Giáo án ôn tập hè lớp 8 lên lớp 9 môn Ngữ văn Chân trời sáng tạo

ÔN TẬP HÈ LỚP 8 LÊN LỚP 9 MÔN NGỮ VĂN CHÂN TRỜI SÁNG TẠO

PHẦN I: ÔN TẬP KIẾN THỨC LỚP 8 – SÁCH CHÂN TRỜI SÁNG TẠO

CHỦ ĐỀ 1: THƠ (THƠ SÁU CHỮ, BẢY CHỮ - THƠ TRÀO PHÚNG – THƠ ĐƯỜNG LUẬT)

• Trong lời mẹ hát
• Nhớ đồng
• Những chiếc lá thơm tho
• Nam quốc sơn hà
• Qua Đèo Ngang
• Bạn đến chơi nhà
• Đề đền Sầm Nghi Đống
• Mưa xuân II
• Bài ca Côn Sơn
• Đại Nam quốc sử diễn ca
• Đảo Sơn Ca
• Chái bếp

CHỦ ĐỀ 2: VĂN BẢN THÔNG TIN - VĂN BẢN NGHỊ LUẬN

• Bạn đã biết gì về sóng thần
• Sao băng là gì và những điều bạn cần biết về sao băng
• Chuyến du hành về tuổi thơ
• Tình yêu sách
• Mẹ vắng nhà – bộ phim tuyệt đẹp về những đứa trẻ thời chiến tranh
• Bức thư của thủ lĩnh da đỏ
• Thiên nhiên và hồn người lúc sang thu
• Lòng yêu nước của nhân dân ta.
• Tiếng cười có lợi ích gì?

CHỦ ĐỀ 3: TRUYỆN (TRUYỆN LỊCH SỬ - TRUYỆN CƯỜI)

• Hoàng Lê nhất thống chí
• Viên tướng trẻ và con ngựa trắng
• Bông chanh đỏ
• Bố của Xi-mông
• Vắt cổ chày ra nước
• May không đi giày
• Khoe của
• Con rắn vuông

CHỦ ĐỀ 4: KỊCH

• Ông Giuốc- đanh mặc lễ phục
• Cái chúc thư
• Loại vi trùng quý hiếm
• Thuyền trưởng tàu viễn dương

CHỦ ĐỀ 5: THỰC HÀNH TIẾNG VIỆT – ÔN TẬP VỀ TỪ

• Từ tượng thanh
• Từ tượng hình
• Từ Hán Việt
• Trợ từ
• Thán từ
• Sắc thái của từ
• Nghĩa của từ: tường minh và hàm ẩn

CHỦ ĐỀ 6: THỰC HÀNH TIẾNG VIỆT – CÁC BIỆN PHÁP TU TỪ

• So sánh
• Nhân hóa
• Ẩn dụ
• Hoán dụ
• Câu hỏi tu từ

CHỦ ĐỀ 7: THỰC HÀNH TIẾNG VIỆT – CÂU

• Thành phần biệt lập trong câu (gọi – đáp, tình thái, phụ chú, cảm thán)
• Câu kể
• Câu hỏi
• Câu cầu khiến
• Câu khẳng định
• Câu phủ định

CHỦ ĐỀ 8: THỰC HÀNH TIẾNG VIỆT – ĐOẠN VĂN 

• Câu trúc của đoạn văn
• Biệt ngữ xã hội

PHẦN II. GIỚI THIỆU KIẾN THỨC LỚP 9

CHỦ ĐỀ 1: GIỚI THIỆU CHƯƠNG TRÌNH VĂN 9

• Lời nói đầu
• Hướng dẫn sử dụng sách

CHỦ ĐỀ 2: THƯƠNG NHỚ QUÊ HƯƠNG

• Quê hương
• Bếp lửa
• Vẻ đẹp của Sông Đà
• Thực hành tiếng Việt.
• Mùa xuân nho nhỏ
• Viết:

+ Làm một bài thơ tám chữ

+ Viết đoạn văn ghi lại cảm xúc về một bài thơ bốn chữ hoặc năm chữ.

Ngày soạn: …/…/…

Ngày dạy: …/…/…

ÔN TẬP CHỦ ĐỀ 3: TRUYỆN LỊCH SỬ, TRUYỆN CƯỜI

I. MỤC TIÊU BÀI HỌC

1. Kiến thức

Sau bài học này, HS sẽ: 

• Ôn tập những kiến thức về truyện lịch sử, truyện cười cũng như hệ thống lại kiến thức các văn bản trong chủ đề.

• Ghi nhớ, khắc sâu những đặc điểm của thể loại truyện lịch sử, truyện cười, xác định được bố cục, ngôi kể đặc sắc nội dung và nghệ thuật của các văn bản.

• Củng cố, khắc sâu kiến thức thông qua các bài tập vận dụng.

2. Năng lực

Năng lực chung:

• Năng lực tự học và tự chủ: Tìm kiếm thông tin, đọc sách giáo khoa, quan sát hình ảnh đề hiểu về truyện lịch sử, truyện cười.

• Năng lực giao tiếp và hợp tác: Thảo luận nhóm để thực hiện phiếu học tập, hợp tác để giải quyết vấn đề về văn bản đã học.

• Năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo: Thu thập và làm rõ các thông tin liên quan đến bài học; biết đề xuất và phân tích được một số giải pháp giải quyết vấn đề.

Năng lực đặc thù

• Năng lực thu thập thông tin liên quan đến truyện lịch sử, truyện cười.

• Năng lực trình bày suy nghĩ, cảm nhận cá nhân về tác phẩm.

• Năng lực cảm thụ văn học: bình luận, nêu cảm nhận riêng về những chi tiết tiêu biểu trong việc thể hiện chủ đề tác phẩm.

• Năng lực đọc hiểu một truyện lịch sử, truyện cười theo đặc trưng thể loại: phân tích ý nghĩa hình tượng nghệ thuật cũng như sáng tạo độc đáo của nhà văn.

3. Phẩm chất

• Sống có trách nhiệm với quê hương, đất nước.

• Yêu thương thế giới tự nhiên xung quanh mình. 

II. THIẾT BỊ DẠY HỌC 

1. Đối với giáo viên

• Giáo án;

• Phiếu bài tập;

• Tranh ảnh về truyện lịch sử và truyện cười cùng các văn bản đã học;

• Phiếu học tập (giấy A0), nam châm dán Phiếu học tập, bút màu.

• Máy tính, máy chiếu (nếu có).

2. Đối với học sinh

• SGK, SBT Ngữ văn 6, soạn bài theo hệ thống câu hỏi hướng dẫn bài học, vở ghi.

III.  TIẾN TRÌNH DẠY HỌC

1. KHỞI ĐỘNG

a. Mục tiêu: GV tạo sự hứng thú cho HS, thu hút HS sẵn sàng thực hiện nhiệm vụ học tập.

b. Nội dung: GV đặt câu hỏi để HS trả lời.

c. Sản phẩm: Câu trả lời của HS.

d. Tổ chức thực hiện

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập 

• GV đặt câu hỏi: Hãy chia sẻ một truyện cười mà em thấy ấn tượng nhất trong chương trình học ngữ văn 8? Nêu ý nghĩa của câu chuyện đó?

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

• HS suy nghĩ và trả lời câu hỏi.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

• GV mời một số HS đứng dậy trả lời câu hỏi.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

• GV gợi ý: HS tự do phát biểu cảm nhận của mình.

• GV dẫn dắt vào bài: Trong chương trình ngữ văn 8 các em đã cùng tìm hiểu về truyện lịch sử và truyện cười. Hai thể loại vô cùng phổ biến trong văn học, trong bài học hôm nay chúng ta sẽ cùng ôn tập lại về chủ đề này.

B. ÔN TẬP KIẾN THỨC CHỦ ĐỀ TRUYỆN LỊCH SỬ, TRUYỆN CƯỜI

1. Mục tiêu: 

+ HS có thể hệ thống lại được những nét chính về truyện lịch sử, truyện cười và hệ thống lại kiến thức các văn bản đã học.

1. Nội dung: Nhắc lại kiến thức liên quan đến truyện lịch sử, truyện cười và các văn bản đã học.

2. Sản phẩm: Câu trả lời của HS.

3. Tổ chức thực hiện.

BẢNG KIỂM ĐÁNH GIÁ SẢN PHẨM TRÌNH BÀY NỘI DUNG THẢO LUẬN CÁC NHÓM

C. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP 

a. Mục tiêu: HS củng cố, mở rộng kiến thức đã học về truyện lịch sử, truyện cười và các văn bản trong chủ đề.

b. Nội dung:

- GV phát Phiếu bài tập cho HS thực hiện nhanh tại lớp.

- GV hướng dẫn HS thực hiện phần Luyện tập theo văn bản đọc. 

c. Sản phẩm:

- Phiếu bài tập của HS.

- Câu trả lời các câu hỏi vận dụng.

d. Tổ chức thực hiện

Nhiệm vụ 1: Hoàn thành phiếu bài tập.

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập 

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ:

- HS vận dụng kiến thức đã học về văn bản hoàn thành Phiếu bài tập.

- GV quan sát, hỗ trợ HS thực hiện (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện 2 – 3 HS đọc đáp án trước lớp theo Phiếu bài tập. 

- GV mời một số HS khác đọc đáp án khác (nếu có). 

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá, chuẩn đáp án:

Nhiệm vụ 2: Luyện tập theo chủ đề 

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập

• GV yêu cầu HS làm việc cá nhân, thực hiện các nhiệm vụ chính sau đây:

Câu 1: Đoạn trích “Bố của Xi-mông” gợi cho em suy nghĩ gì về cái nhìn và thái độ đối với mọi người ở xung quanh ta?

Câu 2: Hành động vuốt ve đôi cánh mượt mà của chú chim bồng chanh thể hiện nét tính cách gì của Hoài?

Câu 3: Hoàng Lê nhất thống trí là tác phẩm văn xuôi chữ Hán có quy mô lớn nhất và đạt những thành công xuất sắc về mặt nghệ thuật, đặc biệt trong lĩnh vực tiểu thuyết của Văn học Việt Nam thời trung đại.

Trình bày ngắn gọn hiểu biết của em về tác giả bằng đoạn văn ngắn (5 - 7 câu).

Câu 4: Giải thích ý nghĩa nhan đề tác phẩm Hoàng Lê nhất thống chí?

Câu 5: Em có nhận xét gì về cách tác giả dân gian phản ánh thói xấu của con người qua các truyện cười “Khoe của”, “Con rắn vuông”, “May không đi giày”, “Vắt cổ chày ra nước”?

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS vận dụng kiến thức đã học để hoàn thành bài luyện tập vào vở.

- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết). 

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện một số HS trình bày trước lớp. 

- GV yêu cầu các HS khác lắng nghe, nhận xét, bổ sung ý kiến (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá, chuẩn kiến thức.

- GV gợi ý:

Câu 1: 

+ Đoạn trích gợi ra cách nhìn cuộc đời, phải quan sát và khám phá bản chất bên trong tường tận về con người không thể chỉ nhìn bề ngoài.

• Từ đó cần có thái độ trân trọng yêu thương, bao dung đối với mọi con người ở quanh ta.

Câu 2:

Hành động vuốt ve đôi cánh mượt mà của chú chim bồng canh thể hiện nét tính cách của Hoài: yêu thương động vật, nâng niu và trân trọng.

Câu 3:

Hoàng Lê Nhất thống chí là cuốn tiểu thuyết chương hồi do một nhóm tác giả Ngô Gia Văn Phái ghi chép về sự thống nhất vương triều nhà Lê khi quân Tây Sơn diệt chúa Trịnh, trả lại Bắc Hà cho vua Lê đến khi Nguyễn Ánh đánh bại Tây Sơn thống nhất đất nước.

Ngô gia văn phái: một nhóm tác giả dòng họ Ngô Thì, ở làng Tả Thanh Oai, nay thuộc huyện Thanh Oai, tỉnh Hà Tây, trong đó tác giả chính là Ngô Thì Chí (1753 - 1788) làm quan thời Lê Chiêu Thống và Ngô Thì Du (1772 – 1840) làm quan triều nhà Nguyễn.

Bảy hồi đầu là phần chính biên do Ngô Thì Chí viết, mười hồi tiếp theo là phần tục biên trong đó có 7 hồi là do Ngô Thì Du viết, 3 hồi cuối là sự chắp vá, ghép nối những sự việc từ thời Tự Đức, tương truyền do Ngô Thì Thuyết viết.

Câu 4: 

Hoàng Lê nhất thống chí được viết bằng chữ Hán ghi chép về sự thống nhất vương triều nhà Lê vào thời điểm Tây Sơn diệt Trịnh, trả lại Bắc Hà cho vua Lê. Không chỉ dừng lại ở đó, cuốn tiểu thuyết này còn viết tiếp, tái hiện một giai đoạn lịch sử đầy biến động của xã hội phong kiến Việt Nam vào những năm 30 cuối thể kỉ XVIII và mấy năm đầu thế kỉ XIX. Cuốn tiểu thuyết có tất cả 17 hồi.

Câu 5: 

Tác giả dân gian muốn phê phán thói khoe khoang, khoác lác trong xã hội. Tác giả dân gian đã quan sát tính cách khoe khoang, khoác lác dưới góc nhìn hài hước, xây dựng những bức chân dung lạ đời; qua đó phê phán những hiện tượng tiêu cực này.

D. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

a. Mục tiêu: Thông qua hoạt động HS sẽ:

+  Củng cố, mở rộng kiến thức đã học về truyện lịch sử, truyện cười và các văn bản trong chủ đề.

+ Liên hệ, vận dụng kiến thức đã học để viết bài văn ngắn.

b. Nội dung:GV yêu cầu HS hoàn thành các bài tập vận dụng.

c. Sản phẩm:Phần trả lời và bài viết của HS.

d. Tổ chức thực hiện

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

Câu 1: Trình bày suy nghĩ của em về thói khoác lác?

Câu 2: Viết bài văn ngắn khoảng 200 chữ nó về trách nhiệm của tuổi trẻ đối với đất nước?

- HS vận dụng kiến thức đã học để hoàn thành bài luyện tập vào vở.

- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết). 

Bước 2:HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

• HS vận dụng kiến thức đã học để hoàn thành bài tập vào vở.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện một số HS trình bày trước lớp. 

- GV yêu cầu các HS khác lắng nghe, nhận xét, bổ sung ý kiến (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá, chuẩn kiến thức.

Gợi ý:

Câu 1:

Bên cạnh những thói quen và đức tính tích cực, đáng được hưởng ứng thì trong giới trẻ hiện nay vẫn còn tồn tại một thói xấu. Đó chính là thói kiêu căng, khoác lác tự phụ. Mà thánh Phanxico De Sales cũng đã từng nói " Tính tự khoác lác nơi mỗi người chúng ta chỉ chết đi mười lăm phút sau khi ta đã chết”. Khi giữ thói khoác lác, tự phụ, quá đề cao bản thân mà chưa lường được sức của mình. Khiến cho bản thân mắc phải những sai lầm không đáng có. Không những thế trong cuộc sống, những người khoác lác, tự phụ còn thường không được yêu quý mà còn bị xa lánh. Vì thế đây là một tật xấu, một thói quen mà chúng ta cần phải rèn luyện và bỏ ngay nếu như mắc phải. Hãy luôn nhớ câu "Ai muốn nâng mình lên sẽ bị hạ xuống. Ai hạ mình xuống sẽ được nâng lên''.

Câu 2: 

1. Mở bài

+ Giới thiệu vấn đề cần nghị luận: trách nhiệm của tuổi trẻ đối với quê hương đất nước. (Một trong những điều mà tuổi trẻ hiện nay cần phải lưu tâm chính là trách nhiệm của mình đối với quê hương đất nước.)

Lưu ý: Học sinh tự lựa chọn cách viết mở bài trực tiếp hoặc gián tiếp tùy thuộc vào năng lực của bản thân mình.

1. Thân bài

a. Giải thích

+ Trách nhiệm của tuổi trẻ đối với quê hương, đất nước: trách nhiệm giữ gìn nền độc lập, tích cực xây dựng nước nhà ngày càng vững mạnh.

b. Phân tích

+ Mỗi chúng ta khi sinh ra được sống trong nền hòa bình đã là một sự may mắn, chính vì vậy chúng ta cần phải cống hiến nhiều hơn để phát triển nước nhà vững mạnh, có thể chống lại mọi kẻ thù.

+ Mỗi người khi học tập, lao động, tạo lập cho mình một cuộc sống tốt đẹp cũng chính là cống hiến cho tổ quốc.

+ Yêu thương, giúp đỡ đồng bào, đoàn kết không chỉ giúp cho chúng ta được yêu thương, trân trọng trong mắt mọi người mà nó còn thể hiện sức mạnh đại đoàn kết dân tộc.

c. Liên hệ bản thân

+ Là một học sinh trước hết chúng ta cần học tập thật tốt, nghe lời ông bà cha mẹ, lễ phép với thầy cô. Có nhận thức đúng đắn về việc giữ gìn và bảo vệ tổ quốc. Luôn biết yêu thương và giúp đỡ những người xung quanh…

d. Phản đề

+ Tuy nhiên vẫn còn có nhiều bạn chưa có nhận thức đúng đắn về trách nhiệm của mình đối với quê hương, đất nước, chỉ biết đến bản thân mình, coi việc chung là việc của người khác… những người này đáng bị xã hội thẳng thắn lên án.

C.  Kết bài

+Khái quát lại vấn đề nghị luận: trách nhiệm của tuổi trẻ đối với quê hương đất nước.

HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ

- Ôn lại kiến thức đã học: Các nội dung liên quan đến chủ đề 3 Truyện lịch sử, truyện cười.

- Hoàn chỉnh các bài tập phần Luyện tập, Vận dụng (nếu chưa xong).

- Ôn tập chủ đề 4 Kịch.