Giáo án PowerPoint ngữ văn 6 Cánh diều Bài 9: Bức tranh của em gái tôi

KHỞI ĐỘNG

Khi em đạt thành tích cao trong học tập, tâm trạng của mọi người trong gia đình (ông bà, bố mẹ, anh chị) thể hiện như thế nào? Trước những thành công, niềm vui của người khác (người thân) em sẽ có tình cảm như thế nào và ứng xử ra sao?

BÀI 9: BỨC TRANH CỦA EM GÁI TÔI

1. Tìm hiểu chung

Hãy hoàn thành phiếu học tập sau, cho biết những nét cơ bản về tác giả Tạ Duy Anh và văn bản Bức tranh của em gái tôi?

PHIẾU HỌC TẬP SỐ 1:

• Tên: Tạ Duy Anh
• Tên khai sinh: Tạ Việt Đãng.
• Bút danh khác: Lão Tạ, Chu Quý, Bình Tâm.
• Năm sinh: 1959
• Quê quán: Hoàng Diệu – Chương Mỹ - Hà Nội
• Là nhà văn trẻ trong thời kì đổi mới, có nhiều sáng tác viết cho thiếu nhi như: Quả trứng vàng, Vó ngựa trở về, Bức tranh của em gái tôi...
• Truyện viết cho thiếu nhi của ông trong sáng, đậm chất thơ, giàu ý nghĩa nhân văn.

2. Tác phẩm

*Xuất xứ: “Bức tranh của em gái tôi” là truyện ngắn đoạt giải Nhì trong cuộc thi viết “Tương lai vẫy gọi” của báo Thiếu niên tiền phong 1998. Được in trong tập Con dế ma.

* Thể loại: Truyện ngắn.

* Phương thức biểu đạt

- Tự sự kết hợp miêu tả và biểu cảm.

Truyện ngắn là tác phẩm văn xuôi cỡ nhỏ, ít nhân vật, ít sự việc phức tạp. Chi tiết và lời văn trong truyện. Chi tiết và lời văn trong truyện rất cô động. Truyện ngắn hiện đại Việt Nam  xuất hiện tương đối muộn.

Đặc điểm nhân vật trong truyện ngắn

* Người kể chuyện

- Nhân vật chính : Kiều Phương, người anh trai .

- Người kể chuyện là người anh trai.

- Người kể chuyện xuất hiện ở ngôi thứ nhất, xưng tôi.

- Sử dụng ngôi kể thứ nhất có thể khai thác được chiều sâu tâm lí bởi nhân vật tham gia vào tiến trình truyện kể.

=> Người anh trực tiếp soi xét tính cảm, ý nghĩ của chính mình để kể lại: chân thực, mang tính chủ quan.

2. Tác phẩm

* Bố cục: 3 phần

P1: Đầu => vui vẻ lắm: Giới thiệu về bé Kiều Phương

P2: Tiếp => thở dài: Sự đố kị của người anh

P3: Kết thúc truyện.

1. Đọc hiểu chi tiết văn bản
2. Nhân vật người em

THẢO LUẬN CẶP ĐÔI

• Thời gian: 3 phút
• Nhiệm vụ: Đọc văn bản và trả lời các câu hỏi sau
• Qua lời kể của người anh, ngoại hình, sở thích, tính cách người em hiện lên qua những chi tiết nào?
• Tác giả đã chú ý tới điều gì khi khắc hoạ hình ảnh cô bé?

NHÂN VẬT KIỀU PHƯƠNG

1. Ngoại hình: mặt luôn bị bôi bẩn.
2. Tên: Mèo
3. Sở thích:

 Lục lọi các đồ vật với một sự thích thú đến khó chịu.

1. Hành động

- Khi người anh hỏi tại sao không để những món đồ vật được yên, cô gái đã vênh mặt trả lời: “Mèo mà lại! Em không phá là được”.

- Nhào thứ bột đen sì, bôi ra cả cổ tay à chế thuốc vẽ.

- Bị người anh quát mắng thì xịu xuống, miệng dẩu ra.

- Mọi thứ trong nhà đều được cô bé đưa vào bức tranh. “Mặc dù nét vẽ to tướng nhưng ngay cả cái bát múc cám lợn sứt một miếng cũng trở nên ngộ nghĩnh. Con mèo vằn vào tranh t hơn cả con hổ nhưng nét mặt lại vô cùng dễ mến”.

=> Tài năng vẽ, vẽ sự vật có hồn.

- Khi bức tranh của cô bé đạt giải nhất, cô bé lao vào ôm cổ anh.

Qua những lời kể của người anh, em có cảm nhận gì về nhân vật người em?

• Hồn nhiên, trong sáng, tài năng.

Theo em, tại sao Kiều Phương lại vẽ bức tranh “Anh trai tôi” hoàn hảo đến thế? Qua cách miêu tả của người anh, cô em gái hiện lên với nét tính cách và phẩm chất gì?

1. Tính cách:

+ Vui vẻ chấp nhận biệt danh anh tặng.

+ Hòa đồng, thân thiện: dễ thân với bé Quỳnh, chú Tiến Lê họa sĩ.

+ Lễ phép, hiền lành: Bị anh mắng vô cớ nhưng không khóc hay cãi lại.

+ Tình yêu thương anh: vẽ tranh về anh trong cuộc thi vẽ; được giải hồ hởi ôm cổ anh.

=>  Mèo là mọt cô bé vui vẻ, hiền lành, thân thiện, bao dung và có lòng yêu thương vô bờ.

2. Nhân vật người anh

Nhóm 1: NV người anh trong cuộc sống hàng ngày với em gái

+ Em hãy tìm những chi tiết thể hiện thái độ, cách cư xử của người anh với Kiều Phương trong cuộc sống hàng ngày?

+ Qua các chi tiết trên, em nhận xét gì về thái độ của người anh?

Nhóm 2: NV người anh khi tài năng hội hoạ của em gái được phát hiện

+ Em hãy tìm các chi tiết thể hiện tâm trạng, thái độ của mọi người khi đứng trước toàn bộ bức tranh của Kiều Phương?

+ Em cảm nhận được gì về tâm trạng của cậu bé khi thấy mọi người đều rất quan tâm, hãnh diện trước tài năng của bé Phương?

+ Tâm trạng trên còn được đẩy lên một nấc thang cao hơn nữa khi người anh quyết định thức hiện hành động nào? Khi xem lén tranh của em, người anh thấy gì?

Nhóm 3: NV người anh khi  đứng trước bức tranh được giải nhất của em

+ Tìm những từ ngữ nói lên thái độ và tâm trạng của người anh lúc đó?

+ Hãy khái quát lại tâm trạng của anh trai khi đứng trước bức tranh đó?

+ Tại sao người anh lại “muốn khóc quá”

+ Câu nói “Không phải con đâu. Đấy là tâm hồn và lòng nhân hậu của em con đấy” cho em hiểu gì về người anh

* Trong cuộc sống hàng ngày với em gái:

- Gọi em là Mèo (vì mặt em luôn bị chính nó bôi bẩn).

- Luôn để ý từng tí một (Thấy em hay lục lọi đồ  với một sự thích thú).

- Bí mật theo dõi việc chế thuốc vẽ của em.

=> Tò mò, xét nét, coi thường, khó chịu về em.

* Khi tài năng hội hoạ của em gái được phát hiện:

- Lúc ngồi trên bàn học, chỉ muốn gục khóc.

-  Không tìm thấy  ở mình một tài năng gì.

• Không thân với Mèo như trước nữa.

+ Chẳng tìm thấy ở mình một năng khiếu gì cả.

+ Lén xem tranh của em gái.

+ Trút ra một tiếng thở dài

+ Hay gắt gỏng với em, đẩy em ra...

=> Không vui, mặc cảm, tự ti, ghen tị với tài năng của em.

Trong mắt em,  mình thật hoàn hảo và đẹp đẽ. Em gái mình là một tài năng hội hoạ rất đặc biệt.

Ngạc nhiên cao độ, bức tranh vẽ về mình chứ không phải là ai khác trong gia đình. Không ngờ mình được em gái rất yêu quý và tôn trọng. Bức tranh đẹp ngoài sức tưởng tượng của cậu bé..

Vì  nhận thấy trước đó mình quá ích kỉ, nhỏ nhen, hẹp hòi, đã coi thường, đố kị với em.

* Trước khi xem bức chân dung em gái vẽ mình.

-Thái độ thất vọng, buồn chán, thiếu tự tin, mặc cảm, xa lánh , đố kị với em .

* Sau khi xem bức chân dung em gái vẽ mình

• Xúc động, ngạc nhiên,cảm thấy xấu hổ không ngờ trong mắt đứa em mình hoàn thiện đến thế.

=> Chính tình yêu thương của Kiều Phương đã giúp người anh nhận ra sự ích kỉ, đố kị của bản thân để khắc phục và hoàn thiện hơn.

III. Tổng kết

1. Nghệ thuật

Khắc hoạ nhân vật qua ngôn ngữ, cử chỉ, hành động, tâm lí …

Cách kể chuyện tự nhiên, hấp dẫn.

Ngôi kể thứ nhất

2. Nội dung

Tình cảm gia đình chính là điểm tựa giúp con người vươn tới những sáng tạo và thành công trong cuộc sống.

Mỗi con người phải biết vượt lên sự hạn chế của bản thân để hướng tới điều hoàn thiện về nhân cách

LUYỆN TẬP

Yêu thích nhân vật người em gái: vì Kiều Phương là cô bé có tài năng hội họa, đặc biệt ở em có tình cảm trong sáng, hồn nhiên, tấm lòng nhân hậu, sự đáng yêu. Chính Kiều Phương đã giúp người anh nhận ra sự hạn chế của chính mình.

Nhân vật người anh tuy có những điểm tiêu cực như sự đố kị, nhỏ nhen, ghen ghét trước tài năng của em mình; nhưng người anh đã sớm tự nhận thức và biết nhận ra sai lầm của mình. Từ đó, người anh đã tự hoàn thiện  nhân cách, tâm hồn trong sáng trở lại, cư xử đúng mực với em, gìn giữ và vun đắp tình cảm anh em.

VẬN DỤNG

Mọi thành viên trong gia đình luôn yêu thương, chia sẻ, gắn kết với nhau.

Sự gắn kết đó phải ở cả hai phía, trao đi và nhận lại.

Tôn trọng sự khác biệt, biết gạt bỏ những cảm xúc ghen ghét, đố kị, trân trọng những điểm mạnh của các thành viên, động viên cổ vũ cho người thân để họ có điều kiện phát triển bản thân...

Chia sẻ với các bạn trong lớp cảm giác bị/được so sánh với người khác ( ví dụ: với anh, chị, em trong nhà,…với các bạn trong xóm,..)

Sự so sánh của người lớn là mong muốn các em tiến bộ, học hỏi những điều tích cực từ mọi người xung quanh. Em nên cố gắng để thay đổi bản thân tích cực hơn. Nhưng nếu sự so sanh khiến em cảm thấy khó chịu, không thoải mái, hãy mạnh dạn ngồi tâm sự với người đó để mọi việc được giải quyết dễ dàng hơn.

DẶN DÒ:

Nắm nội dung bài học

Trả lời câu hỏi: Qua 2 văn bản đồng thoại vừa học, em rút ra kinh nghiệm gì khi tìm hiểu những tác phẩm thuộc văn bản đồng thoại?

Tiết sau: Đọc trước văn bản Điều không tính trước.