Đáp án Khoa học 5 cánh diều Bài 3: Sự biến đổi trạng thái của chất

BÀI 3. SỰ BIẾN ĐỔI TRẠNG THÁI CỦA CHẤT

MỞ ĐẦU

Nêu cách đặt cái que vào kem để tạo thành que kem như hình 1.

Hướng dẫn chi tiết:

Để đặt cái que vào kem và tạo thành que kem, em có thể thực hiện theocác bước sau:

- Bước 1: Nhẹ nhàng chèn que vào phần kem (phần kem lỏng).

- Bước 2: Sau khi que được chèn vào kem, đặt toàn bộ khay hoặc khuôn kem vào tủ đông lạnh.

- Bước 3: Khi que kem đã cứng lại, lấy chúng ra khỏi tủ đông lạnh.

1. MỘT SỐ ĐẶC ĐIỂM CỦA CHẤT Ở TRẠNG THÁI RẮN, LỎNG, KHÍ

Quan sát: Tìm hiểu một số đặc điểm của chất ở trạng thái rắn, lỏng, khí.

- Chất ở trạng thái rắn

+ Khi cho một viên bi sắt lần lượt vào hai cốc nước khác nhau thì thấy nước trong mỗi cốc đều tăng lên cùng một lượng so với ban đầu (hình 2a, 2b). Thí nghiệm này chứng minh đặc điểm gì của chất ở trạng thái rắn?

+ Nhận xét về hình dạng của viên bi sắt khi để ở bên ngoài và bên trong cốc thủy tinh (hình 2c).

- Chất ở trạng thái lỏng

+ Khi cho lượng nước ban đầu lần lượt vào các bình đong có hình dạng khác nhau đều cùng kết quả đo (hình 3). Thí nghiệm này chứng minh đặc điểm gì của chất ở trạng thái lỏng?

+ Nhận xét về hình dạng của nước trong các bình chứa có hình dạng khác nhau.

- Chất ở trạng thái khí

+ Trong xi lanh có chứa khí màu vàng. Bơm hết khí màu vàng ở xi lanh sang lọ thủy tinh (hình 4). Quan sát thấy khí màu vàng chiếm đầy khoảng trống trong lọ thủy tinh. Thí nghiệm này chứng minh đặc điểm gì của chất ở trạng thái khí?

+ Nhận xét về hình dạng của chất khí màu vàng khi chứa trong xi lanh và trong lọ.

Hướng dẫn chi tiết:

- Chất ở trạng thái rắn:

+ Khi cho một viên bi sắt lần lượt vào hai cốc nước khác nhau thì thấy nước trong mỗi cốc đều tăng lên cùng một lượng so với ban đầu (hình 2a, 2b). Thí nghiệm này chứng minh chất ở trạng thái rắn có hình dạng xác định và chiếm khoảng không gian xác định.

+ Nhận xét: hình dạng của viên bi sắt khi để ở bên ngoài và bên trong cốc thủy tinh là giống nhau.

- Chất ở trạng thái lỏng

+ Khi cho lượng nước ban đầu lần lượt vào các bình đong có hình dạng khác nhau đều cùng kết quả đo (hình 3). Thí nghiệm này chứng minh chất ở trạng thái lỏng không có hình dạng xác định, có hình dạng của vật chứa và chiếm khoảng không gian xác định.

+ Nhận xét: nước trong các bình chứa có hình dạng khác nhau thì có hình dạng khác nhau.

- Chất ở trạng thái khí

+ Trong xi lanh có chứa khí màu vàng. Bơm hết khí màu vàng ở xi lanh sang lọ thủy tinh (hình 4). Quan sát thấy khí màu vàng chiếm đầy khoảng trống trong lọ thủy tinh. Thí nghiệm này chứng minh chất ở trạng thái khí không có hình dạng xác định, có hình dạng của vật chứa và luôn chiếm đầy vật chứa của chất ở trạng thái khí.

+ Nhận xét: khi chứa trong xi lanh thì chất khí màu vàng có hình dạng của xi lanh còn khi chứa trong lọ thì chất khí màu vàng có hình dạng của lọ

Câu hỏi

1. Xác định đặc điểm của chất ở các trạng thái rắn, lỏng, khí theo gợi ý trong bảng dưới đây.

2. Nêu thêm một số chất ở mỗi trạng thái: rắn, lỏng, khí.

Hướng dẫn chi tiết:

1. 

2. Một số chất ở mỗi trạng thái: rắn, lỏng, khí.

- Trạng thái rắn: Kim loại như sắt, Muối đá, Băng.

- Trạng thái lỏng: Nước, Dầu, Rượu.

- Trạng thái khí: Khí oxy (O₂), Khí nitrogen (N₂), Khí cacbonic (CO₂).

2. MỘT SỐ VÍ DỤ VỀ SỰ BIẾN ĐỔI TRẠNG THÁI CỦA CHẤT

Quan sát: 

1. Sử dụng các từ ngữ: bay hơi, nóng chảy, đông đặc  để nói về sự biến đổi trạng thái của các chất trong hình 5.

2. Các chất trong hình 5 biến đổi trạng thái nhờ yếu tố nào?

Hướng dẫn chi tiết:

1.

a) (1) Nóng chảy, (2) Đông đặc.

b) (3) Đông đặc.

c) (2) Bay hơi

2. Các chất trong hình 5 biến đổi trạng thái nhờ yếu tố nhiệt độ.

Câu hỏi

1. Nêu sự biến đổi trạng thái của đồng từ khi các miếng đồng được cho vào lò nung, sau đó đổ vào khuôn đúc tạo thành chuông đồng.

Hướng dẫn chi tiết:

Đồng ban đầu ở thể rắn trong quá trình cho vào lò nung đồng nóng chảy tạo thành chất lỏng, sau đó đổ vào khuôn đúc, đợi đến khi nguội đồng đông đặc trong khuôn tạo thành chuông đồng.

1. Trạng thái rắn (miếng đồng ban đầu): Các miếng đồng được cho vào lò nung.

2. Trạng thái lỏng (đồng nóng chảy): Đồng tan chảy trong lò nung ở nhiệt độ cao.

3. Trạng thái rắn (chuông đồng hoàn thiện): Đồng được đổ vào khuôn đúc và nguội lại để tạo thành chuông đồng.

2. Nêu một số ví dụ khác về sự biến đổi trạng thái của chất mà em biết trong tự nhiên và cuộc sống.

Hướng dẫn chi tiết:

Một số ví dụ khác về sự biến đổi trạng thái của chất mà em biết trong tự nhiên và cuộc sống:

- Vào mùa đông ở nhiều nơi nước sông, hồ bị đóng băng.

- Kem bị tan khi để ngoài trời nóng.

Luyện tập, vận dụng: Tìm hiểu trong các bước làm kem, bước nào có sự biến đổi trạng thái của các nguyên liệu? Từ đó, cho biết em đưa ra cách đặt que vào kem để làm kem que như hình 1 là đúng hay sai. Vì sao?

Hướng dẫn chi tiết:

- Trong các bước làm kem, bước có sự biến đổi trạng thái của các nguyên liệu là bước cho hỗn hợp nguyên liệu từ thể lỏng vào tủ đông.

- Em đưa ra cách đặt que vào kem để làm kem que như hình 1 là đúng vì khi kem đông lại thì sẽ cố định được que kem.