BÀI 4. THIÊN NHIÊN VÙNG TRUNG DU VÀ MIỀN NÚI BẮC BỘ

KHỞI ĐỘNG

Câu hỏi:  Quan sát hình 1, em hãy trả lời các câu hỏi:

- Cột mốc xác định độ cao của đỉnh núi nào?

- Đỉnh núi này nằm ở vùng nào của nước ta? Nêu những hiểu biết của em về vùng đất đó. 

Đáp án:

- Cột mốc xác định độ cao của Đỉnh Phan- xi păng

- Đỉnh núi nằm ở Phansipan là đỉnh núi cao nhất trong dãy núi Hoàng Liên Sơn, nằm ở biên giới tỉnh Lào Cai và tỉnh Lai Châu. Về mặt hành chính, đỉnh Fansipan thuộc địa giới của cả huyện Tam Đường (Lai Châu) và thị xã Sa Pa (Lào Cai), cách trung tâm thị xã Sa Pa khoảng 9 km về phía tây nam.

- Chia sẻ hiểu biết của em về vùng Tây Bắc:

+ Tây Bắc là vùng miền núi phía tây của miền Bắc Việt Nam, có chung đường biên giới với Lào và Trung Quốc. 

+ Khu vực Tây Bắc còn được gọi là Tây Bắc Bắc Bộ và là một trong 3 tiểu vùng địa lý tự nhiên của vùng Bắc Bộ ở Việt Nam (2 tiểu vùng kia là: Vùng Đông Bắc và Đồng bằng sông Hồng)

+ Địa hình Tây Bắc hiểm trở, có nhiều khối núi và dãy núi cao chạy theo hướng Tây Bắc - Đông Nam.

+ Về cơ bản, vùng Tây Bắc là không gian sinh sống và văn hóa của đồng bào các dân tộc Thái, Tày, Nùng, H'Mông.

KHÁM PHÁ

1. VỊ TRÍ ĐỊA LÝ

Câu hỏi: Đọc thông tin và quan sát hình 2, em hãy xác định vị trí của vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ trên lược đồ.

Đáp án:

- Trung du và miền núi Bắc Bộ là vùng lãnh thổ nằm ở phía bắc của đất nước Việt Nam.

- Khu vực Trung du và miền núi Bắc Bộ giáp với:

+ Các tỉnh: Quảng Đông, Quảng Tây và Vân Nam của Trung Quốc ở phía bắc;

+ Phía tây giáp Lào;

+ Phía nam giáp Đồng bằng sông Hồng và vùng Duyên hải miền Trung;

+ Phía đông giáp Vịnh Bắc Bộ.

2. ĐẶC ĐIẺM THIÊN NHIÊN

a) Địa hình

Câu hỏi:

Đọc thông tin và quan sát các hình 2, 4, 5, em hãy:

- Xác định trên lược đồ: dãy núi Hoàng Liên Sơn, đỉnh Phan-xi-păng và cao nguyên Mộc Châu.

- Mô tả đặc điểm chính của địa hình ở vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ.

Đáp án:

- Dãy Hoàng Liên Sơn và cao nguyên Mộc Châu nằm phía Tây Bắc của Việt Nam

- Đặc điểm chính: chủ yếu là đồi núi, có nhiều dãy núi lớn. Trong vùng còn có một số cao nguyên và đồi núi thấp

b) Khí hậu

Câu hỏi: Đọc thông tin và quan sát hình 6, em hãy nêu đặc điểm nổi bật của khí hậu vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ.

Đáp án:

Có khí hậu nhiệt đới ẩm gió mùa với mùa đông lạnh nhất cả nước, khí hậu cũng chịu ảnh hưởng bởi độ cao của địa hình.

- Khí hậu của vùng cũng chịu ảnh hưởng sâu sắc bởi độ cao địa hình. Ở các vùng núi cao nhiệt độ hạ thấp, vào các tháng mùa đông đôi khi có tuyết rơi (thị xã Sa Pa - tỉnh Lào Cai, đỉnh núi Mẫu Sơn - tỉnh Lạng Sơn,...).

c) Sông ngòi

Câu hỏi: Đọc thông tin và quan sát hình 2, 7, 8, em hãy

- Xác định trên lược đồ các sông lớn ở vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ.

- Nêu đặc điểm chính của sông ngòi ở vùng.

Đáp án:

-  Các sông lớn như: Sông Lô, Sông Hồng, Sông Đà...

- Sông ngòi có nhiều thác ghềnh, có khả năng phát triển thủy điện.

d) Khoáng sản

Câu hỏi: Đọc thông tin và quan sát hình 2, em hãy kể tên và xác định trên lược đồ một số khoáng sản chính ở vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ.

Đáp án:

- Một số loại khoáng sản chính ở vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ là: than đá; sắt; man-gan; Ti-tan; Vàng; đồng; thiếc; A-pa-tít; Đá vôi,…

3. ẢNH HƯỞNG CỦA CÁC ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN ĐỐI VỚI SẢN XUẤT VÀ ĐỜI SỐNG

Câu hỏi: Đọc thông tin và quan sát các hình từ 9 đến 14, em hãy cho biết điều kiện tự nhiên có ảnh hưởng như thế nào đối với đời sống và sản xuất ở vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ.

Đáp án:

- Điều kiện tự nhiên của vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ tạo thuận lợi để phát triển nhiều ngành kinh tế, như:

+ Công nghiệp khai thác và chế biến khoáng sản, thuỷ điện;

+ Trồng và chế biến cây công nghiệp, cây ăn quả, dược liệu,...

+ Du lịch.

- Tuy nhiên, người dân trong vùng cũng gặp một số khó khăn trong sinh hoạt và sản xuất do địa hình bị chia cắt, thiên tai (lũ quét, sạt lở đất, sương muối, rét đậm, rét hại,...)....

4. BIỆN PHÁP BẢO VỆ THIÊN NHIÊN VÀ PHÒNG, CHỐNG THIÊN TAI

Câu 1:  Dựa vào kiến thức đã học, em hãy kể tên một số thiên tai thường xảy ra ở vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ.

Đáp án:

- Một số thiên tai thường xảy ra ở vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ là: lũ quét, sạt lở đất, sương muối, rét đậm, rét hại,...

Câu 2: Đọc thông tin và sơ đồ hình 15, em hãy nêu một số biện pháp góp phần bảo vệ thiên nhiên và phòng, chống thiên tai.

Đáp án:

- Một số biện pháp bảo vệ rừng

+ Tuyên truyền, vận động người dân có ý thức bảo vệ rừng

+ Trồng rừng và bảo vệ rừng

+ Xây dựng các công trình thủy lợi ,...

+ Sử dụng tiết kiệm, hiệu quả tài nguyên thiên nhiên.

LUYỆN TẬP

Câu hỏi: Hãy cho biết trong các câu sau câu nào đúng câu nào sai.

1. a) Vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ tiếp giáp với hai quốc gia là Lào và Cam -pu-chia(Cambodia)
2. b) Vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ có khí hậu nhiệt đới ẩm gió mùa với mùa đông lạnh nhất cả nước.
3. c) Vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ có nhiều sông lớn thuận tiện cho phát triển thủy điện.
4. d) Vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ là nơi giàu tài nguyên khoáng sản bậc nhất cả nước

Đáp án:

Câu  A : Sa

Câu B: Đúng

Câu C: Đúng

Câu D: Đúng

VẬN DỤNG

Câu hỏi: Nếu đi du lịch ở thị xã Sa Pa, em sẽ chọn đi vào mùa nào trong năm? Vì sao?

Đáp án:

Tham khảo

- Em sẽ chọn đi vào mùa Đông

- Vì có khả năng em sẽ săn được tuyết và cảm nhận cái lạnh nhất cả nước ta. Nằm trên vùng núi cao Tây Bắc thuộc loại cao nhất của Việt Nam nên Sapa cũng được ưu ái cho một thời tiết mát mẻ hơn so với rất nhiều nơi khác. Khí hậu cận nhiệt đới và mang nhiều nét ôn đới đã giúp Thị trấn Sapa sương mù có sắc thái mùa vô cùng rõ rệt. Mùa đông Sapa khá lạnh với nhiệt độ dưới 10 độ C,vào những thời điểm có thể rớt xuống 0 độ C. Tiết trời vào mùa đông không chỉ lạnh mà còn có thể xuất hiện băng giá hay tuyết rơi ở nhiều nơi. Cũng nhờ vậy mà mùa đông Sapa lại mang đến vẻ đẹp rất độc đáo trong tuyết trắng, tạo nên cảnh quan cực kỳ hùng vỹ nhưng cũng chẳng kém phần nên thơ.