Nêu được sơ lược ưu điểm và nhược điểm của một số dạng năng lượng tái tạo (năng lượng mặt trời, năng lượng từ gió, năng lượng từ sóng biển, năng lượng từ dòng sông).
Thảo luận để nêu được một số biện pháp sử dụng hiệu quả năng lượng và bảo vệ môi trường.

2. Năng lực

Năng lực chung:

Năng lực tự học: Chủ động quan sát, tìm hiểu dạng năng lượng tái tạo.
Năng lực giao tiếp hợp tác: Thảo luận nhóm, tiếp thu sự góp ý và hỗ trợ thành viên trong nhóm khi thảo luận về dạng năng lượng tái tạo.
Năng lực giải quyết vấn đề: Xác định và phân tích ví dụ về dạng năng lượng tái tạo, nêu biện pháp sử dụng hiệu quả năng lượng và bảo vệ môi trường.

Năng lực đặc thù:

Nhận thức khoa học tự nhiên:

+ Nêu được ưu nhược điểm của năng lượng tái tạo.

Tìm hiểu tự nhiên:

+ Thảo luận, phân tích thông tin, hình ảnh để nêu được một số biện pháp sử dụng hiệu quả năng lượng và bảo vệ môi trường.

Vận dụng kiến thức, kĩ năng đã học:

+ Vận dụng được kiến thức và kĩ năng về năng lượng tái tạo để sử dụng hiệu quả năng lượng và bảo vệ môi trường.

3. Phẩm chất

Tham gia tích cực hoạt động nhóm phù hợp với khả năng của bản thân.
Cần thận, trung thực và thực hiện các yêu cầu của bài học.
Có niềm say mê, hứng thú với việc khám phá và học tập khoa học tự nhiên.

II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU:

1. Đối với giáo viên:

SGK, SBT, SGV Khoa học tự nhiên 9, Kế hoạch bài dạy.
Hình vẽ và đồ thị trong SGK: Hình ảnh, video liên quan đến một số dạng năng lượng tái tạo.
Máy chiếu, máy tính (nếu có).
Phiếu học tập.

2. Đối với học sinh:

HS cả lớp:

+ SGK, SBT Khoa học tự nhiên 9.

+ Hình vẽ liên quan đến nội dung bài học và các dụng cụ học tập theo yêu cầu của GV.

III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC

A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

a. Mục tiêu: HS nhận định ban đầu về năng lượng tái tạo.

b. Nội dung: GV tổ chức cho HS thảo luận theo nhóm về nội dung phần khởi động, từ đó định hướng HS vào nội dung của bài học.

c. Sản phẩm học tập: Câu trả lời của HS.

d. Tổ chức thực hiện:

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV cho HS quan sát video về khai thác năng lượng tái tạo:

https://www.youtube.com/watch?v=pWNISuN2Lp4

- GV đặt vấn đề:

Nhiên liệu hoá thạch đang có nguy cơ cạn kiệt. Hơn nữa, việc khai thác và sử dụng nhiên liệu hoá thạch gây ra nhiều tác động xấu đến môi trường sinh thái. Khai thác và sử dụng năng lượng tái tạo là một giải pháp quan trọng nhằm đảm bảo an ninh năng lượng và phát triển bền vững.

Năng lượng tái tạo có những ưu điểm và nhược điểm nào?

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS làm việc nhóm, nhớ lại kiến thức về khoa học đã học và hiểu biết thực tế, HS trả lời câu hỏi.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV mời 1 – 2 HS trình bày câu trả lời:

Gợi ý trả lời:

- Dự đoán:

+ Ưu điểm: nguồn năng lượng dồi dào,…

+ Nhược điểm: chi phí đầu tư cao, có thể tác động tiêu cực đến môi trường.

Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV không chốt đáp án mà dựa trên câu trả lời của HS để dẫn dắt vào bài mới: Bài học hôm nay chúng ta cùng đi tìm hiểu về ưu và nhược điểm của một số dạng năng lượng tái tạo, biện pháp sử dụng hiệu quả năng lượng và bảo vệ môi trường- Bài 14: Năng lượng tái tạo.

B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1: Tìm hiểu về năng lượng tái tạo

a. Mục tiêu:

- Nêu được ưu điểm và nhược điểm của một số dạng năng lượng tái tạo (Năng lượng mặt trời, năng lượng từ gió, năng lượng từ sóng biển, năng lượng từ dòng sông).

b. Nội dung: GV tổ chức cho HS thảo luận, tìm hiểu nội dung SGK về một số dạng năng lượng tái tạo.

c. Sản phẩm học tập: Câu trả lời của HS. HS phân tích, nêu được ưu và nhược điểm của một số dạng năng lượng tái tạo.

d. Tổ chức hoạt động:

Hoạt động 2: Tìm hiểu về sử dụng hiệu quả năng lượng và bảo vệ môi trường.

a. Mục tiêu:

- Thảo luận được một số biện pháp sử dụng hiệu quả năng lượng và bảo vệ môi trường.

b. Nội dung: GV tổ chức cho HS thảo luận, tìm hiểu nội dung SGK về năng lượng hóa thạch.

c. Sản phẩm học tập: Câu trả lời của HS. HS nêu được năng lượng hóa thạch.

d. Tổ chức hoạt động:

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1. GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- HS tìm hiểu và phát biểu:

Một số biện pháp sử dụng năng lượng hiệu quả và một số biện pháp bảo vệ môi trường.

Bước 2. HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS làm việc cá nhân kết hợp với hoạt động nhóm, thảo luận trả lời các câu hỏi nhiệm vụ GV đưa ra

- GV quá trình học tập của HS, hỗ trợ khi cần.

Bước 3. Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- Đại diện HS của các nhóm lên trình bày kết quả thảo luận.

- Các nhóm khác nhận xét, bổ sung, đánh giá.

Bước 4. Đánh giá kết quả thực hiện

- GV đánh giá, nhận xét kết quả thảo luận của HS, thái độ làm việc của HS trong nhóm.

- GV chuẩn hóa kiến thức.

II. Năng lượng hóa thạch

- Một số biện pháp sử dụng hiệu quả năng lượng như:

Tận dụng gió và ánh sáng tự nhiên.
Tắt các thiết bị điện khi không sử dụng.
Giảm bớt tiêu thụ năng lượng điện trong giờ cao điểm.
Lựa chọn các thiết bị có hiệu suất hoạt động cao để giảm tối đa năng lượng hao phí.
Sử dụng hiệu quả nhiên liệu bằng cách làm cho nhiên liệu được đốt cháy hoàn toàn.

- Một số biện pháp bảo vệ môi trường có thể thực hiện như:

Hạn chế sử dụng thuốc bảo vệ thực vật, các loại hoá chất, các sản phẩm từ nhựa dùng một lần, giảm thiểu rác thải nhựa trong sinh hoạt hằng ngày. Nên sử dụng các loại dụng cụ, chất liệu có nguồn gốc từ thiên nhiên, sản phẩm tái chế.
Phân loại rác thải, phục vụ cho việc xử lí rác thải và tái chế đạt hiệu quả cao nhất.
Sử dụng tiết kiệm năng lượng, hạn chế các phương tiện giao thông cá nhân, tăng cường sử dụng nguồn năng lượng sạch và thân thiện với môi trường.
Giữ gìn cảnh quan, môi trường xanh – sạch – đẹp, tích cực trồng và chăm sóc cây xanh, bảo vệ rừng.

C. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

a. Mục tiêu: Giúp HS vận dụng các kiến thức được học để làm các bài tập liên quan đến năng lượng tái tạo.

b. Nội dung: GV nêu nhiệm vụ; HS luyện tập kiến thức đã học thông qua các câu hỏi về năng lượng tái tạo.

c. Sản phẩm học tập: Câu trả lời của HS cho câu hỏi luyện tập về năng lượng tái tạo.

d. Tổ chức thực hiện :

Bước 1. GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS trả lời các câu hỏi trắc nghiệm sau đây:

Câu 1: Nhóm nguồn năng lượng nào sau đây được xem là bền vững và ít tác động tiêu cực đến môi trường?

A. Than đá, dầu mỏ và khí thiên nhiên.

B. Ánh sáng mặt trời, gió và sóng biển.

C. Than đá, nhiên liệu hạt nhân và nhiên liệu hydrogen.

D. Ánh sáng mặt trời, nhiên liệu hạt nhân và dầu mỏ.

Câu 2. Một nhược điểm của việc sử dụng năng lượng mặt trời là gì?

A. Nguồn năng lượng không dồi dào
B. Chi phí thiết bị và lắp đặt cao
C. Không thể lắp đặt ở khu vực có khí hậu nóng
D. Hoạt động của các thiết bị rất ổn định

Câu 3. Ở một nhà máy thủy điện, một dạng năng lượng được dự trữ trong hồ chứa. Năng lượng này sau đó được chuyển hóa qua các giai đoạn thành năng lượng hữu ích, hay năng lượng phát ra bởi nhà máy.

Dạng năng lượng dự trữ và năng lượng phát ra ở nhà máy trên lần lượt là:

A. Điện năng và Nhiệt năng.

B. Điện năng và Động năng.

C. Thế năng và Điện năng.

D. Động năng và Điện năng.

Câu 4. Đâu là ưu điểm của sản xuất điện từ sức gió?

A. Nguồn năng lượng có thể coi là vô hạn.

B. Tiếng ồn nhỏ.

C. Chi phí đầu tư thấp.

D. Không làm ảnh hưởng đến môi trường sống của con người và các sinh vật ở xung quanh.

Câu 5. Năng lượng nào dưới đây không phải là năng lượng tái tạo?

A. Thuỷ điện.

B. Điện mặt trời.

C. Điện thuỷ triều.

D. Nhiệt điện.

Câu 6. Ghép nối các dạng năng lượng tái tạo ở cột A với tác động chính của các công trình khai thác dạng năng lượng đó tới môi trường ở cột B.

Cột A		Cột B
1. Năng lượng mặt trời		a) Thay đổi chế độ thuỷ văn, ảnh hưởng hệ sinh thái trên sông và khu vực lân cận.
2. Năng lượng từ gió		b) Tạo ra lượng rác thải lớn khí hết hạn sử dụng.
3. Năng lượng từ sóng biển		c) Ảnh hưởng tới môi trường sống của sinh vật biển.
4. Năng lượng từ dòng sông		d) Gây ra tiếng ồn lớn, gây hại cho các loài chim.

A. 1 - d; 2 - b; 3 - c; 4 - a.

B. 1 - b; 2 - d; 3 - c; 4 - a.

C. 1 - a; 2 - d; 3 - c; 4 - d.

D. 1 - c; 2 - d; 3 - b; 4 - a.

Câu 7. Mục tiêu của việc sử dụng hiệu quả năng lượng là gì?

A. Tăng mức tiêu thụ năng lượng của phương tiện và thiết bị
B. Giảm sản lượng năng lượng để bảo vệ môi trường
C. Tăng mức tiêu thụ năng lượng mà không cần giảm hao phí
D. Giảm năng lượng hao phí và đảm bảo nhu cầu sản xuất và đời sống

- GV chiếu câu hỏi tự luận yêu cầu HS trả lời vào vở:

Bài 1: (LT – SGK trang 74).

Em hãy tìm hiểu và nêu những khó khăn có thể gặp phải khi lắp đặt hệ thống chuyển đổi năng lượng từ sóng biến thành năng lượng điện và hệ thống truyền tải điện đó vào bờ.

Bước 2. HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS liên hệ lại kiến thức đã học, suy nghĩ, tìm câu trả lời.

Bước 3. Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

Câu 1	Câu 2	Câu 3	Câu 4	Câu 5	Câu 6	Câu 7
B	B	C	A	D	B	D

Việc vận chuyển trang thiết bị từ đất liền ra biển, lắp đặt hệ thống giữa biển đòi hỏi công nghệ tốt và chi phí cao, việc xây dựng hệ thống truyền tải điện năng từ ngoài biển vào đất liền cũng tốn chi phí lớn đồng thời khó theo dõi, bảo trì, sửa chữa khi có sự cố.

Bài 1.

Bước 4. Đánh giá kết quả thực hiện

- GV đối chiếu đáp án, nhận xét, đánh giá.

D. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

a. Mục tiêu: giúp HS vận dụng kiến thức đã vào áp dụng vào thực tiễn cuộc sống.

b. Nội dung: GV phát Phiếu bài tập cho HS, HS suy nghĩ hoàn thành bài tập.

c. Sản phẩm học tập: Phiếu bài tập của HS.

d. Tổ chức thực hiện :

Bước 1. GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS làm việc ở nhà theo nội dung sau đây:

Câu 1 (Vận dụng – SGK – tr72)

Vì sao ở nước ta, các dự án điện mặt trời lớn thường được xây dựng ở các tỉnh thành phía Nam và miền Trung – Tây Nguyên?

Câu 2 (Vận dụng – SGK – tr72)

Thiết kế và chế tạo mô hình máy phát điện gió dựa vào hiện tượng cảm ứng điện từ.

Câu 3 (Tìm hiểu thêm – SGK – tr73)

Năng lượng từ thuỷ triều

BÀI MẪU Các nhà khoa học đang nghiên cứu và thử nghiệm việc sử dụng động năng của các dòng chảy, do sự chênh lệch độ cao giữa mực nước triều cao và mực nước triều thấp, để làm quay tuabin của các máy phát điện.

Năng lượng từ thuỷ triều có tiềm năng cho việc sản xuất năng lượng điện trong tương lai vì quy luật dòng chảy thuỷ triều ổn định và dễ dự đoán. Khi khai thác nguồn năng lượng này có hạn chế là cần mức chi phí cao về trang thiết bị và chỉ thực hiện được ở những nơi có thuỷ triều đủ cao.

Dựa vào hình 14.6, mô tả sơ lược nguyên tắc khai thác năng lượng từ thuỷ triều.

Câu 4 (Vận dụng – SGK – tr75)

Thảo luận và đề xuất các biện pháp sử dụng hiệu quả năng lượng và bảo vệ môi trường tại gia đình, nhà trường và địa phương em đang sống.

Bước 2. HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS liên hệ lại kiến thức đã học, suy nghĩ, tìm câu trả lời.

Bước 3. Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời một số HS xung phong trả lời câu hỏi trong Phiếu bài tập.

Câu 1:

Các tỉnh thành phía Nam và miền Trung – Tây Nguyên có số giờ nắng trung bình mỗi năm cao, khoảng 2000-2600 giờ/năm, cường độ sáng mạnh trong khi miền Bắc có giờ nắng trung bình chỉ khoảng 1500-1700 giờ/năm.

Câu 2: HS thực hiện, gợi ý:

https://www.youtube.com/watch?v=WAfzSYDH6xA

https://www.youtube.com/watch?v=cNci4amOanQ

Câu 3:

Khi mực nước triều ngoài biển cao, cửa cống được mở, dòng nước chảy từ ngoài biển vào hồ chứa, làm quay tuabin của máy phát điện. Khi mực nước trong hồ chứa cao bằng mực nước ngoài biển thì đóng cửa cống. Một thời gian sau, khi mực nước triều ngoài biển thấp, mở cửa cống. Lúc này nước chảy từ hồ chứa chảy ra biển, làm quay tuabin của máy phát điện.

Câu 4:

Các biện pháp sử dụng hiệu quả năng lượng và bảo vệ môi trường tại gia đình, nhà trường và địa phương em đang sống:

- Gia đình:

+ Sử dụng các thiết bị điện có nhãn mác tiết kiệm năng lượng.

+ Tắt hoặc rút khỏi nguồn khi không sử dụng các thiết bị.

+ Tích cực sử dụng các vật dụng làm từ các vật liệu thân thiện với môi trường.

+ Phân loại rác thải.

- Nhà trường:

+ Tuyên truyền với học sinh về cách sử dụng hiệu quả năng lượng và bảo vệ môi trường.

+ Tránh sử dụng lãng phí nước sinh hoạt, nước uống, điện trong lớp (tắt đèn, tắt quạt, tắt điều hòa, … khi không dùng).

+ Vận động các cuộc thi tái chế vật dụng, trồng cây, thu mua giấy vụn, ….

- Các cơ quan, chính quyền địa phương: