY! 

KHỞI ĐỘNG 

Trong thời gian 30s, hãy liệt kê một số sản phẩm xà phòng thương mại. 

Xà phòng Dove 

Xà phòng Enchanteur 

Xà phòng Lifebuoy 

Xà phòng Safeguard 

Xà phòng Coast 

BÀI 5: CHUYỂN HÓA CHẤT BÉO THÀNH XÀ PHÒNG 

NỘI DUNG BÀI HỌC 

GIỚI THIỆU VỀ XÀ PHÒNG 

Nhiệm vụ: Hãy đọc mục I SGK trang 31 quan sát hình 5.1, nêu khái quát về xà phòng 

PHIẾU HỌC TẬP 

1. Nêu khái niệm, thành phần, cách sản xuất xà phòng.
2. Nêu tóm tắt quá trình tẩy rửa của xà phòng.
3. Tại sao xà phòng có thể làm sạch các vết dầu, mỡ?

TRẢ LỜI CÂU 1 

• Khái niệm: Xà phòng (hay xà bông) là chất tẩy rửa các vết bẩn, diệt vi khuẩn.
• Thành phần: Muối sodium hoặc potassium của acid béo.
• Trạng thái: rắn (bánh, bột) hoặc chất lỏng.
• Điều chế: chất béo (triester của glycerol với acid béo) tác dụng với kiềm.

TRẢ LỜI CÂU 2 

- Quá trình tẩy rửa của xà phòng: 

Khi hòa tan xà phòng vào nước dung dịch xà phòng có sức căng bề mặt nhỏ hơn nước có thể thẩm thấu vào sợi vải và lôi các vết dầu mỡ ra. Các vết dầu mỡ được lấy ra và treo lơ lửng dưới dạng nhũ tương hoặc dung dịch đồng nhất. 

TRẢ LỜI CÂU 3 

• Xà phòng có thể làm sạch các vết dầu, mỡ do:

Xà phòng là muối của acid béo, có khối lượng phân tử lớn, gồm một gốc kỵ nước dạng chuỗi dài (ưa dầu) và các gốc nhỏ ưa nước tạo nên 

Khi hoà xà phòng vào nước, nếu gặp các chất bẩn là các phân tử dầu thì nhóm ưa nước kết hợp với phân tử nước, còn nhóm ưa dầu kết hợp với phân tử dầu → làm sức căng bề mặt của nước giảm đồng thời các phân tử muối của acid béo bậc cao tụ tập thành các nhánh keo bó chặt → làm sạch vết bẩn bám trên quần áo. 

TIÊU CHÍ ĐÁNH GIÁ 

• Kết cấu bánh xà phòng: chắc, mịn, không có vết rạn nứt.
• Màu sắc: tươi sáng, đồng nhất.
• Mùi: mùi thơm dễ chịu, đặc trưng theo từng loại sản phẩm, không có mùi hôi hay mùi chua của mỡ/ dầu ăn bị phân hủy.
• pH khoảng từ 8 đến 10.

III. 

THỰC HÀNH ĐIỀU CHẾ XÀ PHÒNG 

BÁO CÁO THỰC HÀNH 

Nhóm:..................Lớp:........................ 

Thí nghiệm. Điều chế xà phòng 

1. Mục tiêu:

……………………………………………………………………………… 

2. Nguyên liệu:

 ……………………………………………………………………………… 

3. Cách tiến hành:

 ……………………………………………………………………………… 

4. Thảo luận, đánh giá kết quả

- Nhận xét màu, mùi của sản phẩm xà phòng sau 15 ngày.  

- Xà phòng có những vết rạn nứt trên bề mặt hay bị co rút sau 15 ngày không? 

- Cân bánh xà phòng lúc đầu và cứ sau 2 ngày một lần. Nhận xét. Vẽ biểu đồ quan sát hệ giữa cân nặng của bánh xà phòng theo thời gian. 

- Nhận xét độ cứng của xà phòng sau những lần cân. 

- Khả năng tạo bọt và giặt rửa của xà phòng thu được có tương tự với xà phòng thị trường không? 

5. Kết luận

 ……………………………………………………………………………… 

……………………………………………………………………………… 

……………………………………………………………………………… 

6. Trả lời câu hỏi SGK

Trong quá trình sản xuất xà phòng, người ta cho thêm tinh dầu để làm gì? 

……………………………………………………………………………… 

……………………………………………………………………………… 

KẾT LUẬN 

• Xà phòng có thể dễ dàng điều chế từ các chất béo khác nhau.
• Quy trình nóng cho phép rút ngắn thời hạn sử dụng thành phẩm xà phòng sau điều chế.
• Cần tính toán khả năng xà phòng hóa của các chất béo khác nhau để xà phòng thu được không còn NaOH dư.

Trả lời câu hỏi (SGK - tr33) 

Tinh dầu được cho thêm vào xà phòng để tạo hương thơm dễ chịu cho người sử dụng. 

...