Giáo án điện tử chuyên đề Ngữ văn 11 kết nối CĐ 2 - Phần 3: Vận dụng các yếu tố mới của ngôn ngữ trong giao tiếp

KÍNH CHÀO QUÝ THẦY CÔ VÀ CÁC BẠN ĐẾN VỚI BUỔI HỌC HÔM NAY! 

CHUYÊN ĐỀ 2 

TÌM HIỂU NGÔN NGỮ TRONG ĐỜI SỐNG XÃ HỘI HIỆN ĐẠI 

KHỞI ĐỘNG 

Em hãy trả lời câu hỏi sau:  

• Bạn có nghĩ rằng việc chêm xen tiếng Anh vào câu nói tiếng Việt của giới trẻ hiện nay là vấn đề đáng ngại không? Vì sao?
• Cho biết một số trường hợp dùng từ ngữ mới mà theo bạn là cần thiết?

PHẦN 3 

VẬN DỤNG CÁC YẾU TỐ MỚI CỦA NGÔN NGỮ TRONG GIAO TIẾP 

NỘI DUNG BÀI HỌC 

1. TÌM HIỂU TRI THỨC
2. Mối quan hệ giữa việc tuân thủ chuẩn của ngôn ngữ với việc sáng tạo để ngôn ngữ phát triển

Em hãy trả lời các câu hỏi sau: 

• Bạn hiểu như thế nào về chuẩn của ngôn ngữ trong tiếng Việt?
• Vì sao chúng ta cần phải giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt?

Em hãy trả lời các câu hỏi sau: 

• Để giữ gìn sự và phát triển ngôn ngữ của dân tộc mỗi cá nhân cần chú ý điều gì?
• Có nhiều trường hợp không thể thay thế từ Hán Việt bằng những từ ngữ “thuần Việt” đồng nghĩa, chẳng hạn không thể thay thế “phi công” bằng “người lái máy bay”. Thay “máy bay trực thăng” bằng “máy bay lên thẳng”. Hãy tìm thêm ví dụ.

Bình diện hệ thống ngôn ngữ 

Ngữ âm 

Chính tả 

Từ ngữ 

Ngữ pháp 

Các yêu cầu về tạo lập văn bản 

Chuẩn dựa trên hệ thống những quy tắc 

Sử dụng từ ngữ phù hợp đặt câu đúng quy tắc ngữ pháp. 

Viết đúng chính tả. 

Tạo lập văn bản đảm bảo tính mạch lạc, liên kết. 

Phù hợp với mục đích giao tiếp là thuân thủ chuẩn tiếng Việt. 

Ngữ âm tiếng Việt 

Không quy định giọng của vùng miền nào được coi là chuẩn và toàn dân phải tuân theo. 

Cần không gây trở ngại trong giao tiếp, tránh những lỗi phát âm dễ gây nhầm lần và có hiệu ứng tiêu cực trong giao tiếp. 

Những quy định tạo nên chuẩn của ngôn ngữ 

Không phải là bất biến. 

Tuân thủ chuẩn mực ngôn ngữ không có nghĩa là chỉ giữ nguyên vẹn cái vốn có từ các thế hệ trước và không tiếp nhận những yếu tố mới vào hệ thống. 

Giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt 

Giữ gìn một phương tiện giao tiếp quan trọng. 

Nếu sử dụng tiếng Việt tùy tiện 

Tiếng Việt có thể bị mất tính hệ thống. 

Giảm hiệu quả sử dụng. 

Gây hiểu lầm, giảm sự tinh tế trong biểu đạt, mất đi lời hay ý đẹp. 

Ảnh hưởng đến cả tư duy của chính người sử dụng. 

Thể hiện trách nhiệm của mỗi người đối với di sản văn hóa dân tộc. 

Những việc cần làm để giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt: 

Cần có tình yêu, sự quý trọng, lòng tự hào đối với di sản của cha ông để lại. 

Cần có hiểu biết về chuẩn ngôn ngữ. 

Rèn luyện kĩ năng nói và viết để biểu đạt các ý tưởng và thông tin chính xác. 

Không lạm dụng tiếng nước ngoài khi tiếng Việt vẫn có từ ngữ đáp ứng nhu cầu giao tiếp. 

Không có quan điểm và thái độ bảo thủ, loại bỏ cơ hội tiếp nhận các yếu tố mới để làm giàu cho ngôn ngữ của dân tộc mình. 

2. Vận dụng các yếu tố mới của ngôn ngữ một cách phù hợp

Em hãy trả lời các câu hỏi sau: 

• Một yếu tố mới của ngôn ngữ cần đáp ứng những yêu cầu cơ bản nào để được chấp nhận rộng rãi và có cơ hội “nhập” vào hệ thống tiếng Việt?
• Cho biết các yếu tố cơ bản của một tình huống giao tiếp có ảnh hưởng đến việc lựa chọn từ ngữ?
• Phân tích một số trường hợp cho thấy một yếu tố mới của ngôn ngữ có thể được dùng phù hợp trong tình huống giao tiếp này nhưng không phù hợp trong tình huống giao tiếp khác?

Yêu cầu cơ bản 

Có tác dụng đáp ứng nhu cầu giao tiếp của người Việt. 

Yếu tố mới đó không làm phá vỡ tính chuẩn mực, sự tinh tế của hệ thống ngôn ngữ hiện có. 

Tình huống giao tiếp 

Đề tài: phạm vi đời sống được đề cập đến trong văn bản. 

Quan hệ giữa những người tham gia giao tiếp. 

Kênh giao tiếp: ngôn ngữ nói hay ngôn ngữ viết trang trọng hay thân mật, chỉ ngôn ngữ hay kết hợp ngôn ngữ với hình ảnh. 

Góp phần quan trọng giúp người viết, người nói biết được khả năng, phạm vi của việc sử dụng linh hoạt và phù hợp các yếu tố mới của ngôn ngữ. 

Trường hợp khác 

...