Giáo án điện tử Khoa học máy tính 11 kết nối Bài 28: Thiết kế chương trình theo mô đun

VUI MỪNG CHÀO ĐÓN CÁC EM ĐẾN VỚI BUỔI HỌC HÔM NAY!

KHỞI ĐỘNG

Em được giao việc quản lí cho cửa hàng bán thực phẩm của gia đình. Hằng ngày, em phải nhập danh sách các mặt hàng và doanh số bán hàng. Cuối ngày, em cần báo cáo ba mặt hàng có doanh số cao nhất và ba mặt hàng có doanh số thấp nhất trong ngày.

Các mặt hàng mới nhập sẽ được lưu trong tệp văn bản bao gồm nhiều dòng, mỗi dòng là tên mặt hàng và doanh số được ngăn cách bằng dấu phẩy. Tên tệp đầu vào là Data.inp.

Báo cáo cuối ngày là tệp văn bản Data.out gồm 6 dòng, ba dòng đầu tiên là tên ba mặt hàng có doanh số cao nhất, ba dòng cuối là tên ba mặt hàng có doanh số thấp nhất, cần có cả tên hàng và doanh số.

Em sẽ thiết kế chương trình thế nào?  Trao đổi với bạn về cách thiết kế chương trình sao cho hợp lí nhất.

BÀI 28: THIẾT KẾ CHƯƠNG TRÌNH THEO MÔ ĐUN

NỘI DUNG BÀI HỌC

1. THIẾT KẾ CHƯƠNG TRÌNH THEO MÔ ĐUN

Thảo luận nhóm 2 - 4 HS

Thực hiện các bước thiết kế giải bài toán theo phương pháp làm mịn dần, trao đổi và thảo luận để biết được cách thiết kế chương trình theo mô đun.

Bước 1. Thiết kế chung

Bước 2. Thiết lập công việc nhập dữ liệu

Bước 3. Thiết lập công việc xử lí dữ liệu

Bước 4. Thiết lập báo cáo, đưa dữ liệu ra

Chức năng đưa dữ liệu ra tệp Data.out sẽ được mô tả trong hàm GhiDL(P,S,fout). Hàm này lấy dữ liệu từ các mảng P, S và đưa dữ liệu ra tệp fout.

 def GhiDL(P,S,fout):

     f = open(fout,"w",encoding="UTF-8")

     n = len(P)

     for i in range(n-1,n-4,-1):

         print(P[i],S[i],file = f)

     for i in range(2,-1,-1):

         print(P[i],S[i],file = f)

     f.close()

Mỗi công việc thiết kế trên được viết thành một hàm riêng biệt, độc lập với nhau. Các hàm này được gọi là các mô đun con của chương trình.

Chương trình chính sử dụng các chương trình con trên được mô tả đơn giản như sau:

 fin = "Data.inp"

 fout = "Data.out"

 P,S = NhapDL(fin)

 Sapxep(S,P)

 GhiDL(P,S,fout)

GHI NHỚ

Phương pháp thiết kế chương trình theo mô đun sẽ tách bài toán lớn thành các bài toán nhỏ hơn, hay thành các mô đun, tương đối độc lập với nhau, sau đó tiến hành thiết kế thuật toán và chương trình cho từng mô đun con. Mỗi mô đun có thể là một số hàm hoặc thủ tục độc lập. Chương trình chính là một bản ghép nối các hàm và thủ tục con.

Câu hỏi củng cố kiến thức SGK tr.129

Câu 1. Chương trình trên được thiết kế có bao nhiêu mô đun?

3 mô đun

Câu 2. Các mô đun của chương trình trên có quan hệ với nhau như thế nào?

Đầu ra của mô đun đầu tiên - NhapDL() sẽ là đầu vào của mô đun thứ hai, Sapxep(), đồng thời là đầu vào chính của mô đun thứ ba sau khi thực hiện xong mô đun thứ hai.

2. LỢI ÍCH CỦA PHƯƠNG PHÁP THIẾT KẾ THEO MÔ ĐUN

Tiếp tục hoạt động nhóm

Với chương trình đã có trong Hoạt động 1, em sẽ làm gì nếu có các yêu cầu bổ sung như sau:

1. Yêu cầu thay đổi thông tin trong báo cáo: Ghi hai mặt hàng có doanh số cao nhất và bốn mặt hàng có doanh số thấp nhất.
2. Cập nhật, bổ sung các mặt hàng mới và doanh số trong ngày.
3. Yêu cầu làm thêm một báo cáo trong đó ghi doanh số bán trung bình trong ngày và danh sách các mặt hàng có doanh số lớn hơn doanh số trung bình này, kết quả đưa ra tệp Data2.out.

Em có nhận xét gì về việc việc thực hiện các công việc bổ sung này?

Công việc bổ sung 1

Đây là công việc cần nâng cấp hàm GhiDL() và độc lập với các mô đun khác. Việc nâng cấp này rất đơn giản và được mô tả trong chương trình sau. Thay đổi chỉ ở hai lệnh tại dòng 4 và 6.

 def GhiDL(P,S,fout):

     f = open(fout,"w",encoding="UTF-8")

     n = len(P)

     for i in range(n-1,n-3,-1):

         print(P[i],S[i],file = f)

     for i in range(3,-1,-1):

       print(P[i],S[i],file = f)

     f.close()

Công việc bổ sung 2

Mở tệp Data.inp và bổ sung thêm thông tin các mặt hàng mới và doanh số, không cần sửa chương trình.

Công việc bổ sung 3

Công việc này mới và hoàn toàn độc lập với các công việc khác của bài toán, nên có thể thách thành một hàm (mô đun). Hàm mới đặt tên là BC2() và có nội dung đơn giản như sau:

 def BC2(P,S,fout):

     f = open(fout,"w",encoding="UTF-8")

     n = len(P)

     average = sum(S)/n

     print("Doanh số trung bình:",average,file = f)

     for i in range(n):

         if S[i] > average:

            print(P[i],S[i],file = f)

     f.close()

KẾT LUẬN