Nội dung chính Công nghệ 10 - Công nghệ trồng trọt cánh diều bài 3: Mối quan hệ giữa cây trồng và các yếu tố chính trong trồng trọt

BÀI 3: MỐI QUAN HỆ GIỮA CÂY TRỒNG VÀ CÁC YẾU TỐ CHÍNH TRONG TRỒNG TRỌT

1. NHIỆT ĐỘ

- Nhiệt độ ảnh hưởng đến các quá trình sinh lí của cây trồng:

+ Nhiệt độ cao làm giảm hiệu suất quang hợp, tăng hiệu suất hô hấp.

+ Nhiệt độ thấp làm giảm hiệu suất quang hợp và hô hấp.

- Phạm vi nhiệt độ thích hợp cho sinh trưởng của cây khoai tây trong khoảng từ 20 - 26°c. Trong phạm vi đó, cây khoai tây có hiệu suất quang hợp cao (đạt cao nhất ở 26°C), hiệu suất hô hấp thấp (giảm tiêu hao vật chất là sản phẩm quang hợp).

• Nhiệt độ ảnh hưởng đến sinh trưởng, phát triển của cây trồng.

+ Nhiệt độ cao làm hạt mất sức sống; rề, thân lá sinh trưởng kém; ra hoa, đậu quả và kết hạt kém; rút ngắn thời gian sinh trưởng; nhiều loại cây trồng khó tạo củ (khoai tây, hành tây, cải củ,...), khó cuốn bắp (cải bắp. xà lách,...).

+ Nhiệt độ thấp làm hạt khó nảy mầm, cây còi cọc chậm phát triển; ra hoa, đậu quả và kết hạt kém. Nhiệt độ quá cao hoặc quá thấp làm giảm khả năng chống chịu sâu, bệnh hại và điều kiện ngoại cảnh bất lợi của cây trồng; giảm năng suất, chất lượng và khả năng bảo quản nông sản.

- Hiệu suất quang hợp và hô hấp ảnh hưởng đến cây trồng:

+ Hiệu suất quang hợp tăng => cây sinh trưởng tốt.

+ Hiệu suất hô hấp tăng => cây sinh trưởng chậm, nhanh già hoá.

2. ÁNH SÁNG

- Ánh sáng tác động đến cây trồng qua ba yếu tố:

+ Cường độ chiếu sáng

+ Chất lượng ánh sáng

+ Thời gian chiếu sáng

- Ánh sáng thích hợp làm tăng hiệu suất quang hợp; kích thích sinh trưởng thân, lá; phân cành/phân nhánh tốt; hình thái các bộ phận của cây cân đối; kích thích phân hóa mầm hoa; phân hóa giới tính (hoa đực, hoa cái — ví dụ cây họ bầu bí như dưa chuột, bí xanh, bí đỏ,...) của cây trồng.

- Cây ngày dài: Cây trồng phản ứng với thời gian chiếu sáng trong ngày dài (trên 12 giờ) để phân hoá mầm hoa (thanh long, cải bắp, hành tây,...)

- Cây ngày ngắn: phản ứng với thời gian chiếu sáng trong ngày ngắn (dưới 12 giờ) được gọi là cây ngày ngắn (hoa cúc, rau muống, khoai lang,...).

3. NƯỚC 

- Vai trò: Nước tham gia cấu tạo nguyên sinh chất của tế bào; hoà tan và vận chuyển các chất trong cây; tham gia vào các quá trình sinh lí, sinh hoá diễn ra ở trong cây; điều hoà nhiệt độ bề mặt lá cây.

- Các loài cây trồng khác nhau có nhu cầu nước khác nhau.

- Thiếu nước: Cây sinh trưởng, phát triển chậm, còi cọc; giảm năng suất, giảm chất lượng; rụng lá, rụng hoa, rụng quả; cây héo úa và chết khô.

- Thừa nước: Các bộ phận của cây mọng nước, non mềm, dễ bị sâu bệnh hại; giảm chất lượng (giảm độ giòn, ăn nhạt,...); độ ẩm đất quá cao (đất ngập úng) gây nghẹt rễ do thiếu oxygen làm cây héo; khó bảo quản (dễ thối hỏng trong quá trình bảo quản).

4. ĐẤT

- Đất là nơi dự trữ và cung cấp nước, dinh dưỡng cho cây trồng.

- Đất giúp trao đổi khí giữa rễ cây và môi trường.

- Đất giữ cho cây đứng vững.

5. DINH DƯỠNG

- Các nguyên tố đa lượng: N, p, K.

- Các nguyên tố trung lượng: Ca, Mg, s, Si.

- Các nguyên tố vi lượng: Mn, Cu, Zn, Fe, Ni, B, Cl.

- Vai trò chủ yếu của các nguyên tố dinh dưỡng: thúc đẩy nảy mầm; sinh trưởng và phát triển thân, lá; kích thích ra rễ; kích thích ra hoa, đậu quả; tăng tính chống chịu sâu, bệnh hại và điều kiện thời tiết bất lợi; tăng năng suất, chất lượng và khả năng bảo quản nông sản.

6. GIỐNG CÂY TRỒNG

- Giống cây trồng được coi là tư liệu sản xuất đặc biệt quan trọng. Giống quyết định chủ yếu đến đặc điểm hình thái, khả năng sinh trưởng, phát triển, khả năng chống chịu sâu, bệnh và điều kiện ngoại cảnh bất lợi của cây trồng. 

• Năng suất và chất lượng của cây trồng phụ thuộc chủ yếu vào giống.

- Giống cây trồng thích nghi với từng vùng sinh thái nhất định. Vì vậy, tùy từng vùng sinh thái cụ thể, cần lựa chọn giống cây trồng thích hợp.

7. KỸ THUẬT CANH TÁC

- Biện pháp làm đất

- Biện pháp gieo trồng

- Biện pháp xới xáo, vun gốc, làm cỏ

- Biện pháp tưới nước

- Biện pháp cắt tỉa

- Biện pháp phòng trừ sâu, bệnh.