Giáo án điện tử chuyên đề Ngữ văn 11 kết nối CĐ 1 - Phần 2: Viết báo cáo về một vấn đề văn học trung đại Việt Nam

CHÀO MỪNG CÁC EM

ĐẾN VỚI BÀI GIẢNG HÔM NAY!

TẬP NGHIÊN CỨU VÀ VIẾT BÁO CÁO VỀ MỘT VẤN ĐỀ VĂN HỌC TRUNG ĐẠI VIỆT NAM

CHUYÊN ĐỀ 1

NỘI DUNG BÀI HỌC

Phần 1. Tập nghiên cứu về một vấn đề văn học trung đại Việt Nam

• Xác định đề tài, vấn đề, mục tiêu, nội dung phương pháp nghiên cứu và lập kế hoạch nghiên cứu
• Thu thập, xử lí và tổng hợp thông tin
• Hình thức trình bày đề cương báo cáo nghiên cứu

Phần 2. Viết báo cáo nghiên cứu một vấn đề văn học trung đại Việt Nam

• Cách triển khai báo cáo theo từng hướng nghiên cứu và loại đề tài
• Viết báo cáo nghiên cứu và thuyết trình về kết quả báo cáo nghiên cứu

NỘI DUNG BÀI HỌC

VIẾT BÁO CÁO NGHIÊN CỨU MỘT VẤN ĐỀ VĂN HỌC TRUNG ĐẠI VIỆT NAM

PHẦN 2

KHỞI ĐỘNG

Em hãy xem các hình ảnh sau và cho biết:

• Những hình ảnh trên gợi cho chúng ta những hoạt động gì?
• Chúng có mối liên hệ với nhau như thế nào?

Đáp án

Viết

Làm việc nhóm

Thuyết trình

Mối liên hệ giữa các hoạt động: quá trình tìm hiểu, nghiên cứu và trình bày một vấn đề.

I. CÁCH TRIỂN KHAI BÁO CÁO

1. Nghiên cứu theo hướng “giải mã” phân tích giá trị của một tác phẩm hoặc đoạn trích tác phẩm văn học trung đại

Em hãy trả lời các câu hỏi sau:

• Khi triển khai bài viết cần thực hiện theo các bước nào?
• Trong bước chuẩn bị cần lưu ý điều gì?

HOẠT ĐỘNG NHÓM

a. Các bước tiến hành

Bước 1

Chuẩn bị (xem lại hồ sơ tài liệu đã thu thập được, điều chỉnh tên đề tài cho thật hợp lí khoa học).

Kiểm tra lại hệ thống hóa kêt quả công việc đã thực hiện ở bước thu thập xử lí ngữ liệu.

Xác định sắp xếp các ý kiến trích dẫn theo từng nhóm vấn đề.

Bước 2

Tìm ý lập đề cương (chú ý các câu hỏi, gợi ý trong SGK để lập đề cương có tính khả thi).

Đặt vấn đề

Giải quyết vấn đề

Kết luận

Đặt vấn đề

• Giới thiệu về tác giả: họ tên, năm sinh, năm mất, quê quán, dòng tộc, thời đại…
• Giới thiệu khái quát về tác phẩm, giới thiệu qua hoặc nhấn mạnh điểm đáng lưu ý về văn bản gốc và các bản phiên âm…

Giải quyết vấn đề

• Những giới thiệu, tìm hiểu, nghiên cứu về tác phẩm đã có.
• Điểm đáng chú ý về thể loại, ngôn ngữ, cấu trúc...

Giải quyết vấn đề

• Phân tích đánh giá những khía cạnh, phương diện, vấn đề nội dung nổi bật được thể hiện trong tác phẩm.
• Mối liên hệ giữa nội dung tư tưởng của tác phẩm với lịch sử, thời đại.
• Mối liên hệ về nội dung tư tưởng và nghệ thuật tác phẩm đang tìm hiểu với tác phẩm khác.
• Hệ thống hình ảnh, hình tượng từ ngữ và thủ pháp nghệ thuật.

Kết luận

• Khẳng định giá trị đặc sắc của tác phẩm.
• Đề xuất những hướng nghiên cứu tiếp theo.

Bước 3

• Viết
• Chú ý các yêu cầu:

Yêu cầu về nội dung

Gợi ý về ngôn ngữ diễn đạt

Cách đưa dẫn chứng và trích dẫn ý kiến

Cách hình thành và sử dụng sơ đồ bảng biểu

Lưu ý bước 3: Viết

• Cần huy động và linh hoạt lựa chọn, “điều tiết” vốn từ ngữ.
• Trong báo cáo nghiên cứu ngôn từ không cần cầu kì, trau chuốt, bay bổng.
• Nên chú ý dùng một cách chuẩn xác các khái niệm, thuật ngữ.
• Các đại từ nhân xưng nếu được sử dụng phải trung tính.
• Có thể sử dụng cách diễn đạt đa dạng, cấu trúc câu văn linh hoạt để tăng tính hấp dẫn.
• Tuy nhiên cần đảm bảo sự rõ ràng, mạch lạc.

Lưu ý bước 3: Viết

Chú ý cách đưa dẫn chứng, trích dẫn phù hợp xác thực, không dài dòng.

Phối hợp lời văn với các sơ đồ, hình minh họa, bảng thống kê một cách hợp lí sẽ khiến báo cáo nghiên cứu có sức thuyết phục.

Trích dẫn ngữ liệu và ý kiến nghiên cứu cần đảm bảo đúng quy cách và thống nhất.

Bước 4

Chỉnh sửa, hoàn thiện (về nội dung và hình thức).

Kiểm soát nội dung luận điểm, bổ sung và điều chỉnh hệ thống ý.

Kiểm tra sự phù hợp của dẫn chứng, ý kiến trích dẫn số liệu và các hình minh họa.

Rà soát các câu văn, đoạn văn để phát hiện các lỗi chính tả, ngữ pháp cần chỉnh sửa.

Kiểm tra cước chú, trích dẫn, tài liệu tham khảo, đảm bảo hình thức trình bày đúng quy cách.

b. Lưu ý

Các tài liệu cung cấp ngữ liệu gồm ngữ liệu chính và ngữ liệu bổ trợ. Ngữ liệu liên quan trực tiếp đến các đối tượng nghiên cứu đó là hệ thống các văn bản tác phẩm.

Các tài liệu tham khảo dùng để tra cứu hoặc trích dẫn ý kiến cần tuân thủ nguyên tắc chung.

Bước chuẩn bị

Cùng với việc đọc tài liệu nên tiến hành ghi chú sắp xếp để soạn danh mục tài liệu tham khảo.

c. Tìm hiểu văn bản tham khảo

• Văn bản tham khảo trên đã thực hiện nghiên cứu dựa trên các thao tác nào?
• Khi triển khai luận điểm, tổ chức bài viết tham khảo cần chú ý điều gì?

Em hãy đọc nghiên cứu văn bản bài thơ “Thuật hoài” của Trần Quang Khải để trả lời câu hỏi:

Thao tác nghiên cứu theo hướng tổng thể

Khảo sát thông tin để giới thiệu khái quát về tác giả và hoàn cảnh sáng tác.

Tập hợp và phân tích dị bản: năm dị bản nguyên văn chữ Hán, năm bản phiên dịch, chú giải có uy tín.

Phân tích, nhận định để xác định văn bản tin cậy, có khả năng gần nguyên tác nhất.

Thao tác nghiên cứu theo hướng tổng thể

So sánh đối chiếu các bản dịch để nhận ra ưu – khuyết của từng bản.

Phản biện đối với một số ý kiến và quan điểm khác nhau, trình bày quan điểm riêng trong xác lập văn bản.

Trình bày định hướng minh giải văn bản.

Đánh giá tổng hợp về giá trị, ý nghĩa… của tác phẩm trong lịch sử văn học thời Trần.

CHÚ Ý

Khi triển khai luận điểm, tổ chức bài viết tham khảo

Bố cục bốn phần chính tương đối rõ ràng.

Dẫn giải chi tiết về các dị văn, dị bản kèm với việc tìm tòi để cung cấp hình ảnh minh trưng văn bản, giúp xác thực và kiểm chứng các thông tin được trình bày.

Các luận điểm đều trình bày theo trình tự thời gian, tôn trọng nguyên văn của tư liệu.

CHÚ Ý

Khi triển khai luận điểm, tổ chức bài viết tham khảo

Trình bày luận điểm riêng về từng khía cạnh, kết hợp phân tích và biện luận.

Căn cứ vào cấu trúc lập luận, vào mạch thơ để phân tích, lí giải các khía cạnh nổi bật có liên quan đến nội dung và nghệ thuật.

• Các tác phẩm văn học thời trung đại có thể tồn tại nhiều quan điểm, cách lí giải khác nhau.
• Quan điểm của tác giả bài viết chưa hẳn đã hoàn toàn hợp lí.
• Vì thế vẫn tiếp tục cần những tìm tòi, khảo sát, khám phá mới.

2. Nghiên cứu một hình tượng hoặc một khía cạnh giá trị nội dung tư tưởng trong một hoặc một nhóm tác phẩm văn học trung đại

Em hãy trả lời câu hỏi sau:

Khi triển khai bài viết cần thực hiện theo các bước nào?

a. Các bước tiến hành

a. Các bước tiến hành

Bước 1

Chuẩn bị (xem lại hồ sơ tài liệu đã thu thập được, điều chỉnh tên đề tài cho thật hợp lí khoa học).

Căn cứ đề tài đã chọn và kết quả của bước thu thập, xử lí thông tin để xác định và hệ thống hóa lại các số liệu dẫn chứng.

Lựa chọn các ý kiến trích dẫn xác đáng có thể phục vụ tốt nhất cho việc làm rõ các luận điểm theo đề cương nghiên cứu.

Bước 2

Tìm ý lập đề cương (chú ý các câu hỏi, gợi ý trong SGK để lập đề cương có tính khả thi).

Đặt vấn đề

Giải quyết vấn đề

Kết luận

Đặt vấn đề

Giới thiệu được hình tượng hoặc khía cạnh nội dung tư tưởng nổi bật ở tác phẩm nào, của ai.

Giải quyết vấn đề

• Hình tượng hoặc khía cạnh nội dung tư tưởng ấy có vị trí, ý nghĩa như thế nào trong việc tìm hiểu giá trị của tác phẩm.
• Tài liệu nào, của ai đã đề cập tìm hiểu nghiên cứu về đề tài, vấn đề bạn đang chọn?

Giải quyết vấn đề

• Hình tượng hoặc khía cạnh nội dung tư tưởng ấy được thể hiện như thế nào trong tác phẩm?
• Nghệ thuật xây dựng, thể hiện hình tượng hoặc khía cạnh nội dung tư tưởng ấy có những điểm nào đáng chú ý cần đi sâu phân tích đánh giá?
• Có thể tìm thấy mối liên hệ giữa hình tượng hoặc khía cạnh nội dung tư tưởng ấy với các yếu tố lịch sử, văn hóa xã hội hay không?

---------------------------------------

----------------------Còn tiếp---------------------