Thực hiện thí nghiệm đơn giản để nêu được điện trở có tác dụng cản trở dòng điện trong mạch.
Thực hiện thí nghiệm để xây dựng được định luật Ohm: cường độ dòng điện đi qua một đoạn dây dẫn tỉ lệ thuận với hiệu điện thế giữa hai đầu đoạn dây và tỉ lệ nghịch với điện trở của nó.
Nêu được (không yêu cầu thành lập): Công thức tính điện trở của một đoạn dây dẫn (theo độ dài, tiết diện, điện trở suất).
Sử dụng công thức đã cho để tính được điện trở của một đoạn dây dẫn.

2. Năng lực

Năng lực chung:

Năng lực tự chủ và tự học: Chủ động, tích cực thực hiện nhiệm vụ học tập, phát triển khả năng tự duy độc lập của HS.
Năng lực giao tiếp và hợp tác: Thực hành theo nhóm, tích cực tham gia thảo luận nhóm, làm việc tập thể, trao đổi và chia sẻ ý tưởng các nội dung học tập.
Năng lực giải quyết vấn đề: Đề xuất vấn đề, nêu giả thuyết, lập kế hoạch, sáng tạo nhiều cách để giải quyết các tình huống liên quan đến ứng dụng của điện trở.

Năng lực đặc thù:

Nhận thức khoa học tự nhiên:

+ Hiểu được khái niệm điện trở, định luật Ohm.

+ Nêu được công thức tính điện trở của một đoạn dây dẫn,

Tìm hiểu tự nhiên:

+ Đề xuất, kiểm tra, dự đoán, thực hiện thí nghiệm để rút ra kết luận điện trở có tác dụng cản trở dòng điện trong mạch, định luật Ohm.

Vận dụng kiến thức, kĩ năng đã học:

+ Vận dụng kiến thức về điện trở tính được điện trở của một đoạn dây dẫn trong trường hợp đơn giản.

3. Phẩm chất

Tham gia tích cực hoạt động nhóm phù hợp với khả năng của bản thân.
Cẩn thận, trung thực và thực hiện các yêu cầu của bài học.
Có niềm say mê, hứng thú với việc khám phá và học tập khoa học tự nhiên.

II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU:

1. Đối với giáo viên:

SGK, SBT, SGV Khoa học tự nhiên 9, Kế hoạch bài dạy.
Hình vẽ và bảng trong SGK: Hình ảnh sơ đồ mạch điện tìm hiểu tác dụng cản trở dòng điện của đoạn dây dẫn, hình ảnh ảnh chụp biến trở,…
Máy chiếu, máy tính (nếu có).
Phiếu học tập.

2. Đối với học sinh:

HS mỗi nhóm: Dụng cụ thí nghiệm:

+ Bộ (1): biến áp nguồn, đoạn dây dẫn R₁ và R₂ khác nhau, đèn (loại 3 V), các dây nối, công tắc và bảng lắp mạch điện.

+ Bộ (2): biến áp nguồn, đoạn dây dẫn R₁ và R₂, ampe kế, vôn kế, các dây nối, công tắc và bảng lắp mạch điện.

HS cả lớp:

+ SGK, SBT Khoa học tự nhiên 9.

+ Hình vẽ liên quan đến nội dung bài học và các dụng cụ học tập theo yêu cầu của GV.

III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC

A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

a. Mục tiêu: Kích thích sự tò mò mong muốn tìm hiểu nội dung mới của HS thông qua quan sát hoạt động của đèn pin khi vặn núm xoay và dự đoán cấu tạo của đèn pin. Từ đó, HS xác định nhiệm vụ học tập của bài học.

b. Nội dung: GV tổ chức cho HS thảo luận theo nhóm về nội dung phần khởi động, từ đó định hướng HS vào nội dung của bài học.

c. Sản phẩm học tập: Câu trả lời của HS và nhu cầu tìm hiểu về định luật Ohm và điện trở.

d. Tổ chức thực hiện:

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV chiếu hình ảnh đèn pin (hình 7.1) cho HS quan sát.

- GV yêu cầu HS trả lời nội dung Khởi động (SGK – tr40): Vì sao có thể điều chỉnh được độ sáng của chiếc đèn pin trong hình 7.1 bằng cách vặn núm xoay?

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS làm việc nhóm, thực hiện thí nghiệm.

- HS thảo luận, dự đoán, đưa ra các câu hỏi và câu trả lời.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV mời 1 – 2 bạn giải thích hiện tượng quan sát được.

Gợi ý trả lời:

- Khi vặn núm xoay là thay đổi giá trị điện trở khi đó sẽ làm thay đổi giá trị cường độ dòng điện chạy trong mạch điện của đèn pin làm thay đổi độ sáng của đèn pin.

Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV không chốt đáp án mà dựa trên câu trả lời của HS để dẫn dắt vào bài mới: Cường độ dòng điện trong mạch phụ thuộc vào các yếu tố nào. Để có thể đưa ra lời giải thích chính xác, chúng ta cùng tìm hiểu bài học ngày hôm nay - Bài 7: Định luật Ohm. Điện trở.

B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1: Tìm hiểu về tác dụng cản trở dòng điện của đoạn dây dẫn và mối liên hệ giữa cường độ dòng điện và hiệu điện thế giữa hai đầu đoạn dây dẫn

a. Mục tiêu:

- HS dự đoán được yếu tố ảnh hưởng đến cường độ dòng điện trong mạch điện.

- HS đề xuất được phương án thí nghiệm và tiến hành được thí nghiệm để kiểm tra dự đoán về sự ảnh hưởng của các đoạn dây dẫn đến mạch điện và mối liên hệ giữa cường độ dòng điện và hiệu điện thế.

- HS nêu được nhận xét về tác dụng cản trở dòng điện của đoạn dây dẫn.

- HS nêu được nhận xét về mối quan hệ giữa cường độ dòng điện với điện trở và hiệu điện thế.

b. Nội dung: GV hướng dẫn HS thực hiện thí nghiệm theo nội dung SGK và rút ra được tác dụng cản trở dòng điện của đoạn dây dẫn và mối liên hệ giữa cường độ dòng điện và hiệu điện thế giữa hai đầu đoạn dây dẫn.

c. Sản phẩm: Kết quả HS thực hiện các yêu cầu, gợi ý, dẫn dắt của GV để HS nêu được tác dụng cản trở dòng điện của đoạn dây dẫn và mối liên hệ giữa cường độ dòng điện và hiệu điện thế giữa hai đầu đoạn dây dẫn.

d. Tổ chức thực hiện:

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS dự đoán các yếu tố ảnh hưởng đến cường độ dòng điện trong mạch điện và nêu căn cứ của dự đoán.

- GV chia lớp thành 6 – 8 nhóm.

- GV phát dụng cụ thí nghiệm cho các nhóm HS, đề xuất phương án thí nghiệm để kiểm tra dự đoán về sự ảnh hưởng của các đoạn dây dẫn đến mạch điện và mối liên hệ giữa cường độ dòng điện và hiệu điện thế.

- GV đặt câu hỏi: Để kiểm tra về ảnh hưởng của các đoạn dây dẫn đến mạch điện nếu lần 2 chúng ta thay đổi cả hiệu điện thế và vật dẫn R₂ thì có thể kiểm tra được dự đoán trong trường hợp này hay không?

- GV chốt lại phương án kiểm tra sự ảnh hưởng của các vật dẫn trong mạch đến cường độ dòng điện trong mạch điện.

- GV nêu nguyên tắc chung: Để kiểm tra xem cường độ dòng điện có phụ thuộc vào một yếu tố nào đó (đoạn dây dẫn, hiệu điện thế) hay không, ta chỉ thay đổi yếu tố cần kiểm tra và cần giữ nguyên yếu tố khác. Do đó, để biết các vật dẫn trong mạch có ảnh hưởng đến cường độ dòng điện trong mạch điện hay không, ra kiểm tra xem nếu thay một vật dẫn trong mạch thì cường độ dòng điện trong mạch có thay đổi hay không.

- GV yêu cầu HS thực hiện Thí nghiệm 1 theo hướng dẫn trong nội dung Thực hành (SGK – tr40) để kiểm tra dự đoán về sự ảnh hưởng của các đoạn dây dẫn đến mạch điện.

- GV yêu cầu HS thảo luận theo nhóm và trả lời nội dung Câu hỏi 1 (SGK – tr40)

Dựa vào độ sáng của đèn, em hãy:

a) So sánh cường độ dòng điện trong mạch khi dùng R₁ và khi dùng R₂.

b) Chứng tỏ các đoạn dây dẫn khác nhau có tác dụng cản trở dòng điện khác nhau.

- Sau khi HS trả lời, GV kết luận về tác dụng cản trở dòng điện của đoạn dây dẫn.

- GV yêu cầu HS thực hiện Thí nghiệm 2 theo hướng dẫn trong nội dung Thực hành (SGK – tr41) để kiểm tra dự đoán về ảnh hưởng của hiệu điện thế đến cường độ dòng điện.

- GV yêu cầu HS ghi lại kết quả thí nghiệm vào Bảng 7.1 và rút ra mối quan hệ giữa cường độ dòng điện và hiệu điện thế trong mạch.

Lần	U (V)	I₁(A)	I₂ (A)
1
2
3
4
5

- GV yêu cầu HS thảo luận theo nhóm và trả lời nội dung Câu hỏi 2 (SGK – tr41)

a) Tác dụng cản trở dòng điện của hai đoạn dây dẫn R₁ và R₂ có khác nhau như trong thí nghiệm 1 hay không?

b) Rút ra nhận xét về mối liên hệ giữa cường độ dòng điện trong đoạn dây dẫn với hiệu điện thế giữa hai đầu đoạn dây dẫn đó và mô tả mối liên hệ đó bằng biểu thức toán học.

c) Dự đoán độ lớn của cường độ dòng điện qua R₁ và qua R₂ khi hiệu điện thế là 2,2 V. Tiến hành thí nghiệm để kiểm tra kết quả đó.

- Sau khi HS trả lời, GV rút ra kết luận về tỉ số U/I của mỗi đoạn dây dẫn đặc trưng cho khả năng cản trở dòng điện của đoạn dây dẫn đó.

- Để củng cố kiến thức vừa học, GV yêu cầu HS trả lời nội dung Luyện tập 1 (SGK – tr41)

Cần đặt vào hai đầu đoạn dây dẫn một hiệu điện thế bằng bao nhiêu để cường độ dòng điện trong dây dẫn lớn gấp 2 lần cường độ dòng điện khi hiệu điện thế là 1,2 V?

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS đọc thông tin SGK, tiến hành thí nghiệm và thảo luận trả lời các câu hỏi mà GV đưa ra.

- GV theo dõi và động viên, khích lệ HS đưa ra câu trả lời.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV mời đại diện HS trả lời, đưa ra ý kiến của bản thân về các nội dung:

*Trả lời Câu hỏi 1 (SGK – tr40)

(HS dựa vào thí nghiệm và so sánh, chứng minh).

*Trả lời Câu hỏi 2 (SGK – tr41)

a) Tác dụng cản trở dòng điện của hai đoạn dây dẫn R₁ và R₂ có khác nhau như trong Thí nghiệm 1.

b) Với mỗi đoạn dây dẫn, cường độ dòng điện trong đoạn dây dẫn tỉ lệ thuận với hiệu điện thế giữa hai đầu đoạn dây dẫn đó U/I = hằng số.

c) Khi hiệu điện thế là 2,2 V, độ lớn của cường độ dòng điện qua R₁ là I₁ = 1,1 A và cường độ dòng điện qua R₂ là I₂ = 2,2 A.

- GV mời HS khác nhận xét, bổ sung.

Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV đánh giá, nhận xét, tổng kết về nội dung dung Tác dụng cản trở dòng điện của đoạn dây dẫn và Mối liên hệ giữa cường độ dòng điện và hiệu điện thế hai đầu đoạn dây dẫn và chuyển sang nội dung Định luật Ohm.

I. TÁC DỤNG CẢN TRỞ DÒNG ĐIỆN CỦA ĐOẠN DÂY DẪN

- Đoạn dây dẫn có tác dụng cản trở dòng điện. Các đoạn dây dẫn khác nhau có tác dụng cản trở dòng điện khác nhau.

II. MỐI LIÊN HỆ GIỮA CƯỜNG ĐỘ DÒNG ĐIỆN VÀ HIỆU ĐIỆN THẾ HAI ĐẦU ĐOẠN DÂY DẪN

- Khi U tăng bao nhiêu lần thì I tăng bấy nhiêu lần hoặc ngược lại.

- Tỉ số UI của một đoạn dây dẫn luôn có một giá trị xác định.

Hoạt động 2: Tìm hiểu về khái niệm điện trở và định luật Ohm

a. Mục tiêu: HS phát biểu được khái niệm điện trở và định luật Ohm.

b. Nội dung: GV hướng dẫn HS theo nội dung SGK và nêu khái niệm điện trở và định luật Ohm.

c. Sản phẩm: Kết quả HS thực hiện các yêu cầu, gợi ý, dẫn dắt của GV để HS nêu khái niệm điện trở và định luật Ohm.

d. Tổ chức thực hiện:

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS nghiên cứu SGK và nêu khái niệm điện trở.

- GV yêu cầu HS sử dụng khái niệm điện trở đó để nêu nhận xét về mối quan hệ giữa cường độ dòng điện với điện trở và hiệu điện thế.

- GV nêu tên định luật Ohm và ý nghĩa các đại lượng và đơn vị trong công thức định luật Ohm.

- GV yêu cầu HS trả lời nội dung Câu hỏi 3 (SGK – tr42)

Tác dụng cản trở dòng điện của đoạn dây dẫn x lớn gấp 2 lần đoạn dây dẫn y. Nếu hiệu điện thế giữa hai đầu đoạn dây dẫn x là U_x = 1,2 V thì X cần đặt vào hai đầu đoạn dây dẫn y một hiệu điện thế U_y bằng bao nhiêu để cường độ dòng điện trong hai đoạn dây dẫn là như nhau.

- Sau khi HS trả lời, GV kết luận về nội dung định luật Ohm.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS đọc thông tin SGK và thảo luận trả lời các câu hỏi mà GV đưa ra.

- GV theo dõi và động viên, khích lệ HS đưa ra câu trả lời.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV mời đại diện HS trả lời, đưa ra ý kiến của bản thân về các nội dung:

*Trả lời Câu hỏi 3 (SGK – tr42)

Ta có:

UxRx=UyRy=>Uy=Ry.UxRx=Ux2=0,6 V

- GV mời HS khác nhận xét, bổ sung.

Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV đánh giá, nhận xét, tổng kết về nội dung dung Định luật Ohm và chuyển sang nội dung Điện trở của một đoạn dây dẫn.

III. ĐỊNH LUẬT OHM

- Điện trở đặc trưng cho tác dụng cản trở dòng điện của đoạn dây dẫn.

- Định luật Ohm: Cường độ dòng điện trong một đoạn dây dẫn tỉ lệ thuận với hiệu điện thế giữa hai đầu đoạn dây và tỉ lệ nghịch với điện trở của nó:

I=UR

Trong đó:

+ I (A) là cường độ dòng điện trong đoạn dây dẫn.

+ U (V) là hiệu điện thế giữa hai đầu đoạn dây dẫn.

+ R (Ω) là điện trở của đoạn dây dẫn.

- Ngoài ra, người ta còn dùng các bội số của ôm như kiloom (kΩ) và megaom (MΩ).

1 kΩ = 1000 Ω

1 MΩ = 1 000 000 Ω

Hoạt động 3: Tìm hiểu về điện trở của một đoạn dây dẫn

a. Mục tiêu:

- HS nêu được dự đoán về các yếu tố ảnh hưởng đến điện trở của đoạn dây dẫn.

- HS đề xuất được phương án thí nghiệm để kiểm tra dự đoán về sự ảnh hưởng của các yếu tố đến điện trở của đoạn dây dẫn.

- HS nêu được công thức tính điện trở.

- HS nêu được ý nghĩa của điện trở suất và bảng điện trở suất của các loại vật liệu.

b. Nội dung: GV hướng dẫn HS theo nội dung SGK và nêu được sự phụ thuộc của điện trở vào vật liệu làm dây dẫn, điện trở suất và công thức tính điện trở của một đoạn dây dẫn.

c. Sản phẩm: Kết quả HS thực hiện các yêu cầu, gợi ý, dẫn dắt của GV để HS nêu được sự phụ thuộc của điện trở vào vật liệu làm dây dẫn, điện trở suất và công thức tính điện trở của một đoạn dây dẫn.

d. Tổ chức thực hiện:

-------------------Còn tiếp----------------

------------------------------------------------

Trên chỉ là 1 phần của giáo án. Giáo án khi tải về có đầy đủ nội dung của bài. Đủ nội dung của học kì I + học kì II