BÀI 13: GIAO LƯU VĂN HÓA Ở ĐÔNG NAM Á TỪ ĐẦU CÔNG NGUYÊN ĐẾN THẾ KỈ X

KHỞI ĐỘNG

Quan sát Hình 1 - Nghi lễ trong tết Té nước Song-kran (Thái Lan)

• Tết té nước tại các quốc gia ĐNA có nhiều điểm chung về hình thức. Sau những lễ nghi mang đậm sắc thái tôn giáo tại đền chùa, mọi người đổ ra đường, đổ vào nhau, té nước vào nhà cửa, đồ thờ cúng, súc vật và công cụ sản xuất.
• Mọi người quan niệm rằng, đón nhận nước té càng nhiều càng tốt bởi như vậy họ sẽ gặp nhiều may mắn trong năm mới.
• Một vài quan điểm về khu vực Đông Nam Á cho rằng: Đông Nam Á như “những Ấn Độ thu nhỏ” hay “một phần của thế giới Trung Hoa”. Một vài quan điểm khác lại cho rằng: “văn hoá Ấn Độ chỉ như một lớp sơn bao phủ bề ngoài văn hoá Đông Nam Á”.

HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

1. TÍN NGƯỠNG, TÔN GIÁO

Kể tên một số tín ngưỡng dân gian ở Việt Nam mà em biết

• Tín ngưỡng phồn thực.
• Tín ngưỡng thờ Thần – Vua.
• Tục cầu mưa

Thảo luận và trả lời câu hỏi

1. Nhận xét gì về tín ngưỡng Thần - Vua của người Chăm?
2. Cho biết đời sống tín ngưỡng - tôn giáo của các cư dân Đông Nam Á đã chịu ảnh hưởng từ văn hoá Ân Độ, Trung Quốc như thế nào?

Tín ngưỡng bản địa ở Đông Nam Á đã kết hợp, dung hoà với những tôn giáo bên ngoài như Ấn Độ giáo (từ Ấn Độ), Phật giáo (từ Trung Quốc).

+Tạo nên đời sống tín ngưỡng đa dạng, phong phú.

+Trở thành tư tưởng chính thống của nhiều quốc gia và là quốc giáo ở một số nước Đông Nam Á.

Phật giáo

2. CHỮ VIẾT, VĂN HÓA

• Bia đá Võ Cạnh được Viện Viễn đông Bác cổ đưa về vào năm 1910.
• Đây là tấm bia cổ nhất còn lại của Vương quốc cổ Chăm-pa. Bia được khác bằng chữ Phạn cổ cho biết nhiều thông tin có giá trị về lịch sử Vương triều Tiểu vương quốc Nam Chăm.
• Bức phù điêu tái hiện cảnh trận chiến trên đảo Lan-ka nổi tiếng, gắn liền với tên tuổi của người anh hùng Ra-ma.

Thảo luận và trả lời câu hỏi

Hãy cho biết những bằng chứng nào chứng tỏ Đông Nam Á chịu ảnh hưởng của văn hoá Ấn Độ, Trung Quốc về.

Những bằng chứng chứng tỏ chữ viết ĐNA chịu ảnh hưởng của văn hóa Ấn Độ, Trung Quốc

Người Khơ-me: chữ Phạn và chữ Khơ-me cổ.

Người Môn (người Mi-an-ma): chữ Môn cổ.

Người Mã Lai: chữ Mã Lai cổ.

Hệ thống chữ Hán của Trung Quốc

Người Việt Nam kế thừa.

Những bằng chứng chứng tỏ văn học ĐNA chịu ảnh hưởng của văn hóa Ấn Độ, Trung Quốc

• Tiếp thu văn học của Ấn Độ (bộ sử thi Ma-ha-bha-ra-ta, Ra-ma-ya-na) để sáng tạo bộ sử thi: Phạ-lắc - Phạ Lam (Lào), Ra-ma-kien (Thái Lan), Ra-ma-ya-na (In-đô-nê-xi-a), Riêm Kê (Cam-pu-chia).
• Tiếp thu văn học Trung Quốc (ảnh hưởng của các thể thơ Đường cổ): Việt Nam chịu ảnh hưởng sâu sắc.

3. KIẾN TRÚC, ĐIÊU KHẮC

Quan sát hình ảnh:

Thảo luận và trả lời câu hỏi

Thuyết trình (nội dung và những hình ảnh đặc trưng) về công trình kiến trúc nổi tiếng nhất trong thời kì này: đền Bô-rô-bu-đua.

• Đền Bô-rô-bu-đua là một ngôi đền Phật giáo có niên đại từ TK IX toạ lạc ở In-đô-nê-xi-a và là một trong những ngôi đền cũng như di tích Phật giáo lớn nhất thế giới. Đền là nơi có tập hợp phù điêu chạm khắc lớn nhất và đầy đủ nhất trên thế giới.
• Ngôi đền cho thấy sự ảnh hưởng của của Ấn Độ nhưng vẫn mang những nét đặc sắc In-đô-nê-xi-a riêng biệt.

Câu hỏi: Kiến trúc và điêu khắc của Đông Nam Á từ đầu Công nguyên đến thế kỉ X có điểm gì nổi bật?

Điểm nổi bật của kiến trúc và điêu khắc của Đông Nam Á từ đầu Công nguyên đến thế kỉ X

Đều chịu ảnh hưởng đậm nét của các tôn giáo như Ấn Độ giáo, Phật giáo

Tiêu biểu là kiến trúc đền - núi

Điêu khắc với các loại hình chủ yếu là phù điêu, các bức chạm nổi, tượng thần, Phật

LUYỆN TẬP

Các tín ngưỡng bản địa ĐNA đã dung hợp với tôn giáo nào từ Ấn Độ và Đông Nam Á

1. Ấn Độ giáo và Thiên chúa giáo
2. Phật giáo và Thiên chúa giáo
3. Ấn Độ giáo và Phật giáo
4. Ấn Độ giáo và Hồi giáo

Đáp án C

Chữ viết của người Chăm cổ có nguồn gốc từ loại văn tự nào?

1. Chữ tượng hình
2. Chữ Phạn
3. Chữ hình nêm
4. Chữ tượng ý

Đáp án B

Đền Bô-rô-bu-đua ngày nay thuộc quốc gia nào?

1. Việt Nam
2. In-đô-nê-xi-a
3. Thái Lan

D, Cam-pu-chia

Đáp án B

VẬN DỤNG

Trong vai hướng dẫn viên du lịch, em hãy giới thiệu về một thành tựu văn hóa đặc sắc ở Đông Nam Á (từ đầu Công nguyên đến thế kỉ X).

Ngôi đền Chăm Pa nằm trên đỉnh một ngọn đồi nhỏ ở cửa sông Cái - Nha Trang. Tên gọi "Tháp Pô Na-ga" được dùng để chỉ chung cả công trình kiến trúc này. Ngôi đền này được xây dựng trong thời kỳ Ấn Độ giáo đang cường thịnh, khi Chăm Pa trong giai đoạn có tên gọi là Hoàn Vương quốc.

• Thánh địa Mỹ Sơn (Quảng Nam là quần thể tháp Chăm lớn nhất ở Việt Nam, đã được UNESCO công nhận là di sản văn hóa năm 1999.
• Các công trình tháp cổ ở Mỹ Sơn chịu ảnh hưởng sâu sắc bởi văn hóa tín ngưỡng Ấn Độ, thể hiện ở hình dáng tháp, phù điêu, các tấm bia được viết bằng chữ Phạn với hoa văn họa tiết vô cùng sống động.

Em hiểu gì về biểu tượng trên lá cờ của Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) ngày nay

Biểu tượng là cờ tượng trưng cho một cộng đồng ASEAN ổn định, hòa bình, thống nhất và năng động

+Màu xanh da trời biểu hiện cho hòa bình và ổn định. Màu đỏ thể hiện dũng khí và sự năng động. Màu trắng cho thấy sự thuần khiết. Màu vàng là biểu trưng cho sự thịnh vượng.

+Bó lúa là tượng trưng cho ước mơ của các thành viên trong tình hữu nghị và đoàn kết. Vòng tròn biểu tượng cho sự thống nhất của ASEAN.