CHỦ ĐỀ: VỊ TRÍ VÀ TẦM QUAN TRỌNG CỦA BIỂN ĐÔNG

A.   TÓM TẮT KIẾN THỨC LÝ THUYẾT

I. VỊ TRÍ CỦA BIỂN Ở VIỆT NAM

- Biển là bộ phận cấu thành chủ quyền thiêng liêng của Tổ quốc, là không gian sinh tồn, cửa ngõ giao lưu quốc tế, gắn bó mật thiết với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. - Việt Nam phải trở thành quốc gia mạnh về biển, giàu từ biển, phát triển bền vững, thịnh vượng, an ninh và an toàn; phát triển bền vững kinh tế biến gắn liền với bảo đảm quốc phòng, an ninh, giữ vững độc lập, chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ, tăng cường đối ngoại, hợp tác quốc tế về biển, góp phần duy trì môi trường hoà bình, ổn định cho phát triển.

- Phát triển bền vững kinh tế biển Việt Nam là trách nhiệm của cả hệ thống chính trị, là quyền và nghĩa vụ của mọi tổ chức, doanh nghiệp và người dân Việt Nam.

II. VỊ TRÍ CỦA BIỂN ĐÔNG

- Biển Đông có diện tích khoảng 3,5 triệu km², là biển thuộc Thái Bình Dương, trải rộng từ khoảng 3°N đến 26°B và khoảng 100°Ð đến 121°Ð, trải dài khoảng 3 000 km theo trục đông bắc - tây nam, nối liền Thái Bình Dương và Ấn Độ Dương. Đây là biển tương đối kín vì các đường thông ra Thái Bình Dương và Ấn Độ Dương đều có đảo, quần đảo bao bọc.

+ Phía bác, nối liền với biển Hoa Đông qua eo biển Đài Loan.

+ Phía đông bác nối với biển Phi-líp-pin của Thái Bình Dương qua eo biển Lu-dông.

+ Phía tây nam nối với biển An-đa-man của Ấn Độ Dương thông qua các eo biển Xin-ga-po và Ma-lắc-ca.

+ Phía nam thông ra biển Gia-va qua eo biển Ca-li-man-tan.

- Biển Đông là một trong những biển lớn nhất thế giới, có diện tích gấp khoảng 1,5 lần

Địa Trung Hải và 8 lần Biển Đen; độ sâu trung bình khoảng 1 140 m, nơi sâu nhất khoảng hơn 5 000 m.

- Biển Đông được bao bọc bởi 9 quốc gia: Việt Nam, Trung Quốc, Phi-líp-pin, In-đô-nê-xi-a, Bru-nây, Ma-lai-xi-a, Xin-ga-po, Thái Lan, Cam-pu-chia và vùng lãnh thổ là Đài Loan.

Bản đồ Biển Đông và các quốc gia Đông Nam Á hiện nay

III. TẦM QUAN TRỌNG CHIẾN LƯỢC CỦA BIỂN ĐÔNG

1. Tuyến đường giao thông biển huyết mạch

- Biển Đông có vị trí quan trọng trong giao thông hàng hải quốc tế:

+ Tập trung các tuyến đường biển chiến lược kết nối Thái Bình Dương - Ấn Độ Dương, châu Âu - châu Á, Trung Đông - Đông Á.

+ Trong lịch sử, Biển Đông được coi là tuyến đường thiết yếu trong giao thông, giao thương, di cư,... giữa Ấn Độ và Trung Quốc, đồng thời là một phần quan trọng của con đường Tơ lụa trên biển kết nối phương Đông với phương Tây. Hiện nay, Biển Đông giữ vị trí là tuyến hàng hải quốc tế nhộn nhịp thứ hai thế giới tính theo tổng lượng hàng hoá thương mại vận chuyển hằng năm.

+ Các tuyến hàng hải quốc tế “huyết mạch” khu vực Đông Nam Á có hơn 530 cảng biển.

Biển Đông

- Khu vực Biển Đông có nhiều eo biển quan trọng như: eo Đài Loan, Ba-si, Ga-xpa, Ka-li-man-tan và đặc biệt là Ma-lác-ca. Những eo biển này giúp cho đường giao thông trên biển qua các đại dương ngắn lại, tiết kiệm chi phí vận tải và hạn chế rủi ro.

2. Địa bàn chiến lược quan trọng ở khu vực Châu Á – Thái Bình Dương
3. Về kinh tế

- Là địa bàn chiến lược quan trọng về kinh tế ở khu vực Châu Á, Thái Bình Dương.

- Các nước như Ấn Độ, Nhật Bản, Trung Quốc, Xin-ga-po, Ma-lai-xi-a, Việt Nam,... đều có các hoạt động thương mại hàng hải, khai thác hải sản và dầu khí rất sôi động trên vùng biển này.

+ Các cảng biển lớn trên Biển Đông là điểm trung chuyển của tàu thuyền, trao đổi và bốc dỡ hàng hoá quan trọng như các cảng: Xin-ga-po (Xin-ga-po), Ku- an-tan (Ma-lai-xi-a), Ma-ni-la (Phi-líp-pin), Đà Nẵng (Việt Nam), Hồng Công (Trung Quốc),...

+ Biển Đông có ảnh hưởng trực tiếp tới cuộc sống của người dân ở một số nước thuộc khu vực châu Á - Thái Bình Dương. Các nước Đông Nam Á ven biển đang được hưởng lợi ích trực tiếp từ Biển Đông trong phát triển kinh tế.

- Là điểm điều tiết giao thông đường biển quan trọng bậc nhất châu Á với một lượng lớn hàng hóa vận chuyển quốc tế qua đây. Khoảng hơn 90% lượng vận tải thương mại của thế giới thực hiện bằng đường biển và 45% trong số đó phải đi qua Biển Đông.

1. Về chính trị, an ninh

- Trong lịch sử:

+ Biển Đông là địa bàn cạnh tranh ảnh hưởng truyền thống của nhiều nước lớn, là nơi diễn ra quá trình giao thoa của các nền văn hóa (Trung Quốc, Ấn Độ, Đông Nam Á hải đảo, Đông Nam Á lục địa).

+ Là nơi tập trung đa dạng các mô hình chính trị, kinh tế, xã hội và văn hóa của thế giới.

+ Xuất hiện khá sớm và phức tạp tình trạng tranh chấp chủ quyền biển, đảo trên Biển Đông.

- Ngày nay:

+ Biển Đông có vị trí địa – chính trị quan trọng đối với các quốc gia khu vực Châu Á – Thái Bình Dương.

+ Sự phụ thuộc của các quốc gia vào các tuyến đường biển đi qua Biển Đông ngày càng lớn.

+ An ninh trên Biển Đông ảnh hưởng trực tiếp đến lợi ích an ninh, chính trị và sự thịnh vượng về mặt kinh tế của khu vực, trong đó có Việt Nam.

3. Nguồn tài nguyên thiên nhiên biển

- Là khu vực có nguồn tài nguyên thiên nhiên phong phú:

+ Sinh vật biển:

• 11 000 loài sinh vật cư trú trong hơn 20 kiểu hệ sinh thái điển hình.
• 6 000 loài động vật đáy, 2 038 loài cá và nhiều loài san hô cứng.

+ Có nhiều loại tài nguyên khoáng sản như ti-tan, thiếc, chì, kẽm,…đặc biệt là dầu mỏ và khí tự nhiên. Bên cạnh đó, vùng biển này còn có những nguồn tài nguyên thiên nhiên khác như năng lượng thủy triều, năng lượng gió; cát và hóa chất trong cát; muối và các loại khoáng chất;…

Một số trụ điện gió tại Nhà máy Điện gió Bạc Liêu

(thành phố Bạc Liêu, tỉnh Bạc Liêu)

+ Là một trong bốn trũng chứa dầu khí lớn nhất thế giới.

• Hầu hết các nước trong khu vực đều là những nước khai thác và sản xuất dầu khí từ Biển Đông.
• Các khu vực có thềm lục địa có tiềm năng dầu khí là các bồn trũng Bru-nây Sa ba, Xa-ra-oắc, Ma-lai, Pa-ta-ni Thái, Nam Côn Sơn,…

- Nguồn tài nguyên thiên nhiên đa dạng của Biển Đông có giá trị cao đối với hoạt động nghiên cứu khoa học, phục vụ hằng ngày đời sống của người dân, phát triển kinh tế - xã hội của các nước trong khu vực.

- Chứa đựng nguồn tài nguyên khí đốt đóng băng (băng cháy), là nguồn năng lượng thay thế dầu khí trong tương lai.

Băng cháy – nguồn năng lượng tương lai

IV. TẦM QUAN TRỌNG CHIẾN LƯỢC CỦA CÁC ĐẢO VÀ QUẦN ĐẢO TRÊN BIỂN ĐÔNG

1. Vị trí của quần đảo Hoàng Sa và quần đảo Trường Sa

- Hệ thống các đảo và quần đảo Việt Nam được chia thành hệ thống:

+ Đảo tiền tiêu: Thổ Chu, Phú Quốc, Côn Đảo, Phú Quý, Lý Sơn,…

+ Các đảo lớn: Cô Tô, Cát Bà, Cù Lao Chàm,…

+ Các đảo ven bờ: các đảo thuộc huyện cát bà, huyện Bạch Long Vĩ,…

+ Hai quần đảo xa bờ: Trường Sa và Hoàng Sa.

- Quần đảo Hoàng Sa và quần đảo Trường Sa thuộc chủ quyền của Việt Nam nằm ở trung tâm của Biển Đông, có vị trí chiến lược quan trọng. Địa hình của hai quần đảo này là sự tiếp nối liên tục của lục địa Việt Nam từ đất liền ra biển.

1. Vị trí của quần đảo Hoàng Sa

- Nằm giữa kinh tuyến từ khoảng 111°Đ đến 113°Đ, trải từ khoảng vĩ tuyến 15°45’B đến 17°15’B, cách thành phố Đà Nẵng 170 hải lí, cách đảo Lý Sơn (Quảng Ngãi) khoảng 120 lí, với các đảo lớn như đảo Phú Lâm, đảo Lin Côn,…

Quần đảo Hoàng Sa

- Quần đảo Hoàng Sa rộng khoảng 30 000 km², gồm hơn 37 đảo, đá, bãi cạn, chia làm

hai nhóm:

+ Nhóm phía đông (nhóm An Vĩnh): gồm khoảng 12 đảo, đá, bãi cạn, trong đó có các đảo lớn là Phú Lâm, Linh Côn, Đa Cây

+ Nhóm phía tây(nhóm Lưỡi Liềm hay nhóm Trăng Khuyết): gồm nhiều đảo xếp thành hình vòng cung gồm các đảo Hoàng Sa (diện tích gần 1 km²), Quang Ảnh, Hữu Nhật, Quang Hoà, Duy Mộng, Chim Yến, Tri Tôn,....

1. Vị trí của quần đảo Trường Sa

- Nằm ở phía đông nam của bờ biển Việt Nam, ở vĩ tuyến từ khoảng 6°30’B đến 12°B và kinh tuyến từ khoảng 111°30’Đ đến 117°20’Đ, cách vịnh Cam Ranh

- Bao gồm hơn 100 đảo, đá, bãi ngầm, bãi san hô nằm trong khu vực biển rộng gấp nhiều lần so với quần đảo Hoàng Sa.

- Được chia làm 8 cụm: Song Tử, Thị Tứ, Loại Ta, Nam Yết, Sinh Tồn, Trường Sa, Thám Hiểm, Bình Nguyên. Đảo gần đất liền nhất là đảo Trường Sa, đảo cao nhất so với mực nước biển là Song Tử Tây, đảo có diện tích lớn nhất là Ba Đình (0,6 km²). Ngoài ra, còn có nhiều đảo nhỏ và bãi đá ngầm như Sinh Tồn Đông, Chữ Thập, Châu Viên, Ga Ven, Ken Nan, Đá Lớn, Thuyền Chài.

Quần đảo Trường Sa

2. Tầm quan trọng chiến lược của quần đảo Trường Sa và quần đảo Hoàng Sa
3. Về vị trí

- Hệ thống đảo, quần đảo trên Biển Đông nằm trên những tuyến đường hàng hải quốc tế quan trọng, kết nối các châu lục, có ý nghĩa chiến lược về quốc phòng, an ninh đối với nhiều quốc gia ven biển.

- Một số đảo, quần đảo có vị trí, điều kiện tự nhiên thích hợp để phát triển nền kinh tế biển toàn diện, xây dựng thành cơ sở hậu cần – kĩ thuật phục vụ hoạt động quân sự và kinh tế.

1. Về kinh tế

- Quần đảo Trường Sa và Hoàng Sa có nhiều loại hải sản quý như: hải sâm, rùa biển, cá ngừ, tôm hùm, rong biển, các loại ốc có giá trị dinh dưỡng cao.

- Quần đảo Trường Sa có thế mạnh về dịch vụ hàng hải và đánh bắt hải sản trong khu vực.

- Phát triển các lĩnh vực như: vận tải biển, khai thác dầu khí, đóng tàu, nuôi trồng, chế biến thủy hải sản, du lịch,…

1. Về quân sự

- Quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa giúp kiểm soát và bảo đảm an ninh cho các tuyến đường giao thông trên biển, trên không trong khu vực Biển Đông. Thuận lợi cho việc xây dựng các trạm thông tin, trạm dừng chân và tiếp nhiên liệu cho các tàu di chuyển trên biển.

- Có vị thế phòng thủ chắc chắn thông qua sự liên kết giữa các đảo, cụm đảo, tuyến đảo ở hai quần đảo, hình thành tuyến phòng thủ nhiều tầng, từ xa đến gần, tạo thành hệ thống an ninh vững chắc để bảo vệ đất liền.

B. CÂU HỎI VÀ BÀI TẬP

--------Còn tiếp -----------