Câu hỏi tự luận Lịch sử 10 cánh diều Ôn tập Chủ đề 2: Vai trò của sử học

ÔN TẬP CHỦ ĐỀ 2. VAI TRÒ CỦA SỬ HỌC

Câu 1: Hãy cho biết chất liệu lịch sử-văn hóa có vai trò như thế nào trong các lĩnh vực cụ thể?

Trả lời:

Chất liệu lịch sử và văn hóa đóng vai trò quan trọng trong nhiều lĩnh vực khác nhau. Ví dụ, trong lịch sử, việc hiểu biết sâu rộng về các giá trị lịch sử và văn hóa là rất quan trọng để nghiên cứu và diễn giải các sự kiện và hành vi.

- Trên lĩnh vực như nhân học, giá trị văn hóa và thực hành đóng vai trò quan trọng trong việc hiểu biết về các xã hội khác nhau.

- Trong tâm lý học, giá trị văn hóa ảnh hưởng đến hành vi và quyết định của con người. Trong marketing, các giá trị văn hóa được sử dụng để hiểu sở thích của người tiêu dùng và điều chỉnh chiến lược tiếp thị phù hợp. Tóm lại, việc nắm vững kiến thức về các giá trị lịch sử và văn hóa rất quan trọng trong việc nghiên cứu và điều hướng các lĩnh vực khác nhau.

Câu 2: Sự phát triển của các ngành công nghiệp văn hóa có vai trò thế nào trong việc quảng bá tri thức và bảo tồn truyền thống lịch sử, giá trị văn hóa dân tộc của nhân loại?

Trả lời:

Khu công nghiệp văn hóa phát triển đồng nghĩa với việc các thành tựu của Sử học, những tri thức, giá trị về lịch sử, văn hóa, hình ảnh đất nước, con người Việt Nam được quảng bá, lan tỏa rộng rãi dưới nhiều hình thức sinh động, hấp dẫn. Nhờ vậy, những giá trị và truyền thống lịch sử- văn hóa tốt đẹp ngày càng được củng cố, truyền lại cho các thế hệ sau.

Mặt khác, sự phát triển của công nghiệp văn hóa đã đóng góp một nguồn lực vật chất đáng kể để tái đầu tư cho công tác nghiên cứu, bảo tồn và phát huy các giá trị của các công trình lịch sử-văn hóa.

Câu 3: Hãy phân tích vai trò của Sử học với công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa, di sản thiên nhiên.

Trả lời:

Giá trị của một di sản thường được thể hiện ở nhiều khía cạnh: lịch sử, văn hóa, kiến trúc, mĩ thuật,… Vì vậy, việc sử dụng những phương pháp nghiên cứu của Sử học với tư cách là một khoa học có tính liên ngành đóng vai trò quan trọng. Kết quả nghiên cứu của Sử học sẽ là cơ sở khoa học cho công tác xác định giá trị, bảo tồn và phát huy giá trị đích thực của di sản vì sự phát triển bền vững trong bối cảnh đời sống hiện tại.

Câu 4: Hãy cho biết công nghệ văn hóa bao gồm những ngành nào? Theo em, những ngành nào cần sử dụng những chất liệu về lịch sử- văn hóa trong quá trình phát triển?

Trả lời:

Công nghiệp hóa là lĩnh vực công nghiệp sản xuất và phân phối các loại hàng hóa dựa trên sự khai thác và phát huy các giá trị của di sản văn hóa vật thể và phi vật thể.

Công nghiệp hóa bao gồm: quảng cáo, kiến trúc, phần mềm và các trò chơi giải trí; thủ công mỹ nghệ; điện ảnh; xuất bản; thời trang; nghệ thuật biểu diễn; mĩ thuật, nhiếp ảnh và triển lãm; truyền hình và phát thanh; du lịch văn hóa.  

Tất cả các ngành nghề đề cần sử dụng những chất liệu của lịch sử-văn hóa trong quá trình phát triển.

Câu 5: Sẽ ra sao nếu trong quá trình bảo tồn và phát huy của chúng không quan tâm đến việc sử dụng, ứng dụng những kết quả nghiên cứu của các ngành khoa học nói chung và Sử học nói riêng?

Trả lời:

Trong quá trình bảo tồn và phát huy của các thông tin không quan tâm đến việc sử dụng và ứng dụng các kết quả nghiên cứu từ các ngành khoa học nói chung và Sử học nói riêng có thể dẫn đến nhiều hậu quả tiềm ẩn. Dưới đây là một số hậu quả tiềm ẩn khi không quan tâm đến việc sử dụng kết quả nghiên cứu:

• Thiếu đáng kể thông tin chính xác: Khi không sử dụng các kết quả nghiên cứu từ các ngành khoa học và Sử học, thông tin bảo tồn và sử dụng được tạo ra có thể thiếu các nội dung chính xác và đáng tin cậy.
• Mất mát kiến thức và kinh nghiệm: Những nghiên cứu trong các ngành khoa học và Sử học thường chứa đựng các kiến thức và kinh nghiệm quý báu, khi không sử dụng, có thể dẫn đến mất mát kiến thức quan trọng và cơ hội học hỏi từ những kinh nghiệm đã được thử nghiệm.
• Thiếu thông tin chi tiết và phân tích: Các kết quả nghiên cứu có thể cung cấp thông tin chi tiết và sâu rộng về các vấn đề cụ thể, giúp tối ưu hóa quá trình bảo tồn và phát triển. Khi không sử dụng thông tin này, có thể dẫn đến thiếu sót trong quá trình phân tích và đánh giá.

Câu 6: Sử học với công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hoá, di sản thiên nhiên như thế nào?

Trả lời:

• Sử học với công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hoá, di sản thiên nhiên:

Sử học tự nghiên cứu về lịch sử hình thành, phát triển của di sản văn hóa, di sản thiên nhiên, xác định vị trí, vai trò và ý nghĩa của các di sản đối với cộng đồng.

- Sử học cung cấp những thông tin có giá trị và tin cậy liên quan đến di sản văn hoá, di sản thiên nhiên, làm cơ sở cho công tác bảo tồn và phát huy giá trị của di sản.

- Giáo dục thế hệ trẻ, bảo vệ sự đa dạng văn hoá và đa dạng sinh học trên toàn cầu.

- Xác định giá trị của các di sản văn hoá, di sản thiên nhiên cần bảo tồn và bảo tồn có hiệu quả nhất.

- Tăng cường công tác bảo tồn giúp giữ gìn được những giá trị lịch sử của di sản cho cộng đồng và nhân loại.

Câu 7: Tác động của ngành công nghiệp văn hoá với Sử học là gì?

Trả lời:

- Ngành công nghiệp văn hóa cung cấp thông tin, nguồn tri thức của ngành cho việc nghiên cứu lịch sử như: quá trình ra đời, thực trạng, triển vọng, vị trí và đóng góp của ngành đối với xã hội...

- Ngành công nghiệp văn hóa thúc đẩy Sử học phát triển quảng bá các giá trị lịch sử, văn hoá truyền thống của các cộng đồng, cũng như tri thức lịch sử và văn hoá nhân loại.

- Ngành công nghiệp văn hoá góp phần lưu giữ và phát huy các giá trị lịch sử, văn hóa trong cộng đồng (thông qua ngành để giáo dục các thế hệ, tôn vinh các giá trị lịch sử, văn hoá...)

Câu 8 : Vì sao Sử học gắn với công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hoá, di sản thiên nhiên?

Trả lời:

• Sử học gắn với công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hoá, đt sản thiên nhiên vì:

- Di sản văn hoá và di sản thiên nhiên là một bộ phận của lịch sử, được lưu giữ trong hiện tại Sử học.

- Di sản văn hoá, di sản thiên nhiên có mối quan hệ gắn bó mật thiết với Sử học.

- Các loại hình di sản văn hoá là nguồn sử liệu quan trọng đặc biệt đối với nghiên cứu lịch sử.

+ Việc bảo tồn di sản là cơ sở để nhà sử học có thể miêu tả, trình bày lịch sử quá khứ một cách chính xác.

Câu 9: Lịch sử và văn hoá có tác động như thế nào đối với sự phát triển du lịch?

Trả lời:

- Trong việc phát triển du lịch - ngành “công nghiệp không khỏi, những giá trị về lịch sử, văn hoá truyền thống có tác dụng thúc đẩy du lịch phát triển.

- Yếu tố hàng đầu của sản phẩm du lịch chính là “sức hấp dẫn của địa danh”, bao gồm các yếu tỏ vẻ lịch sử, văn hoá truyền thống, tôn giáo, tín ngưỡng, ẩm thực, giải trí, sản phẩm thủ công mỹ nghệ....

- Khi đi tham quan du lịch, du khách trong nước và quốc tế thường chọn lựa địa danh có liên quan đến di tích lịch sử, văn hoá để tìm hiểu và trải nghiệm.

- Việt Nam được bầu chọn là “Điểm đến hàng đầu châu Á về di sản, ẩm thực và văn hoá” là nhờ có hệ thống di tích lịch sử, di sản văn hoá và di sản thiên nhiên trên khắp cả nước.

- Các địa danh di tích lịch sử, văn hoá chính là sức hấp dẫn của các yếu tố về lịch sử, văn hoá, cảnh quan,... là nơi còn lưu giữ được dấu ấn lịch sử, văn hoá truyền thống một cách có hệ thống, được bảo tồn và khai thác một cách khoa học.

Câu 10: Trình bày tác động của Sử học đối với công nghiệp văn hoá

Trả lời:

- Sử học cung cấp những tri thức liên quan đến ngành công nghệ văn hoá vẻ quá trình hình thành, phát triển và biến đổi; về vị trí, vai trò của ngành trong đời sống xã hội,...

- Sử học hình thành ý tưởng và nguồn cảm hứng cho ngành công nghiệp văn hoá như: phim ảnh, các loại hình giải trí, thời trang... gán với quảng bá di sản văn hoá.

- Sử học nghiên cứu, đề xuất chiến lược phát triển bên vững (kết hợp giữa bảo tồn các giá trị lịch sử, văn hoá với phát triển kinh tế, xã hội).

Câu 11: Du lịch có vai trò như thế nào đối với bảo tồn di tích lịch sử và văn hoá?

Trả lời:

- Sự phát triển của du lịch sẽ góp phần mang lại nhiều nguồn lợi, tạo ra việc làm cho người lao động, mang lại nguồn lực cho phát triển kinh tế - xã hội, thúc đẩy quá trình hội nhập và giao lưu quốc tế, quảng bá lịch sử, văn hoá cộng đồng ra bên ngoài,...

- Du lịch mang lại nguồn lực hỗ trợ cho việc bảo tồn di tích lịch sử và văn hoá.

- Du lịch cung cấp thông tin của ngành Sử học để nghiên cứu, dẻ xuất giải pháp bảo tồn và phát triển bền vững

- Du lịch quảng bá lịch sử, văn hoá cộng đồng ra bên ngoài, kết nối và nâng cao vị thế của các ngành du lịch, sử học,...

Câu 12: Lập bảng tóm tắt về công nghiệp văn hóa và các lĩnh vực công nghiệp văn hoá ở Việt Nam.

Trả lời:

Câu 13: Theo em, có thể và nên làm gì để bảo tồn và phát huy tốt hơn giá trị của di sản văn hóa?

Trả lời:

Theo em, để bảo tồn và phát huy tốt hơn giá trị của di sản ta có thể:

- Một là, tăng cường tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật về bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa.

- Hai là, nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về di sản.

- Ba là, phát huy vai trò của cộng đồng.

- Bốn là, tận dụng vai trò của các nhà khoa học, chuyên gia, phản biện xã hội trong bảo tồn và phát huy di sản văn hóa.

Câu 14: Địa phương em đang sinh sống và học tập có di sản văn hóa, di sản thiên nhiên nào?

Trả lời:

Em đang sống ở thành đô Hà Nội. Em rất tự hào vì nơi đây có rất nhiều di sản văn hóa và di sản thiên nhiên có thể kể đến Văn Miếu- Quốc Tử Giám, Hồ Gươm, đền thờ Hai Bà Trưng,…

Câu 15: Giả sử có một công trình thuộc di sản văn hóa đã xuống cấp nghiêm trọng, cần được bảo tồn. Có hai quan điểm:

- Xây công trình tương tự với kiến trúc quy mô và hiện đại hơn trên nền di tích cũ.

- Bảo tồn nguyên trạng di tích.

Nếu được giao nhiệm vụ tư vấn để bảo tồn di tích đó, ý kiến của em thế nào?

Trả lời:

Nếu được giao nhiệm vụ thì em sẽ bảo tồn nguyên trạng di tích để giữ gìn sự ban đầu trùng tu nhưng không phá đi những sự vốn có của nó, vì sẽ tôn trọng di sản cũng như những người đi trước đã tạo ra nó.

Câu 16: Phố cổ Hà Nội và chùa Cầu có phải là di sản văn hóa không? Vì sao chúng được bảo tồn đến ngày nay?

Trả lời:

Phố cổ Hà Nội và chùa Cầu (Hội An) là di sản văn hóa.

* Giải thích:

• Phố cổ Hà Nội

Phố cổ Hà Nội là tên gọi của một khu vực dân cư vốn xuất hiện từ thời Lý – Trần, nằm ở phía Đông của Hoàng thành Thăng Long, kéo dài đến bờ sông Hồng – nay là khu vực phía Bắc và phía Tây của quận Hoàn Kiếm.

Nơi đây chứa đựng một kho tàng giá trị vật thể lớn với 121 di tích, gồm 83 di tích lịch sử văn hóa, 30 di tích lịch sử cách mạng và 8 di tích khác; Trong đó, có 25 di tích đã được xếp hạng cấp quốc gia với đầy đủ các loại hình tôn giáo, tín ngưỡng: đình, đền, chùa, hội quán, nhà thờ Hồi giáo, miếu, am. Khu phố cổ cũng có các giá trị phi vật thể đa dạng, hấp dẫn như: sinh hoạt của người dân, ẩm thực, các loại hình diễn xướng dân gian như ca trù và xẩm, các lễ hội truyền thống ở đền Bạch Mã, đình Yên Thái, lễ hội kim hoàn... tạo nên dấu ấn Thăng Long - Hà Nội ngàn năm.

• Chùa Cầu (Hội An)

Chùa Cầu phố cổ Hội An với tổng chiều dài là 18 mét, có mái che. Công trình này bắc qua một nhánh nhỏ của sông Thu Bồn với hình ảnh trầm mặc. Chùa được thiết kế bằng gỗ với phần trên là nhà, dưới là cầu, nền móng làm bằng trụ đá. Kiến trúc chùa cầu Hội An mang đậm phong cách Nhật Bản với mái che uyển chuyển. Bộ phận này che kín cả cây cầu, cửa chính có tấm biển lớn chạm nối 3 chữ Hán “Lai Viễn Kiều”. Phần chùa ngăn cách với cầu bởi một lớp vách gỗ cùng với bộ cửa song hạ bản mang đến không gian đặc biệt.

* Chúng được bảo tồn đến ngày nay vì:

• Là những bức tranh lịch sử, mang giá trị lịch sử văn hóa.
• Cần được lưu truyền từ đời này sang đời khác.

Câu 17: Vì sao phải có ý thức bảo tồn Thánh địa Mỹ Sơn?

Trả lời:

Phải có ý thức bảo tồn Thánh địa Mỹ Sơn vì:

 - Lưu giữ, bảo vệ và lan tỏa giá trị các giá trị di sản là sự nhắc nhở con người nhớ về cội nguồn, qua đó hình thành ý thức trách nhiệm với tổ tiên, với cộng đồng xã hội đương đại và với các thế hệ mai sau.

 - Bảo đảm sự phát triển bền vững của dân tộc, góp phần đem lại những hiệu quả kinh tế, xã hội cho địa phương, đất nước.

Câu 18: Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương - di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại có những giá trị lịch sử và văn hóa như thế nào?

Trả lời:

Giá trị lịch sử và văn hóa của tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương - di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại:

Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương

Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương là hình thức thể hiện niềm tin của người dân vào sự hiện diện của các Vua Hùng; là tín ngưỡng cơ bản, phổ biến, đáp ứng nhu cầu tâm linh của người Việt Nam trong nước và Việt kiều ở nước ngoài. Trong đời sống đương đại hiện nay, mạch nguồn tín ngưỡng của người dân Việt Nam ấy vẫn luôn là “sống về mồ mả, không ai sống về cả bát cơm”. Câu thành ngữ dân gian mang đầy tính hình tượng, tính biểu cảm cao nhằm giáo dục cũng như đề cao vấn đề phúc đức tổ tiên (cách nói khác là nhờ phúc ấm tổ tiên) là rất quan trọng.

Trên phương diện đối với mỗi cá nhân, ý thức tự hào về cội nguồn dân tộc được hình thành từ trong gia đình, củng cố trong làng xã và được phát triển trong toàn quốc theo quan hệ huyết thống: Dòng máu Lạc Hồng, con cháu Lạc Hồng…

Trên phương diện cộng đồng, xã hội: Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương được hiểu như là một ký ức tập thể, kỷ niệm của nhân dân về quá khứ dân tộc, mang tính gắn kết cộng đồng cao. Nói cách khác, tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương của người Việt Nam là sợi dây kết nối quá khứ, hiện tại và tương lai.

Giá trị đặc trưng của tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương đó là giá trị giáo dục đạo đức truyền thống. Trong tâm thức người Việt Nam, Vua Hùng được coi là biểu tượng, vị Tổ  dựng nước của dân tộc Việt. Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương có vị trí quan trọng trong đời sống tâm linh, mang giá trị tinh thần sâu đậm về tình cảm và lòng tự tôn, tự hào dân tộc. Cùng với các loại hình tín ngưỡng, tôn giáo khác, tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương có nhiều hình thức biểu hiện phong phú, đa dạng, không chỉ tôn thờ các Vua Hùng, trong thần điện chúng ta còn bắt gặp sự phối thờ các nhân vật như: Công chúa Tiên Dung, công chúa Ngọc Hoa, Tản Viên Sơn Thánh...

Giáo dục ý thức về tổ tiên, về lòng tự hào dân tộc cũng chính là những tiền đề, cơ sở hình thành lòng nhân ái, đạo đức cộng đồng, nhắc nhở mỗi cá nhân hành động theo các chuẩn mực xã hội và củng cố niềm tin vào sự chứng giám, phù hộ, che chở của các đấng thần linh là tổ tiên, anh hùng dân tộc. Thông qua đó khơi dậy lòng tự tôn, tự hào dân tộc, nêu cao ý nghĩa của lòng yêu nước thương nòi, biết ơn công lao gây dựng đất nước, được nhân dân ghi nhận và tôn thờ. Ở phương diện xã hội, đó còn là sợi dây tinh thần kết nối cộng đồng, biểu tượng của đoàn kết dân tộc.

Câu 19: Theo em, ngành du lịch cần làm gì để góp phần bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa và di sản thiên nhiên?

Trả lời:

Theo em, để góp phần bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa và di sản thiên nhiên, ngành du lịch cần:

• Nghiên cứu, đánh giá các tác động của phát triển du lịch ở từng địa bàn, khu di sản cụ thể để có cách thức tổ chức và khai thác cho phù hợp, tránh những tác động không mong muốn gây tổn hại tới khu di sản.
• Các di tích lịch sử-văn hóa, nhờ được bảo tồn, tôn tạo trong một quy hoạch tổng thể, gắn kết giữa DSVH và du lịch mà trở thành hàng hóa, thậm chí là hàng hóa có giá trị kinh tế đặc biệt.
• Nghiên cứu phân tích những tác động do du khách gây ra theo cách thức hoạt động (du lịch sinh thái, du lịch mạo hiểm, du lịch văn hóa); thị trường, đối tượng khách, số lượng khách tham quan tại một điểm để có phương án làm cho tác động của du khách phù hợp với địa điểm tham quan.
• Cần có sự gắn kết trách nhiệm chặt chẽ hơn nữa giữa những người làm du lịch và những cơ quan quản lý di sản, để hạn chế các tác động của con người đến di sản ở mức độ cho phép.
• Là cầu nối hữu hiệu giúp quảng bá, phát huy giá trị di sản, mang lại lợi ích thiết thực cho cộng đồng, từ đó giới thiệu hình ảnh, văn hóa Việt Nam tới công chúng cả nước, bạn bè quốc tế.

Câu 20: Tác động của du lịch đối với việc bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa

Trả lời:

Tác động của du lịch đối với việc bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa:

 - Tạo nên kho tàng di sản vật thể và phi vật thể hết sức phong phú, đa dạng, đặc sắc và giàu giá trị.

 - Tạo nên các hoạt động tương tác, trải nghiệm để hiểu rõ hơn giá trị của các di tích, di sản, thúc đẩy nhu cầu du lịch của con người.

 - Là nguồn thúc đẩy sức tăng cường, bảo tồn và phát huy những giá trị di tích lịch sử văn hóa của địa phương, dân tộc.

 - Vừa tạo ra việc làm, thu nhập cho người lao động, vừa tạo ra nguồn lực kinh tế để bảo tồn và phát huy các giá trị di sản văn hóa, di tích lịch sử.