BÀI 3: SỰ HÌNH THÀNH LIÊN BANG

 CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA XÔ VIẾT

 (12 câu)

1. NHẬN BIẾT (4 câu)

Câu 1: Trình bày quá trình hình thành Liên bang Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Xô viết.

Trả lời:

Quá trình hình thành Liên bang Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Xô viết:

- Tầm quan trọng và sự cấp thiết của việc thành lập Liên bang Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Xô viết:

+ Đêm 25/10/1917, Lê-nin tuyên bố khai mạc Đại hội Xô viết toàn Nga lần thứ hai tại Điện Xmo-nưi.

+ Các nước Cộng hòa đoàn kết, đấu tranh chống thù trong, giặc ngoài, giữ vững chính quyền Xô viết.

+ Công cuộc xây dựng đất nước đòi hỏi các dân tộc ở Nga phải liên minh chặt chẽ với nhau nhằm tăng cường sức mạnh về mọi mặt.

- Tư tưởng chỉ đạo của Lê-nin trong việc thành lập Liên bang Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Xô viết:

+ Bình đẳng về mọi mặt, quyền dân tộc tự quyết.

+ Xây dựng một cộng đồng anh em giữa các dân tộc.

- Sự kiện thành lập Nhà nước Liên bang Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Xô viết:

+ Ngày 30/12/1922: Liên bang Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Xô việt (gọi tắt là Liên Xô) chính thức thành lập, gồm 4 nước đầu tiên.

+ Từ 1956 – 1991: Liên Xô bao gồm 15 nước Cộng hoà.

- Tháng 1/1924: bản Hiến pháp đầu tiên của Liên Xô được thông qua.

à Hoàn tất quá trình thành lập Liên bang Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Xô viết.

Câu 2: Phân tích ý nghĩa việc thành lập Liên bang Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Xô viết.

Trả lời:

Ý nghĩa việc thành lập Liên bang Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Xô viết.

- Ý nghĩa trong nước:

+ Phù hợp với lợi ích chung của các dân tộc trên đất nước Xô viết.

+ Giải quyết đúng đắn, triệt để vấn đề dân tộc trong một nhà nước Liên bang nhiều dân tộc.

+ Từng bước trở thành một nước công nghiệp hàng đâu thế giới, tăng cường vị thế của Liên Xô trên trường quốc tế, đảm bảo lợi ích cho nhân dân lao động..

- Ý nghĩa quốc tế:

+ Trở thành biểu tượng và chỗ dựa tinh thần, vật chất cho phong trào cách mạng thế giới.

+ Cổ vũ mạnh mẽ phong trào cách mạng thế giới, đặc biệt là phong trào giải phóng dân tộc ở các nước thuộc địa và phụ thuộc ở châu Á, châu Phi và khu vực Mỹ La-tinh.

Câu 3: Khi mới thành lập, Liên xô gồm các nước nào?

Trả lời:

Khi mới thành lập, Liên xô gồm 4 nước Cộng hòa Xô viết là Nga, U-crai-na, bê-lô-rút-xi-a và Ngoại Cáp-ca-dơ. Đến năm 1940, Liên xô gồm 15 nước Cộng hòa.

Câu 4: Trình bày một số hiểu biết của em về bản Hiếp pháp đầu tiên của Liên xô.

Trả lời:

Tháng 1 - 1924, bản Hiến pháp đầu tiên của Liên Xô được thông qua, hoàn thành quá trình thành lập Nhà nước Liên bang Cộng hoà xã hội chủ nghĩa đầu tiên trên thế giới.

Hiến pháp Liên Xô năm 1924 ghi nhận việc hợp tác trên cơ sở tự nguyện của các nước Cộng hoà Xô viết thành một nhà nước Liên bang, phân định các quyền của Liên bang và của các nước Cộng hoà, quy định cơ cấu tổ chức cơ quan Nhà nước tối cao Liên bang và các nước Cộng hoà. Hiến pháp phản ánh con đường giải quyết vấn để dân tộc trong một quốc gia nhiều dân tộc, trên cơ sở nguyên tắc bình đẳng và tình hữu nghị giữa các dân tộc.

2. THÔNG HIỂU (2 câu)

Câu 1: Liên bang Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Xô viết ra đời có phải là một tất yếu của lịch sử không? Vì sao?

Trả lời:

Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Xô viết ra đời là một tất yếu của lịch sử:

- Phù hợp với lợi ích chung của các dân tộc trên đất nước Xô viết.

- Giải quyết đúng đắn, triệt để vấn đề dân tộc trong một nhà nước Liên bang nhiều dân tộc.

Câu 2: Đọc 2 đoạn tư liệu dưới đây, em hãy cho biết việc thành lập nhà nước xã hội chủ nghĩa có vai trò như thế nào?

Tư liệu 1. Tại Đại hội Xô viết toàn Nga lần thứ hai, V. I. Lê-nin nhắn mạnh: “Và giờ đây, ở nước Nga, chúng ta cần phải đặt hết tâm trí vào việc xây dựng một nhà nước vô sản xã hội chủ nghĩa”.

(V. I. Lê-nin, Toàn tập, Tập 35, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2006, tr. 3)

Tư liệu 2. Từ thực tiễn cách mạng, V. I. Lê-nin khẳng định: “giành chính quyền đã khó, giữ chính quyền càng khó khăn phức tạp hơn nhiều....”.

(V. I. Lê-nin, Toàn tập, Tập 37, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2006, tr. 145)

Trả lời:

Vai trò của việc thành lập nhà nước xã hội chủ nghĩa:

- Giải quyết đúng đắn, triệt để vấn đề dân tộc trong một nhà nước Liên bang nhiều dân tộc.

- Là biểu tượng và chỗ dựa tinh thần, vật chất cho phong trào cách mạng thế giới.

- Cổ vũ mạnh mẽ phong trào cách mạng thế giới, đặc biệt là phong trào giải phóng dân tộc ở các nước thuộc địa và phụ thuộc ở châu Á, châu Phi và khu vực Mỹ La-tinh.

3. VẬN DỤNG (2 câu)

Câu 1: Vì sao nói “Liên xô là chỗ dựa tinh thần, vật chất cho phong trào cách mạng thế giới”?

Trả lời:

“Liên xô là chỗ dựa tinh thần, vật chất cho phong trào cách mạng thế giới” vì:

- Sự kiện này đánh dấu sự xuất hiện của Nhà nước Liên bang cộng hoà xã hội chủ nghĩa đầu tiên thế giới. Đây là Nhà nước do nhân dân làm chủ, trong đó giai cấp vô sản, chủ nhân của đất nước.

- Mở ra con đường giải quyết đúng đắn vấn đề dân tộc trên đất nước Xô viết, đảm bảo sự bình đẳng về mọi mặt và quyền tự quyết của các dân tộc, sự đoàn kết, giúp đỡ lẫn nhau cùng phát triền vì mục tiêu chung là xây dựng thành công chủ nghĩa xã hội. Liên Xô trở thành biểu tượng, chỗ dựa vật chất, tinh thần cho phong trào các mạng thế giới.

Câu 2: Khai thác các tư liệu dưới đây, em hãy:

1. Chỉ ra những cụm từ thể hiện ý nghĩa của việc thành lập nhà nước xã hội chủ nghĩa đầu tiên trên thế giới.
2. Hãy phân tích ý nghĩa của việc xuất hiện Nhà nước xã hội chủ nghĩa đầu tiên trên thế giới.

Tư liệu 1. Chủ tịch Hồ Chí Minh đánh giá: “Chủ nghĩa xã hội, chủ nghĩa cộng sản từ chế chỉ là một ước mơ cao đẹp của loài người, sau Cách mạng tháng Mười vĩ đại đã trở thành một hiện thực trong xã hội, có sức mạnh vô cùng to lớn, lôi cuốn hàng nghìn triệu người vào hành động cách mạng, vì hoà bình, độc lập dân tộc, dân chủ và tiền bộ xã hội”.

(Hồ Chí Minh, Toàn tập, Tập 15,

NXB Chính trị quốc gia - Sự thật, Hà Nội, 2011, tr. 390).

Tư liệu 2. Lê-nin khẳng định: “Chúng ta có quyền tự hào và quả thật chúng ta tự hào là đã có cái hân hạnh được bắt đầu việc xây dựng Nhà nước Xô-viết và do đó mở đầu một thời đại mới trong lịch sử thế giới...”.

(V. I. Lê-nin, Toản tập, Tập 44, NXB Tiền bộ, Mát-xcơ-va, 1977, tr. 184)

Tư liệu 3. Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định: “Giống như mặt trời chói lọi, Cách mạng tháng Mười chiếu sáng khắp năm châu, thức tỉnh hàng triệu, hàng triệu người bị áp bức

bóc lột trên trái đất đứng lên tự giải phóng... Trong lịch sử loài người chưa từng có cuộc cách mạng nào có ý nghĩa to lớn và sâu xa như thế”.

(Hồ Chí Minh, Toàn tập, Tập 12,

NXB Chính trị Quốc gia - Sự thật, Hà Nội, 1980, tr. 461)

Trả lời:

1. Những cụm từ thể hiện ý nghĩa của việc thành lập nhà nước xã hội chủ nghĩa đầu tiên trên thế giới: ước mơ cao đẹp của loài người, hiện thực trong xã hội, có sức mạnh vô cùng to lớn, lôi cuốn hàng nghìn triệu người vào hành động cách mạng, vì hoà bình, độc lập dân tộc, dân chủ và tiền bộ xã hội, mở đầu một thời đại mới trong lịch sử thế giới, thức tỉnh hàng triệu, hàng triệu người bị áp bức bóc lột trên trái đất đứng lên tự giải phóng
2. Ý nghĩa của việc xuất hiện Nhà nước xã hội chủ nghĩa đầu tiên trên thế giới:

- Phù hợp với lợi ích chung của các dân tộc trên đất nước Xô viết.

- Giải quyết đúng đắn, triệt để vấn đề dân tộc trong một nhà nước Liên bang nhiều dân tộc.

- Từng bước trở thành một nước công nghiệp hàng đâu thế giới, tăng cường vị thế của Liên Xô trên trường quốc tế, đảm bảo lợi ích cho nhân dân lao động..

- Trở thành biểu tượng và chỗ dựa tinh thần, vật chất cho phong trào cách mạng thế giới.

- Cổ vũ mạnh mẽ phong trào cách mạng thế giới, đặc biệt là phong trào giải phóng dân tộc ở các nước thuộc địa và phụ thuộc ở châu Á, châu Phi và khu vực Mỹ La-tinh.

4. VẬN DỤNG CAO (4 câu)

Câu 1: Mô tả và nêu ý nghĩa Quốc huy đầu tiên của Liên xô (1923).

Trả lời:

Quốc huy Liên Xô là biểu tượng quốc gia, bao gồm hình ảnh búa liềm trên quả địa cầu được về trên nền những tia nắng - Mặt Trời, xung quanh là những bông lúa mì, với dòng chữ “Giai cấp vô sản thế giới đoàn kết lại” bằng sau thứ tiếng: Nga, U-crai-na, Bê-lô-rút-xi-a, Gru-di-a, A-rơ-mê-ni-a, A-déc-bai-dan.

Câu 2: Theo em, vì sao cho đến nay có nhiều người dân Nga vẫn tôn trọng và mong muốn gìn giữ những giá trị của Liên bang cộng hòa xã hội chủ nghĩa Xô viết?

Trả lời:

Cho đến nay có nhiều người dân Nga vẫn tôn trọng và mong muốn gìn giữ những giá trị của Liên bang cộng hòa xã hội chủ nghĩa Xô viết vì:

- Chính quyền Xô viết ngay sau khi Cách mạng tháng Mười thắng lợi tháng 10 – 1917.

- Trong cuộc chiến đấu chóng thù trong giặc ngoài, các nước Cộng hoà Xô viết đã đoàn kết giúp đỡ lẫn nhau.

- Nhiệm vụ khôi phục và xây dựng đất nước sau chiến tranh đòi hỏi sự thống nhất trên cơ sở Nhà nước liên bang.

Câu 3: Viết một đoạn văn ngắn (7 – 10 câu) thể hiện suy nghĩ của em về sự ra đời Nhà nước Liên xô và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở nước ta.

Trả lời:

Cách mạng tháng Mười Nga năm 1917 là một trong những sự kiện vĩ đại nhất của thế kỉ XX, “làm rung chuyền thế giới”; làm suy yếu hệ thống chủ nghĩa tư bản, đế quốc, mở ra một thời đại mới trong lịch sử nhân loại. Thắng lợi của Cách mạng tháng Mười và sự ra đời của Nhà nước Liên Xô do lãnh tụ V.I. Lê-nin sáng lập đã làm thay đổi cơ bản số phận các dân tộc Nga, đưa nước Nga từ một nước phong kiến, tư bản lạc hậu trở thành một cường quốc; vị thế không ngừng được nâng cao trên trường quốc tế. Sự ra đời của Nhà nước Liên Xô đã mở ra thời kì phát triển, đưa chủ nghĩa xã hội trở thành hệ thống thế giới mới.

Ở Việt Nam, qua 35 năm tiến hành công cuộc đổi mới, 30 năm thực hiện Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kì quá độ lên chủ nghĩa xã hội, lí luận về đường lối đổi mới, về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở nước ta ngày càng được hoàn thiện và từng bước được hiện thực hoá. Chúng ta đã đạt được những thành tựu to lớn, có ý nghĩa lịch sử, phát triển mạnh mẽ, toàn diện hơn so với những năm trước đổi mới... Những thành tựu đó ... tiếp tục khẳng định con đường đi lên chủ nghĩa xã hội của chúng ta là đúng đắn, phù hợp với quy luật khách quan, với thực tiễn Việt Nam và xu thế phát triển của thời đại”

Câu 4: Liên hệ với Quốc huy Việt Nam, em thấy có điểm gì giống Quốc huy Liên xô?

Trả lời:

Điểm giống nhau giữa Quốc huy Liên xô và Quốc huy Việt Nam:

- Quốc huy Liên Xô là biểu tượng quốc gia, bao gồm hình ảnh búa liềm trên quả địa cầu được về trên nền những tia nắng - Mặt Trời, xung quanh là những bông lúa mì, với dòng chữ “Giai cấp vô sản thế giới đoàn kết lại”.

- Quốc huy Việt Nam:

+ Hình ảnh bông lúa vàng bao quanh tượng trưng cho nông nghiệp, bánh xe tượng trưng cho công nghiệp khẳng định: Việt Nam là nước liên minh công - nông và luôn đoàn kết cùng nhau để xây dựng đất nước phát triển hơn.

+ Mang ý nghĩa là biểu tượng của đất nước, của dân tộc, Quốc Huy là vật phẩm thường được các nhà lãnh đạo, người làm trong cơ quan nhà nước dùng để làm quà biếu tặng. Vì vậy, ý nghĩa quốc huy Việt Nam mang ý nghĩa lịch sử dân tộc vượt thời gian.