Giáo án gộp KHTN (Hoá học) 8 kết nối tri thức kì I

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

- GV cung cấp cho HS một số kiến thức để nhận ra một chất khi chuyển dạng tồn tại khác:

Than chì - Kim cương

+ Kim cương và than chì mặc dù có vẻ ngoài khác nhau nhưng đều được cấu tạo từ nguyên tố carbon. 

+ Tương tự nước đá cũng vậy, dù ở thể rắn, lỏng hay khí thì vẫn được cấu tạo từ các phân tử H₂O_.

- GV chia lớp thành các nhóm phù hợp với số bộ dụng cụ, hướng dẫn các nhóm HS làm thí nghiệm về biến đổi vật lí hoặc biểu diễn thí nghiệm để HS quan sát.

- GV yêu cầu nhóm HS quan sát các hiện tượng xảy ra và thực hiện các yêu cầu sau:

1. Xác định các giá trị nhiệt độ tương ứng với các bước thí nghiệm mô tả trong hình 2.1.

2. Ở quá trình ngược lại, hơi nước ngưng tụ thành nước lỏng, nước lỏng đông đặc thành nước đá. Vậy trong quá trình chuyển thể, nước có biến đổi thành chất khác không?

- GV yêu cầu HS rút ra kết luận thế nào là biến đổi vật lí từ thí nghiệm trên: “ Quá trình chuyển thể của nước là một biến đổi vật lý, vậy biến đổi vật lí là gì?”

- GV hướng dẫn các nhóm HS làm thí nghiệm về biến đổi vật lí hoặc biểu diễn thí nghiệm để HS quan sát.

- GV yêu cầu nhóm HS quan sát các hiện tượng xảy ra và thực hiện các yêu cầu sau:

1. Sau khi trộn bột sắt với bột lưu huỳnh, hỗn hợp thu được có bị nam châm hút không?

2. Chất trong ống nghiệm (2) sau khi đun nóng và để nguội có bị nam châm hút không?

3. Sau khi trộn bột sắt và bột lưu huỳnh, có chất mới được tạo ra hay không? Giải thích.

4. Sau khi đun nóng hỗn hợp bột sắt và lưu huỳnh, có chất mới được tạo thành hay không? Giải thích?

- GV yêu cầu HS rút ra kết luận thế nào là biến đổi vật lí từ thí nghiệm trên: “ Quá trình phản ứng của sắt và lưu huỳnh dưới tác dụng của nhiệt độ là một biến đổi hóa học, vậy biến đổi hóa học là gì?”

- GV yêu cầu nhóm đôi HS hoàn thành câu hỏi trong hộp sgk trang 12.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- Nhóm HS thực hành thí nghiệm (hoặc quan sát GV làm thí nghiệm) và trả lời câu hỏi.

- GV hướng dẫn, theo dõi, hỗ trợ HS nếu cần thiết. 

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- Đại diện HS trả lời câu hỏi 

- GV mời HS khác nhận xét, bổ sung. 

Bước 4: Kết luận, nhận định

- GV đánh giá, nhận xét, chuẩn kiến thức

I. Biến đổi vật lí và biến đổi hóa học.

1. Thí nghiệm về biến đổi vật lí

- Đáp án câu hỏi thí nghiệm:

1. Giá trị nhiệt độ ở Hình 2.1a là 0^oC, 2.1b bằng nhiệt độ phòng (25^oC), và 2.1c là 100^oC

2. Trong quá trình chuyển thể, nước không bị biến đổi thành chất khác.

→ Kết luận: 

- Biến đổi vật lí là các quá trình như hòa tan, đông đặc, nóng chảy, … các chất chỉ chuyển từ trạng thái này sang trạng thái khác, không tạo thành chất mới.

2. Thí nghiệm về biến đổi hóa học.

- Đáp án câu hỏi thí nghiệm:

1. Khi trộn bột sắt với bột lưu huỳnh, hỗn hợp thu được có một phần bị nam châm hút, phần này là sắt.

2. Chất trong ống nghiệm (2) sau khi được đun nóng và để nguội không bị nam châm hút.

3. Sau khi trộn bột sắt với bột lưu huỳnh, không có chất mới được tạo thành vì khi tách chất ra khỏi hỗn hợp lại thu được các chất ban đầu

4. Sau khi đun nóng hỗn hợp bột sắt với lưu huỳnh có chất mới tạo thành, sản phẩm màu xám và không bị nam châm hút.

→ Kết luận: 

- Biến đổi hóa học là các quá trình như đốt cháy nhiên liệu, phân hủy chất, tổng hợp chất,… có sự tạo thành chất mới.

- Đáp án câu hỏi trong hộp sgk trang 12:

+ Quá trình xảy ra biến đổi vật lý: hòa tan đường, muối, băng/đá tan, cồn để trong lọ không kín bị bay hơi,..

+ Quá trình xảy ra sự biến đổi hóa học: đốt cháy cồn, sắt bị gỉ,…

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

- GV giới thiệu khái niệm phản ứng hóa học, chất phản ứng, chất sản phẩm và phương trình hóa học dạng chữ.

- GV yêu cầu nhóm đôi HS đọc ví dụ “Iron + Sulfur → Iron (II) sulfide” trong sgk trang 12 và dựa vào đó để trả lời câu hỏi trong hộp mục II.1 sgk trang 13:

Than (thành phần chính là carbon) cháy trong không khí tạo thành carbon dioxide. 

1. Hãy viết phương trình phản ứng dạng chữ của phản ứng này. Chất nào là chất phản ứng? Chất nào là sản phẩm?

2. Trong quá trình phản ứng, lượng chất nào giảm dần? Lượng chất nào tăng dần?

- GV yêu cầu HS quan sát Hình 2.3 và trả lời câu hỏi trong hộp mục II.2 sgk trang 13:

Quan sát Hình 2.3 và trả lời câu hỏi sau:

1. Trước và sau phản ứng, những nguyên tử nào liên kết với nhau?

2. Trong quá trình phản ứng, số nguyên tử H và số nguyên tử O có thay đổi không?

- GV yêu cầu HS rút ra kết luận:“ Thông qua việc tìm hiểu diễn biến phản ứng hóa học của hydrogen + oxygen, em hãy rút ra kết luận về bản chất của phản ứng hóa học?”

- GV cung cấp thông tin về điều kiện phản ứng hóa học xảy ra thông qua phần mở rộng sgk trang 13.

- GV hướng dẫn các nhóm HS làm thí nghiệm về biến đổi vật lí hoặc biểu diễn thí nghiệm để HS quan sát hiện tượng và yêu cầu HS thảo luận trả lời câu hỏi trong mục thí nghiệm:

Ống nghiệm nào đã xảy ra phản ứng hóa học.

- GV yêu cầu HS rút ra kết luận:“ Thông qua thí nghiệm dấu hiệu nhận biết có mất mới tạo thành kết hợp đọc sgk, em hãy rút ra kết luận làm thế nào để nhận biết phản ứng hóa học xảy ra?”

- GV yêu cầu HS hoạt động nhóm đôi trả lời câu hỏi trong hộp mục II.3 sgk trang 14:

1. Trong phản ứng giữa oxygen và hydrogen, nếu oxygen hết thì phản ứng có xảy ra nữa không?

2. Nhỏ giấm ăn vào viên đá vôi. Dấu hiệu nào cho biết đã có phản ứng hóa học xảy ra?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- HS thực hành theo nhóm và trả lời các câu hỏi, yêu cầu của GV.

- GV hướng dẫn, theo dõi, hỗ trợ HS nếu cần thiết. 

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- Đại diện HS trả lời câu hỏi của GV.

- GV mời HS khác nhận xét, bổ sung. 

Bước 4: Kết luận, nhận định

- GV đánh giá, nhận xét, chuẩn kiến thức

II. PHẢN ỨNG HÓA HỌC

1. Khái niệm

- Phản ứng hóa học là quá trình biến đổi từ chất này thành chất khác.

- Chất phản ứng/chất tham gia là chất ban đầu bị biến đổi trong phản ứng.

- Chất sản phẩm là chất mới được sinh ra.

- Phản ứng hóa học được biểu diễn bằng phương trình dạng chữ:

Tên các chất phản ứng → Tên các chất sản phẩm.

- Trong quá trình phản ứng, lượng chất phản ứng giảm dần, lượng sản phẩm tăng dần.

- Đáp án câu hỏi trong hộp mục II.1 sgk trang 13:

1. Carbon + Oxygen → Carbon dioxide

+ Chất phản ứng: carbon, oxygen

+ Sản phẩm: carbon dioxide

1. Trong quá trình phàn ứng, lượng carbon và oxygen giảm dần; lượng carbon dioxide tăng dần.

2. Diễn biến phản ứng hóa học

- Đáp án câu hỏi trong hộp mục II.2 sgk trang 13:

1. Trước phản ứng: nguyên tử H liên kết với nguyên tử H; nguyên tử O liên kết với nguyên tử O. 

Sau phản ứng nguyên tử H liên kết với nguyên tử O.

1. Trong quá trình phản ứng, số nguyên tử H và số nguyên tử O không thay đổi.

→ Kết luận: 

- Trong phản ứng hóa học, liên kết giữa các nguyên tử thay đổi, làm cho phân tử này biến đổi thành phân tử khác. Kết quả là chất này biến đổi thành chất khác.

- Các phản ứng hóa học chỉ xảy ra khi các chất tiếp xúc với nhau

- Nhiều phản ứng phải có thêm các điều kiện khác như nhiệt độ, áp suất, xúc tác,…

1. Hiện tượng kèm theo phản ứng hóa học.

*Thí nghiệm “ Dấu hiệu nhận biết có chất mới tạo thành”

- Ống nghiệm (1) và (3) xảy ra phản ứng hóa học. Dấu hiệu có chất mới tạo thành là có bọt khí thoát ra ở ống nghiệm (1) và kết tủa tạo thành ở ống nghiệm (3).

→ Kết luận: 

- Để nhận biết phản ứng hóa học xảy ra có thể dựa vào một trong các dấu hiệu sau: sự tạo thành chất khí, chất kết tủa, sự thay đổi màu sắc, sự thay đổi về nhiệt độ của môi trường,…

- Đáp án câu hỏi mục II.3 sgk trang 14:

1. Trong phản ứng giữa oxygen và hydrogen, nếu oxygen hết thì phản ứng sẽ ngừng lại.

2. Nhỏ giấm ăn vào viên đá vôi, thấy bề mặt đá côi sủi bọt khí, đây là dấu hiệu cho biết có phản ứng hóa học xảy ra, tạo khí carbon dioxide.

HOẠT ĐỘNG CỦA GV-HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

- GV yêu cầu HS hoạt động nhóm 4, nghiên cứu sgk đưa ra khái niệm phản ứng tỏa nhiệt, phản ứng thu nhiệt và trả lời câu hỏi 1, 2  mục III.1 sgk trang 14:

1. Thức ăn được tiêu hóa chuyển thành các chất dinh dưỡng. Phản ứng hóa học giữa chất dinh dưỡng với oxygen cung cấp năng lượng cho cơ thể hoạt động là phản ứng tỏa nhiệt hay thu nhiệt? Lấy thêm ví dụ về loại phản ứng này.

2. Quá trình nung đá vôi ( thành phần chính là CaCO₃) thành vôi sống CaO và chất khí carbon dioxide (CO₂) cần cung cấp năng lượng (dạng nhiệt). Đây là phản ứng tỏa nhiệt hay thu nhiệt? 

- GV yêu cầu các nhóm đã được phân công từ buổi học trước lên bảng trình bày vai trò của các phản ứng tỏa nhiệt và trả lời câu hỏi 1, 2 mục III.2 sgk trang 15:

1. Than, xăng, dầu,… là nhiên liệu hóa thạch, được sử dụng chủ yếu cho các ngành sản xuất và hoạt động nào của con người? Em hãy sưu tầm hình ảnh và trình bày về ứng dụng của các nhiên liệu này trong đời sống?

2. Các nguồn nhiên liệu hóa thạch có phải vô tận không? Đốt cháy nhiên liệu hóa thạch ảnh hưởng đến môi trường như thế nào? Hãy nêu ví dụ về việc tăng cường sử dụng các   nguồn năng lượng thay thế để giảm việc sử dụng các nhiên liệu hóa thạch.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- HS thảo luận theo nhóm,, hoàn thành yêu cầu của GV.

- GV hướng dẫn, theo dõi, hỗ trợ HS nếu cần thiết. 

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- Đại diện HS trả lời câu hỏi, yêu cầu của GV.

- GV mời HS khác nhận xét, bổ sung. 

Bước 4: Kết luận, nhận định

- GV đánh giá, nhận xét, chuẩn kiến thức 

III. Năng lượng của phản ứng hóa học

1. Phản ứng tỏa nhiệt, phản ứng thu nhiệt

- Phản ứng tỏa nhiệt là phản ứng giải phòng năng lượng dưới dạng nhiệt ra môi trường.

- Phản ứng thu nhiệt là phản ứng nhận năng lượng dưới dạng nhiệt từ môi trường trong suốt quá trình phản ứng.

- Đáp án câu hỏi 1, 2   mục III.1 sgk trang 14:

1. Quá trình tiêu hóa thức ăn cung cấp năng lượng cho cơ thể hoạt động là phản ứng tỏa nhiệt. Ví dụ khác về phản ứng tảo nhiệt: đốt cháy than, cồn, gas,…

2. Quá trình nung đá vôi là phản ứng thu nhiệt vì cần cung cấp năng lượng từ phản ứng đốt cháy than đá. Ví dụ về phản ứng thu nhieeth: phản ứng phân hủy potassium permanganate, amonium chloride, aluminium hydroxide,..

2. Ứng dụng của phản ứng tỏa nhiệt

- Các phản ứng toản nhiệt có vai trò quan trọng trong cuộc cống vì chúng cung cấp năng lượng cho sinh hoạt, sản xuất, vận hành động cơ, thiết bị máy công nghiệp, phương tiện giao thông,…

- Đáp án câu hỏi 1, 2 mục III.2 sgk trang 15:

1. Than, xăng, dầu chủy yếu dùng làm chất đốt cung cấp năng lượng cho sinh hoạt và sản xuất của con người, vận hành động cơ thiết bị máy công nghiệp, phương tiện giao thông và làm nguyên liệu cho nhiều ngành công nghiệp khác như hóa mĩ phẩm, dược phẩm.

2. Nguồn nhiên liệu hóa thạch không phải là vô tận mà đang ngày càng cạn kiệt.

- Ảnh hưởng tới môi trường của việc đốt cháy nhiên liệu hóa thạch: tạo lượng lớn khí carbon dioxide gây hiệu ứng nhà kính và các chất gây ô nhiễm không khí như các oxide của nitrogen, lưu huỳnh (gây mưa acid), chất hữu cơ dễ bay hơi và các kim loại nặng,..

- Ví dụ về việc tăng cường sử dụng các nguồn nhiên liệu thay thế để giảm việc sử dụng các nhiên liệu hóa thạch ở địa phương em: sử dụng năng lượng mặt trời, sử dụng khí sinh học bio gas, …

1. A

2. B

3. A

4. D

5. A

6. C

PHIẾU BÀI TẬP

Họ và tên: 

Lớp: 

Câu 1: Hoàn thành bảng “Dấu hiệu nhận biết có chất mới tạo thành” sau đây:

Câu 2: Cho các phản ứng sau

1. Điều chế oxygen bằng cách đun nóng thuốc tím (KMnO₄), ngừng cung cấp nhiệt và dừng lại
2. Nung đá vôi (CaCO₃); 
3. Tôi vôi (CaO với nước)
4. Cho dung dịch HCl tác dụng với dung dịch NaOH, ống nghiệm nóng lêb
5. Quang hợp.

Hãy cho biết đâu là các phản ứng thu nhiệt?

Câu 3: Hãy đọc phần mở rộng sgk trang 15, em hãy cho biết tác hại của khí CO đối với sức khỏe con người và đề xuất các biện pháp tránh ngộ độc khí CO trong gia đình.

….……………………………………………………………………………………

Phản ứng

Phát sáng

Có bọt khí

Có kết tủa

Thay đôi màu sắc

1. Đốt cháy nến

x

1. Nhỏ hydrochloric acid vào nước soda

x

1. Cho nước vôi trong vào dung dịch CuSO₄

x

1. Nhúng thành kẽm vào hydrochloric acid

x

1. Thổi khí CO₂ vào nước vôi trong

x

1. Đốt cháy sợi đồng

x

x