Câu hỏi tự luận Lịch sử 8 chân trời sáng tạo bài 2: Cách mạng công nghiêp

BÀI 2: CÁCH MẠNG CÔNG NGHIỆP

(18 câu)

1. NHẬN BIẾT (4 câu)

Câu 1: Trình bày những thành tựu tiêu biểu của cách mạng công nghiệp ở Anh.

Trả lời:

Những thành tựu tiêu biểu của cách mạng công nghiệp ở Anh:

- Năm 1769: R. Ác-rai phát minh ra máy kéo sợi chạy bằng sức nước. Đến năm 1771, ông đã xây dựng xưởng dệt đầu tiên ở nước Anh.

- Năm 1784: Giêm Oát đã phát minh ra máy hơi nước. Từ đó, các nhà máy có thể xây dựng ở bất cứ nơi nào thuận lợi.

Năm 1785: E. Các-rai phát minh ra máy dệt, đưa tốc độ sản xuất tăng lên 39 lần.

- Năm 1814: Xti-phen-xơn chế tạo thành công đầu máy xe lửa chạy bằng hơi nước.

- Năm 1825: nước Anh khánh thành đoạn đường sắt đầu tiên nối liền Man-che-xtơ với Li-vơ-pun. Đến năm 1850, ở Anh đã có khoảng 10 000 km đường sắt.

=> Cách mạng công nghiệp ở Anh đã biến nước này từ một nước nông nghiệp thành nước công nghiệp phát triển nhất thế giới lúc bấy giờ. Nước Anh được mệnh danh là “công xưởng của thế giới”.

Câu 2: Trình bày những thành tựu tiêu biểu của cách mạng công nghiệp ở Pháp, Đức và Mỹ.

Trả lời:

Những thành tựu tiêu biểu của cách mạng công nghiệp ở Pháp, Đức và Mỹ:

- Ở Pháp:

+ Cách mạng công nghiệp bắt đầu từ năm 1830, trước tiên trong công nghiệp

nhẹ, rồi lan sang công nghiệp nặng vào những năm 1850 - 1870.

+ Kinh tế Pháp nhanh chóng phát triển, đứng thứ hai thế giới (sau Anh).

- Ở Đức:

+ Cách mạng công nghiệp bắt đầu từ những năm 40 của thế kỉ XIX, phát triển dựa trên một nền công nghiệp nặng, hiện đại và tập trung, trong đó công nghiệp luyện kim, hoá chất đóng vai trò chủ đạo.

+ Giữa thế kỉ XIX, kinh tế Đức phát triển với tốc độ rất cao. Đến khi thống nhất đất nước (1871), Đức đã trở thành một nước công nghiệp.

- Ở Mỹ:

+ Quá trình công nghiệp hóa diễn ra khá sớm, bắt đầu từ công nghiệp nhẹ. Hai phát minh lớn của Mỹ là máy tách hạt bông (1793) và máy thu hoạch bông (1831) đã góp phần tạo ra năng suất lao động cao hơn nhiều lần so với cách làm thủ công.

+ Công nghiệp đường sắt, khai mỏ, luyện kim, đóng tàu,... rất phát triển.

+ Đến giữa thế kỉ XIX, nước Mỹ đã đứng hàng thứ tư trên thế giới về giá trị sản xuất công nghiệp (sau Anh, Pháp, Đức).

Câu 3: Hãy trình bày những tác động của cuộc cách mạng công nghiệp đối với sản xuất và xã hội.

Trả lời:

Những tác động của cuộc cách mạng công nghiệp đối với sản xuất và xã hội:

- Tác động tích cực:

+ Làm thay đổi căn bản quá trình sản xuất, nâng cao năng suất lao động, thúc đẩy nhiều ngành kinh tế khác phát triển, tạo ra nguồn của cải dồi dào cho xã hội.

+ Bộ mặt của các nước tư bản thay đổi với nhiều khu công nghiệp lớn và thành phố đông dân mọc lên,...

+ Chuyển xã hội loài người từ văn minh nông nghiệp sang văn minh công nghiệp.

+ Hình thành hai giai cấp cơ bản của xã hội tư bản, đó là tư sản và vô sản.

• Giai cấp tư sản nhờ công nghiệp hoá đã giàu lên nhanh chóng, trở thành giai cấp thống trị trong xã hội.
• Giai cấp vô sản ngày càng đông đảo và tập trung. Họ chịu áp bức, bóc lột, giai cấp vô sản mâu thuẫn về quyền lợi với giai cấp tư sản, đã đứng lên đấu tranh chống lại sự áp bức, bóc lột.

- Tác động tiêu cực:

+ Ô nhiễm môi trường.

+ Sự bóc lột sức lao động của phụ nữ và trẻ em.

+ Sự xâm chiếm và tranh giành thuộc địa,...

Câu 4: Lập bảng hệ thống những thành tựu tiêu biểu của cách mạng công nghiệp từ nửa sau thế kỉ XVIII đến giữa thế kỉ XIX ở các nước châu Âu và Mỹ.

Trả lời:

Những thành tựu tiêu biểu của cách mạng công nghiệp từ nửa sau thế kỉ XVIII đến giữa thế kỉ XIX ở các nước châu Âu và Mỹ.

2. THÔNG HIỂU (5 câu)

Câu 1: Tại sao nước Anh tiến hành Cách mạng công nghiệp bắt đầu từ ngành công nghiệp nhẹ?

Trả lời:

Nước Anh tiến hành Cách mạng công nghiệp bắt đầu từ ngành công nghiệp nhẹ vì:

- Về nguyên liệu: Anh có thuận lợi là nguồn lông cừu trong nước và bông nhập từ Mĩ, đó là những nguyên liệu cần thiết cho ngành dệt.

- Về điều kiện tự nhiên:

+ Các dòng sông ở Anh tuy không dài nhưng sức chảy khá mạnh, đủ để chạy các máy vận hành bằng sức nước.

+ Hải cảng Anh thuận lợi để đưa hàng hóa đi khắp thế giới.

- Về mặt xã hội:

+ Giai cấp quý tộc Anh sớm tham gia vào việc kinh doanh và họ trở thành tầng lớp quý tộc mới, có quyền lợi gắn liền với tư sản, có cách nhìn của tư sản.

+ Nhu cầu về lông cừu đã dẫn tới phong trào đuổi những người nông dân ra khỏi ruộng đất để các nhà quý tộc biến đất đai đó thành đồng cỏ nuôi cừu. Nông dân bị dồn đuổi ra khỏi ruộng đất đã cung cấp một lượng lớn lao động cho các công trường thủ công ở các thành thị.

=> Công nghiệp nhẹ ở Anh phát triển hơn so với các ngành công nghiệp khác do ngành công nghiệp đầu tư không nhiều, thu hồi vốn nhanh và kiếm được nhiều lãi.

Câu 2: Vì sao cuộc cách mạng công nghiệp nổ ra đầu tiên ở Anh? Vì sao nó lại diễn ra ở ngành dệt?

Trả lời:

- Cuộc cách mạng công nghiệp nổ ra đầu tiên ở Anh vì:

+ Nhờ sự thắng lợi của cách mạng tư sản Anh.

à Tạo điều kiện cho cách mạng trong sản suất.

+ Công nghiệp phát triển mạnh. Tiến bộ về kĩ thuật và diễn ra sự tích lũy cơ bản sớm hơn.

+ Sự bóc lột trong nước kếp hợp với việc buôn bán cướp bóc ở các thuộc địa.

- Cuộc cách mạng công nghiệp ở Anh diễn ra ở ngành dệt vì:

+ Là ngành công nghiệp truyền thống của Anh.

+ Thu hồi vốn nhanh và có thì trường tiêu thụ rộng.

+ Nghành dệt không cung cấp đủ nhu cầu về sợi, thúc đẩy việc phát minh máy móc.

Câu 3: Theo em, thành tựu nào của cách mạng công nghiệp ở Anh là tiêu biểu nhất? Vì sao?

Trả lời:

Thành tưu tiêu biểu nhất trong cuộc cách mạng ở Anh là máy hơi nước, bởi:

- Việc phát minh ra máy hơi nước đã làm cho nền công nghiệp thoát khỏi sự lệ thuộc vào nguồn nước.

- Máy hơi nước có thể ứng dụng rộng rãi trong các lĩnh vực sản xuất của ngành dệt: luyện kim, khai mỏ, sau đó lan nhanh sang các ngành khác.

Câu 4: Phát minh máy kéo sợ Gien-ni có tác dụng gì đối với nước Anh?

Trả lời:

Tác dụng của phát minh máy kéo sợ Gien-ni đối với nước Anh:

- Sản lượng nguyên liệu ngành dệt may tại Anh và các nước châu Âu tăng lên nhanh chóng.

- Giúp nguồn cung sợi vải cho ngành dệt may tăng lên.

- Giúp giá vải giảm xuống và người tiêu dùng có thể mua vải dễ dàng hơn.

- Mang lại rất nhiều lợi ích cho ngành dệt may Anh quốc lúc bấy giờ.

Câu 5: Theo em, điều gì sẽ xảy ra trong ngành dệt của nước Anh khi máy kéo sợ Gien-ni được sử dụng rộng rãi?

Trả lời:

- Khi máy kéo sợi Gien-ni được sử dụng rộng rãi, năng suất lao động sẽ tăng lên, sợi kéo ra được nhiều đòi hỏi phải cải tiến máy dệt.

- Năm 1785, Et-mon Cac-rai chế tạo ra máy dệt đầu tiên ở Anh, làm năng suất tăng 39 lần so với dệt bằng tay.

3. VẬN DỤNG (5 câu)

Câu 1: Theo em, nếu con người không sáng tạo ra những loại máy móc dùng trong sản xuất hoặc những phương tiện giao thông hiện đại như tàu hỏa, tàu thủy,….thì hoạt động sản xuất và cuộc sống của chúng ta sẽ thế nào?

Trả lời:

Nếu con người không sáng tạo ra những loại máy móc dùng trong sản xuất hoặc những phương tiện giao thông hiện đại như tàu hoả, tàu thuỷ,... thì:

- Quá trình sản xuất không được tối ưu hóa, dựa hoàn toàn vào sức lao động của con người và điều kiện tự nhiên. à Hiệu quả kinh tế thấp.

- Việc đi lại, vận chuyển hàng hóa gặp rất nhiều khó khăn: không thể di chuyển một khoảng cách xa (từ vùng này sang vùng khác, quốc gia này sang quốc gia khác).

à Tốn kém về thời gian và sức lực.

Vì vậy, kinh tế, xã hội và đời sống con người sẽ không thể phát triển, cuộc sống không văn minh, không thể tiến bộ theo chiều hướng tích cực.

Câu 2: Trình bày về một thành tựu tiêu biểu của cách mạng công nghiệp từ nửa sau thế kỉ XVIII đến giữa thế kỉ XIX.

Trả lời:

Giới thiệu về một thành tựu tiêu biểu của cách mạng công nghiệp từ nửa sau thế kỉ XVIII đến giữa thế kỉ XIX.

- Năm 1784, Giêm Oát phát minh ra động cơ hơi nước. Từ đó, các nhà  máy có thể xây dựng ở bất cứ nơi nào thuận lợi, tạo động lực cho sự phát triển máy dệt, mở đầu quá trình cơ giới hóa ngành công nghiệp dệt. Phát minh vĩ đại này đã châm ngòi cho sự bùng nổ của công nghiệp thế kỷ XIX. Sau đó, lan rộng từ Anh đến châu Âu và Hoa Kỳ và trở thành hiện tượng phổ biến, đồng thời mang tính tất yếu đối với tất cả các quốc gia tư bản.

- Để tưởng nhớ công lao của Giêm Oát, người ta đã dựng tượng đài kỉ niệm tại Oét-xmin-tơ (Anh) khi ông qua đời năm 1819 với dòng chữ “Người đã nhân lên gấp bội sức mạnh của con người”.

Câu 3: Giới thiệu về một nhân vật lịch sử mà em yêu thích trong cuộc cách mạng công nghiệp từ nửa sau thế kỉ XVIII đến giữa thế kỉ XIX.

Trả lời:

- Giêm Oát sinh trưởng trong một gia đình có nghề làm thợ mộc kiêm nhà buôn tại thị trấn nhỏ Grinốc trên bờ sông Cơlaiđơ thuộc nước Anh. Ngay từ thời thơ ấu, Oát đã tỏ ra là một chú bé thông minh và khéo tay hơn người.

- Máy hơi nước cải tiến của Oát đã nhận được bằng phát minh năm 1784. Ông đã thực hiện được ước mơ cao cả và đẹp đẽ nhất của đời mình là chế tạo được động cơ vạn năng. Chiếc máy của ông đã mở đường cho cuộc cách mạng khoa học kỹ thuật diễn ra ở Châu Âu suốt thế kỷ XVIII, XIX, đưa nhân loại bước sang thời kỳ công nghiệp hoá mạnh mẽ khởi đầu từ nước Anh lan ra Pháp, Đức và nhiều nước khác. Từ đó đưa xã hội loài người phát triển với tốc độ phi thường chưa từng có.

- Trong quá trình lịch sử của nền văn mình nhân loại, ít có phát minh nào lại có tác dụng và ảnh hưởng to lớn với sự phát triển của cả nền khoa học, kỹ thuật, sản xuất và các vật chất và cả chế độ xã hội của toàn thế giới như phát minh động cơ hơi nước vạn năng của Giêm Oát.

- Nhà phát minh vĩ đại nhất năm 1819 nhưng chiếc động cơ kỳ diệu của ông vẫn còn tiếp tục quay đều cùng với nhịp quay của bánh xe lịch sử của loài người.

Câu 4: Gạch chân dưới những nhận định sai và giải thích.

“Cách mạng công nghiệp đã làm thay đổi bộ mặt các nước tư bản. Nhờ phát minh máy móc, nhiều khu công nghiệp ra đời, nhiều thành phố mọc lên, thu hút dòng người từ thành thị về nông thôn kiếm ăn. Về mặt xã hội, hệ quả quan trọng nhất của cuộc cách mạng công nghiệp là hình thành ba giai cấp cơ bản – giai cấp tư sản, giai cấp vô sản và giai cấp phong kiến”.

Trả lời:

- Gạch chân dưới những nhận định sai: “Cách mạng công nghiệp đã làm thay đổi bộ mặt các nước tư bản. Nhờ phát minh máy móc, nhiều khu công nghiệp ra đời, nhiều thành phố mọc lên, thu hút dòng người từ thành thị về nông thôn kiếm ăn. Về mặt xã hội, hệ quả quan trọng nhất của cuộc cách mạng công nghiệp là hình thành ba giai cấp cơ bản – giai cấp tư sản, giai cấp vô sản và giai cấp phong kiến”.

- Giải thích:

+ Hệ quả về kinh tế: thúc đẩy sự phát triển nhanh chóng của nền công thương nghiệp , nhiều thành thị lớn đã ra đời và nhanh chóng trở thành tâm kinh tế lớn. từ đó, thu hút dòng người (đặc biệt là lực lượng người nghèo, nông dân bị mất ruộng đất) từ nông thôn lên thành thị kiếm sống.

+ Hệ quả về xã hội: đưa đến sự hình thành của 2 giai cấp – giai cấp tư sản và giai cấp vô sản.

Câu 5: Viết một văn ngắn (khoảng 600 chữ) mô tả về đời sống con người trong thời đại Cách mạng công nghiệp.

Trả lời:

4. VẬN DỤNG CAO (4 câu)

Câu 1: Có ý kiến cho rằng “Xã hội loài người chuyển từ văn minh nông nghiệp sang văn minh công nghiệp là nhờ cách mạng công nghiệp”. Em đồng ý với ý kiến đó không? Vì sao?

Trả lời:

- Đồng ý với ý kiến “Xã hội loài người chuyển từ văn minh nông nghiệp sang văn minh công nghiệp là nhờ cách mạng công nghiệp”.

- Giải thích:

+ Trước khi tiến hành cách mạng công nghiệp, con người chủ yếu lao động dựa vào sức mạnh của cơ bắp (lao động thủ công); hoặc sử dụng một số loại máy móc chạy bằng năng lượng gió (cối xay gió…) và nước.

à Năng suất lao động của con người chưa cao; khối lượng sản phẩm sản xuất ra chưa nhiều và các loại năng lượng gió, nước ở thời điểm này vẫn chưa thể tạo ra sự chuyển biến căn bản trong đời sống sản xuất.

+ Cuối thế kỉ XVIII - đầu thế kỉ XIX, với việc tiến hành cách mạng công nghiệp, quá trình sản xuất của con người đã có sự thay đổi căn bản (các loại máy móc đã thay thế sức lao động chân tay của con người), giúp nền sản xuất có sự chuyển biến mạnh mẽ từ sản xuất thủ công sang cơ khí hóa.

Câu 2: Việc sử dụng lao động trẻ em là một trong những khía cạnh nghiệt ngã của Cách mạng công nghiệp. Em hãy cho biết tại sao lao động trẻ em lại được sử dụng phổ biến trong các hầm mỏ và các xưởng dệt may vào giai đoạn từ cuối thế kỉ XVIII đến cuối thế kỉ XIX?

Trả lời:

Lao động trẻ em lại được sử dụng phổ biến trong các hầm mỏ và các xưởng dệt may vào giai đoạn từ cuối thế kỉ XVIII đến cuối thế kỉ XIX vì:

- Trẻ em dễ dàng bóc lột, chỉ cần trả lương thấp, đem lại nhiều lợi nhuận.

-  Trẻ em còn nhỏ tuổi nên chưa có ý thức và khả năng chống lại chủ. Dùng lao động trẻ em sẽ dễ dàng di chuyển trong các hầm mỏ thấp và hẹp.

Câu 3: Giả sử em đang tổ chức một buổi triển lãm tư liệu lịch sử về cuộc cách mạng công nghiệp. Em hãy đặt tên và viết chú thích cho bức tranh dưới đây để người xem có thể hiểu cụ thể hơn về lịch sử của thời kì Cách mạng công nghiệp.

Trả lời:

Câu 4: Em đồng ý hay không đồng ý với quan điểm cho rằng: Động cơ hơi nước là phát minh vĩ đại nhất của Cách mạng công nghiệp. Tại sao?

Trả lời:

- Đồng ý với ý kiến.

- Giải thích: Năm 1784, Giêm Oát phát minh ra động cơ hơi nước. Từ đó, các nhà  máy có thể xây dựng ở bất cứ nơi nào thuận lợi, tạo động lực cho sự phát triển máy dệt, mở đầu quá trình cơ giới hóa ngành công nghiệp dệt. Phát minh vĩ đại này đã châm ngòi cho sự bùng nổ của công nghiệp thế kỷ XIX. Sau đó, lan rộng từ Anh đến châu Âu và Hoa Kỳ và trở thành hiện tượng phổ biến, đồng thời mang tính tất yếu đối với tất cả các quốc gia tư bản.