Giáo án PPT Lịch sử 6 kết nối Bài 7: Ai Cập và Lưỡng Hà cổ đại

CHƯƠNG 3: XÃ HỘI CỔ ĐẠI

BÀI 7: AI CẬP VÀ LƯỠNG HÀ CỔ ĐẠI

A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

Ai Cập và Lưỡng Hà nằm ở lưu vực các con sông lớn (sông Nin, Ơ-phơ-rát và Ti-gơ-rơ). Đây là nơi được bồi đắp phù sau màu mỡ, nước tưới tiêu rất dồi dào, những dòng sông là đường giao thông buôn bán chính. Với những điều kiện tự nhiên vô cùng thuận lợi đó, đã mang đến cho Ai Cập và Lưỡng Hà một nền kinh tế phát triển. Những phát minh đầu tiên và cũng là những thành tựu, đóng góp to lớn với nền văn minh nhân loại đã ra đời, trong đó có chữ viết.

B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

1. Tặng phẩm của những dòng sông

+ Dựa vào hai đoạn tư liệu trang 30, hãy chỉ ra những điểm nổi bật về điều kiện tự nhiên ở Ai Cập, Lưỡng Hà cổ đại?

+ Hình 4 cho em biết điều gì về sản xuất nông nghiệp của người Ai Cập cổ đại?

+ Tại sao sông Nin biến Ai Cập từ “một đồng cát bụi” trở thành “một vườn hoa”?

Ghi nhớ:

- Những điểm nổi bật về điều kiện tự nhiện ở Ai Cập, Lưỡng Hà cổ đại: nằm ở khu vực các con sông lớn (sông Nin, Ơ-phơ-rát và Ti-gơ-rơ)

+ Ai Cập: nước sông Nin lên xuống hai mùa trong năm khá ổn định. Khi nước dâng cao, toàn bộ lưu vực sông trở thành một biển nước mênh mông. Khi nước rút đi, để lại hai bên bờ một lớp phù sa màu mỡ, rất mềm và xốp, dễ canh tác, thu hoạch được một mùa bội thu. Khi thu hoạch xong thì cũng bắt đầu mùa khô, đất phù sa pha cát bị gió mạnh thổi mù trời... 

+ Lưỡng Hà: là khu vực giữa hai con sông (không phải là một quốc gia mà ở đây đã hình thành rất nhiều các quốc gia khác nhau). Giống như sông Nin, sông Ở-phơ-rát và Ti-gơ-rơ cũng có hai mùa nước lên xuống trong năm, mang lượng phù sa khổng lồ bồi đắp cho vùng châu thổ và đặc biệt là vùng cửa sông, mở rông vùng đất này ra biển tới 200km.

- Hình 4 Người Ai Cập cổ đại canh tác nông nghiệp (tranh vẽ), trong đó miêu tả người đàn ông đang cày ruộng nhờ sức kéo của một con bò (một tay cầm cày, một tay cầm roi điều khiển con bò), người đàn bà theo sau đang gieo hạt (một tay đang gieo, một tay cầm chiếc giỏ đựng hạt, bên dưới vẽ hai hàng cây chà là và ô liu (những loại cây trồng phổ biến ở Ai Cập). Người Ai Cập đã biết làm nông nghiệp từ rất sớm.

- Sông Nin biến Ai Cập từ “một đồng cát bụi” trở thành “một vườn hoa”vì nước sông Nin lên xuống theo mùa: mùa khô là mùa cạn và mùa mưa nước dâng cao. Vào mùa khô, khi nước cạn, cát sa mạc (vùng Mem-phít, nơi có nhiều kim tự tháp là vùng cát sa mạc) và đất phù sa pha cát bị gió cuốn lên thành một “đồng cát bụi. Khi mùa mưa đến và cũng là mùa hè, cây cối thay nhau đâm hoa kết trái, là mùa thu hoạch lúa chín trông như “một vườn hoa. Đây cũng chính là gợi ý cho nhận định của Hê-rô-đốt: Ai Cập là tặng phẩm của sông Nin.

- Một số câu chuyện đã từng đọc trong truyện cổ tích Nghìn lẻ một đêm: A-la-đin và cây đèn thần, Thủy thủ Sin-ba, A-li-ba-ba và bốn mươi tên cướp,...

Hoạt động 2: Hành trình lập quốc của người Ai Cập và Lưỡng Hà

Em hãy đọc kỹ nội dung mục 2 Hành trình lập quốc của người Ai Cập và Lưỡng Hà sgk trang 31 và dựa vào các thông tin trên để khai thác trục thời gian trang 29. Nêu quá trình thành lập nhà nước Ai Cập và Lưỡng Hà.

Ghi nhớ:

- Quá trình thành lập nhà nước Ai Cập và Lưỡng Hà: 

+ Nhà nước Ai Cập: Khoảng năm 3200 TCN, ông vua huyền thoại có tên là Mô-nét đã thống nhất các công xã (còn gọi là các nôm) thành Nhà nước Ai Cập. Từ đó, Ai Cập đã trải qua các giai đoạn: Tảo kì vương quốc, Cổ vương quốc, Trung vương quốc, Tân vương quốc và Hậu kì vương quốc. Đến giữa thế I TCN thì bị La Mã xâm lược và thống trị. Ở Ai Cập, vua được gọi là Pha-ra-ông-Kẻ ngự trong cung điện.

+ Nhà nước Lưỡng Hà: vào khoảng thiên niên kỉ IV TCN, người Xu-me đến định cư và xây dựng các nhà nước thành bang tại vùng hạ lưu hai dòng sông. Sau đó người Ác-cát. At-xi-ri, Babylon,...đã thành lập vương triều của mình, thay nhau làm chủ vùng đất này cho đến khi bị Ba Tư xâm lược vào thế kỷ III TCN. Ở Lưỡng Hà vua được gọi là En-xi.

3. Những thành tựu văn hóa chủ yếu

+ Em hãy nêu những thành tựu văn hóa chủ yếu của Ai Cập và Lưỡng Hà cổ đại?

Ghi nhớ:

- Những thành tựu văn hóa chủ yếu của Ai Cập và Lưỡng Hà cổ đại: 

+ Những thành tựu văn hóa chủ yếu của Ai Cập:

• Phát minh ra giấy: Người Ai Cập đã dùng thân cây Pa pi-rut để tạo giấy. Từ"paper" (giấy viết trong tiếng Anh) có gốc từ "Papyrus". Người Lưỡng Hà dùng những vật nhọn có hình tam giác làm "bút" rồi viết lên tấm đất sét ướt tạo thành chữ giống hình cái nêm nên gọi là chữ hình nêm.

• Chữ viết: Người Ai Cập dùng hình vẽ thực để biểu đạt ý niệm gọi là chữ tượng hình (hình 1, tr.29).

• Toán học: Người Ai Cập đã biết làm các phép tính theo hệ đếm thập phân.

• Phát minh ra lịch: Họ cũng biết làm lịch, một năm có 12 tháng, một tháng có 29 hoặc 30 ngày.

• Kỹ thuật ướp xác của người Ai Cập cũng còn nhiều điều bí ẩn mà ngày nay các nhà Khoa học đang tìm lời giải đáp.

• Kiến trúc: Kim tự tháp và tượng Nhân sư.

+ Những thành tựu văn hóa chủ yếu của Lưỡng Hà:

• Chữ viết: Người Lưỡng Hà dùng chữ hình nêm. Đó là loại chữ cổ nhất thế giới

• Toán học: Người Lưỡng Hà thì theo hệ đếm 60,  từ đó, người Lưỡng Hà phân chia 1 giờ thành 60 phút và 1 phút gồm 60 giây, tính được diện tích các hình

• Kiến trúc: Vườn treo Ba-bi-lon.

……………………………..

C. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

- GV yêu cầu HS trả lời các câu hỏi 1 trong trang 33 sgk.

D. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

- GV yêu cầu HS trả lời các câu hỏi 2 trang 33 sgk.

----------------------------------

----------------------- Còn tiếp -------------------------