Giáo án điện tử Địa lí 8 kết nối Bài 2: Địa hình Việt Nam

NHIỆT LIỆT CHÀO ĐÓN CÁC EM TỚI BÀI HỌC HÔM NAY!

“THỬ TÀI ĐOÁN TRANH”

Quan sát các hình ảnh sau và cho biết đây là dạng địa hình nào ở nước ta.

Địa hình núi

Địa hình đồi

Địa hình đồng bằng

Địa hình bờ biển

Địa hình hang động

BÀI 2: ĐỊA HÌNH VIỆT NAM

NỘI DUNG BÀI HỌC

          Đặc điểm chung của địa hình

          Các khu vực địa hình

          Ảnh hưởng của địa hình đối với sự phân hóa tự nhiên và khai thác kinh tế

01 Đặc điểm chung của địa hình

1. Địa hình đồi núi chiếm ưu thế

Chia lớp thành 4 nhóm, mỗi nhóm tìm hiểu một dạng địa hình:

• Nhóm 1, 2: Tìm hiểu đặc điểm địa hình đồi núi.
• Nhóm 3, 4: Tìm hiểu đặc điểm địa hình đồng bằng.

Hình 2.1. Bản đồ địa hình Việt Nam

1. Địa hình có hướng tây bắc – đông nam và hướng vòng cung

Dựa vào thông tin mục b và hình 2.1 trong SGK, em hãy xác định một số dãy núi theo hướng tây bắc – đông nam và theo hướng vòng cung.

Các dãy núi có hướng tây bắc - đông nam là Con Voi, Hoàng Liên Sơn, Trường Sơn Bắc...

Hướng vòng cung thể hiện rõ nét nhất ở vùng núi Đông Bắc.

KẾT LUẬN

Địa hình nước ta có hai hướng chính

Hướng tây bắc - đông nam:

Điển hình là các dãy núi: Con Voi, Hoàng Liên Sơn, Trường Sơn Bắc...

Hướng vòng cung:

Thể hiện rõ nét nhất ở vùng núi Đông Bắc.

1. Địa hình có tính phân bậc khá rõ rệt

Dựa vào thông tin mục c và hình 2.1 để xác định vị trí các bậc địa hình của nước ta trên bản đồ.

Vận động tạo núi Hi-ma-lay-a đã làm cho địa hình nước ta nâng cao và phân thành nhiều bậc địa hình lớn kế tiếp nhau: núi đồi, đồng bằng, bờ biển, thềm lục địa.

1. Địa hình chịu tác động của khí hậu nhiệt đới ẩm gió mùa và con người

Dựa vào thông tin mục d, hãy cho biết địa hình nước ta chịu tác động của khí hậu nhiệt đới ẩm gió mùa và con người như thế nào.

Địa hình chịu tác động của khí hậu nhiệt đới ẩm gió mùa và con người

Trong điều kiện khí hậu nhiệt đới ẩm, đá bị phong hoá mạnh mẽ.

Khí hậu nhiệt đới gió mùa với lượng mưa lớn và tập trung theo mùa làm cho địa hình bị xâm thực, xói mòn mạnh.

Lượng mưa lớn đẩy mạnh quá trình hoà tan đá vôi, tạo nên các dạng địa hình các-xtơ độc đáo, nước ngầm xâm thực sâu vào lòng núi đá hình thành các hang động lớn.

Con người làm biến đổi các dạng địa hình tự nhiên, tạo ra nhiều dạng địa hình nhân tạo.

Động Phong Nha (Quảng Bình) là một trong những hang động đẹp nhất thế giới

Hang Sơn Đòong (Quảng Bình)

Tam Cốc (Ninh Bình)

Hang Sửng Sốt (Quảng Ninh)

Một số dạng địa hình nhân tạo

Khu đô thị

Hầm mỏ

Đê, đập

Hồ chứa nước

02 Các khu vực địa hình

1. a. Địa hình đồi núi

• Chia lớp thành 4 nhóm.
• Các nhóm thảo luận và thực hiện sơ đồ tư duy về 4 khu vực địa hình đồi núi:

Nhóm 1: Đông Bắc

Nhóm 2: Tây Bắc

Nhóm 3: Trường Sơn Bắc

Nhóm 4: Trường Sơn Nam

Đông Bắc

Giới hạn

• Nằm ở phía bờ trái của sông Hồng, từ dãy, núi Con Voi đến vùng đối núi ven biển Quảng Ninh.

Đặc điểm

• Là vùng đồi núi thấp, độ cao trung bình phổ biến dưới 1.000 m.
• Gồm những cánh cung núi lớn (Sông Gâm, Ngân Sơn, Bắc Sơn, Đông Triều) và vùng đồi (trung du)
• Địa hình các - xtơ khá phổ biến.

Tây Bắc

Giới hạn

• Nằm giữa sông Hồng và sông Cả

Đặc điểm

• Địa hình cao nhất nước ta với độ cao trung bình 1.000 - 2.000 m, chạy theo hướng tây bắc - đông nam.
• Địa hình bị chia cắt mạnh, xen giữa các vùng núi đá vôi là các cánh đồng, thung lũng các-xtơ.

Dãy núi Hoàng Liên Sơn trải dài khoảng 180 km theo hướng tây bắc - đông nam giữa hai tỉnh Lào Cai - Lai Châu và kéo dài đến tận phía tây tỉnh Yên Bái.

Fansipan là đỉnh cao nhất trên dãy Hoàng Liên Sơn, với 3.143m.

Thung lũng Mường Hoa là một trong những điểm đến đẹp nhất ở Sa Pa (Lào Cai).

Trường Sơn Bắc

Giới hạn: từ phía nam sông Cả đến dãy Bạch Mã.

Đặc điểm:

• Dài khoảng 600 km, có độ cao trung bình khoảng 1 000 m, một số ít đỉnh cao trên 2.000 m
• Có nhiều nhánh núi đám ngang ra biển chia cắt đồng bằng duyên hải miền Trung.

Trường Sơn Nam

Giới hạn

• Phía nam Trường Sơn Bắc đến giáp đồng bằng sông Cửu Long

Đặc điểm

• Chủ yếu là núi và cao nguyên, độ cao lớn hơn vùng Trường Sơn Bắc; hướng vòng cung, hai sườn đông và tây Trường Sơn Nam không đối xứng.
• Dạng địa hình nổi bật là các cao nguyên rộng lớn, xếp tầng, bề mặt phủ đất đỏ badan.
• Các khối núi cao nằm ở phía bắc và nam của vùng có nhiều đỉnh cao trên 2.000 m
• Địa hình bán bình nguyên Đông Nam Bộ với những thềm phù sa cổ, có nơi cao tới 200 m.

Em có biết?

Dãy Bạch Mã là một nhánh thuộc dãy Trường Sơn, là ranh giới tự nhiên quan trọng nhất tạo nên sự phân hóa khí hậu sâu sắc theo chiều bắc - nam ở nước ta

Cao nguyên Lâm Viên thuộc Tây Nguyên có độ cao trung bình khoảng 1 500 m

1. b. Địa hình đồng bằng

Chia lớp thành 6 nhóm, thảo luận theo kĩ thuật mảnh ghép: 

Vòng 1: Nhóm chuyên gia

• Nhóm 1, 2: Tìm hiểu đồng bằng sông Hồng
• Nhóm 3, 4: Tìm hiểu các đồng bằng Duyên hải miền Trung
• Nhóm 5, 6: Tìm hiểu đồng bằng sông Cửu long.

Vòng 2: Nhóm mảnh ghép

• Từ các nhóm chuyên gia, HS đổi vị trí, hình thành 6 nhóm mới là nhóm mảnh ghép.
• Lần lượt các thành viên trong nhóm mới thảo luận, phản biện và giải quyết nhiệm vụ mới và thống nhất sản phẩm cuối cùng:

Đồng bằng Thanh Hoá có diện tích 3 100 km², rộng nhất các đồng bằng vùng Duyên hải miền Trung

Đồng bằng sông Cửu Long có một số vùng trũng lớn như:

Đồng Tháp Mười

Tứ giác Long Xuyên

Đầm lầy U Minh Thượng

1. Địa hình bờ biển và thềm lục địa

Đọc thông tin mục 2c SGK trang 105 và trả lời câu hỏi:

• Kể tên các kiểu địa hình bờ biển ở nước ta.
• Nêu đặc điểm địa hình của từng kiểu địa hình bờ biển.
• Vùng thêm lục địa ở các vùng biển nước ta có gì khác nhau?

Địa hình bờ biển và thềm lục địa

Địa hình bờ biển: dài 3 260 km từ Móng Cái đến Hà Tiên

Bờ biển bồi tụ: có nhiều bãi bùn rộng, rừng cây ngập mặn phát triển, thuận lợi cho nuôi trồng thuỷ sản.

Bờ biển mài mòn: rất khúc khuỷu, có nhiều vũng, vịnh nước sâu, kín gió và nhiều bãi cát.

Địa hình thềm lục địa

Nông và mở rộng ở các vùng biển Bắc Bộ và Nam Bộ.

Sâu và thu hẹp ở vùng biển miền Trung

Cả lớp cùng theo dõi video tổng kết nội dung mục 1 và mục 2.

03 Ảnh hưởng của sự phân hoá địa hình đối với sự phân hoá tự nhiên và khai thác kinh tế

1. a. Ảnh hưởng của sự phân hoá địa hình đối với phân hoá tự nhiên

Dựa vào thông tin và hình ảnh mục 3a, hãy cho biết ảnh hưởng của sự phân hoá địa hình đối với phân hoá tự nhiên.

Câu hỏi gợi ý tìm hiểu:

• Địa hình đồi núi thấp là chủ yếu tác động thế nào đến thiên nhiên nước ta?
• Thiên nhiên khu vực đồi núi sẽ có sự phân hoá như thế nào?
• Các dãy núi như Bạch Mã, Hoàng Liên Sơn, Trường Sơn có vai trò như thế nào đến phân vùng tự nhiên?

KẾT LUẬN

• Do địa hình nước ta chủ yếu là đồi núi thấp nên tính nhiệt đới của thiên nhiên được bảo toàn trên phần lớn diện tích lãnh thổ.
• Ở các vùng núi, thiên nhiên có sự phân hoá theo đai cao
  • Đai nhiệt đới gió mùa
  • Đai cận nhiệt đới gió mùa trên núi
  • Đai ôn đới gió mùa trên núi
• Một số dãy núi có vai trò là bức chắn địa hình tạo nên sự phân hoá thiên nhiên giữa các sườn núi.

Dãy Hoàng Liên Sơn làm suy yếu tác động của gió mùa Đông Bắc khiến mùa đông ở Tây Bắc có thời gian ngắn hơn và nền nhiệt cao hơn ở Đông Bắc.

Dãy Trường Sơn gây nên hiệu ứng phơn tạo ra sự khác biệt về thời gian mùa mưa giữa hai sườn núi.

Dãy Bạch Mã ngăn ảnh hưởng của gió mùa Đông Bắc vào phía nam nước ta, trở thành ranh giới tự nhiên của hai miền khí hậu.

Hệ sinh thái rừng nhiệt đới

Hệ động thực vật phong phú, đa dạng

Rừng lá kim

Hoa đỗ quyên trên dãy Hoàng Liên Sơn

Cây lãnh sam trên đỉnh Fansipan

Mở rộng

Rừng Cúc Phương là một khu bảo tồn thiên nhiên có đặc trưng là rừng mưa nhiệt đới, xanh quanh năm.

Cả lớp cùng theo dõi video bên để khám phá khu rừng này!

1. Ảnh hưởng của sự phân hoá địa hình đối với khai thác kinh tế

Thảo luận nhóm, khai thác thông tin, hình ảnh trong mục 3b và hoàn thành phiếu học tập sau:

Một số cây công nghiệp lâu năm

Cây cao su

Cây cà phê

Hồ tiêu

Điều

Một số khó khăn ở khu vực đồi núi

Địa hình bị cắt xẻ

Lũ quét

Sạt lở đất

Một số trung tâm kinh tế lớn

Hà Nội

Đà Nẵng

Thành phố Hồ Chí Minh

Ô nhiễm môi trường là một trong những thách thức lớn đặt ra đối với khu vực này

Một số ngành kinh tế biển

Một số bờ biển đẹp

Phú Quốc (Kiên Giang)

Biển Mỹ Khê (Đà Nẵng)

Cát Bà (Hải Phòng)

LUYỆN TẬP

Câu 1: Đồi núi nước ta chiếm tới

1. 1/4 diện tích lãnh thổ
2. 2/3 diện tích lãnh thổ
3. 3/4 diện tích lãnh thổ
4. 3/5 diện tích lãnh thổ

Câu 2: Địa hình núi cao trên 2000m ở nước ta chiếm

1. 0.1% diện tích lãnh thổ
2. 1% diện tích lãnh thổ
3. 10% diện tích lãnh thổ
4. 2% diện tích lãnh thổ

Câu 3: Vùng núi Tây Bắc nằm giữa hai hệ thống sông lớn là?

1. Sông Hồng và sông Mã
2. Sông Cả và sông Mã
3. Sông Đà và sông Lô
4. Sông Hồng và sông Cả

Câu 4: Đồng bằng sông Cửu Long có hai vùng trũng lớn là?

1. Tứ Giác Long Xuyên và Đông Tháp Mười
2. Kiên giang và Đồng Tháp Mười
3. Cà Mau và Đồng Tháp Mười
4. Tứ Giác Long Xuyên và Cà Mau

Câu 5: Địa hình vùng núi Tây Bắc và vùng núi Đông Bắc có đặc điểm giống nhau là?

1. Hướng nghiêng tây bắc – đông nam
2. Núi cao chiếm ưu thế
3. Núi thấp chiếm ưu thế
4. Hướng núi vòng cung

Lựa chọn và so sánh đặc điểm địa hình giữa vùng núi Đông Bắc với vùng núi Tây Bắc hoặc đồng bằng sông Hồng với đồng bằng sông Cửu Long.

VẬN DỤNG

Tìm hiểu ảnh hưởng của các dạng địa hình ở địa phương em đến phát triển kinh tế.

Gợi ý

• Địa phương em nằm ở khu vực địa hình nào? Sưu tầm hình ảnh thể hiện địa hình ở địa phương em.
• Địa hình địa phương em có thể mạnh và hạn chế như thế nào đối với phát triển kinh tế...

HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ

Ôn lại kiến thức đã học

Hoàn thành bài tập vận dụng và bài tập trong SBT

Đọc và tìm hiểu trước Bài 3: Khoáng sản Việt Nam

HẸN GẶP LẠI CÁC EM TRONG TIẾT HỌC SAU!