Giáo án chuyên đề giáo dục kinh tế pháp luật 10 cánh diều bài 3: Gia đình

Ngày soạn:…/…/…

Ngày dạy:…/…/…

BÀI 3: GIA ĐÌNH

(4 tiết)

1. MỤC TIÊU
2. Về kiến thức

Sau bài học này, HS sẽ:

• Nêu được khái niệm gia đình và các chức năng của gia đình.
• Trình bày được các yếu tố để xây dựng gia đình hạnh phúc.
• Nêu được những điểm cơ bản của chế độ hôn nhân và gia đình ở nước ta hiện nay.
• Xác định được trách nhiệm của các thành viên trong mối quan hệ gia đình.
• Thực hiện được trách nhiệm của bản thân trong gia đình.

2. Năng lực

• Năng lực chung:
• Giao tiếp và hợp tác: Biết chủ động trong giao tiếp, tự tin khi thực hiện các nhiệm vụ liên quan đến chủ đề gia đình; Biết sử dụng ngôn ngữ kết hợp với các loại phương tiện phi ngôn ngữ đa dạng để trình bày thông tin, ý tưởng và để thảo luận, lập luận, đánh giá khi trình bày các chức năng của gia đình.
• Giải quyết vấn đề và sáng tạo: Biết đặt nhiều câu hỏi có giá trị, không dễ dàng chấp chận thông tin một chiều khi trình bày khái niệm gia đình; Lập được kế hoạch hoạt động có mục tiêu, nội dung hình thức phù hợp với việc tuyên truyền về chủ đề Tình yêu – Hôn nhân – Gia đình.
• Năng lực đặc thù:
• Tìm hiểu và tham gia hoạt động kinh tế - xã hội: Giải thích được một cách đơn giản một số hiện tượng, vấn đề kinh tế, pháp luật, đạo đức ở Việt Nam khi trình bày những yếu tố xây dựng gia đình hạnh phúc.
• Điều chỉnh hành vi: Nhắc nhở, giúp đỡ người khác điều chỉnh được cảm xúc, thái độ, hành vi phù hợp với các chuẩn mực đạo đức, pháp luật khi xác định trách nhiệm của các thành viên trong mối quan hệ gia đình; Có khả năng tham gia một số hoạt động phù hợp với lứa tuổi để thực hiện trách nhiệm của bản thân trong gia đình.

3. Phẩm chất

• Trách nhiệm: Có ý thức làm tròn bổn phận với người thân và gia đình; Quan tâm bàn bạc với người thân, xây dựng và thực hiện kế hoạch chi tiêu hợp lí trong gia đình.

1. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU
2. Đối với giáo viên

• Sách Chuyên đề học tập Giáo dục kinh tế pháp luật 10, SGV Chuyên đề học tập Giáo dục kinh tế pháp luật 10, Giáo án (kế hoạch dạy học).
• Bảng phụ, giấy A4, A0, bút viết bảng, giấy màu.
• Video, hình ảnh, bài hát, số liệu, ca dao, tục ngữ, danh ngôn về chủ đề gia đình
• Máy tính, máy chiếu (nếu có).

2. Đối với học sinh

• Sách chuyên đề học tập Giáo dục kinh tế pháp luật 10.
• Tranh ảnh, tư liệu sưu tầm liên quan đến nội dung bài học Gia đình

III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC

1. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG
2. Mục tiêu: Tạo tâm thế tích cực cho HS, huy động những hiểu biết của HS về gia đình để dẫn vào bài học.
3. Nội dung: GV tổ chức cho HS chơi trò chơi “Ai nhanh hơn” – Kể tên bài hát về chủ đề gia đình; HS vận dụng kiến thức thực tế, hiểu biết của bản thân về các bài hát có chủ đề gia đình để thực hiện nhiệm vụ học tập.
4. Sản phẩm: Những bài hát có chủ đề về gia đình.
5. Tổ chức thực hiện

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV chia HS cả lớp thành 4 đội chơi.

- GV tổ chức cho HS chơi trò chơi “Ai nhanh hơn” – Kể tên bài hát về chủ đề gia đình.

- GV phổ biến luật chơi: Các đội chơi sẽ lần lượt kể tên các bài hát về chủ đề gia đình, các bài hát không được trùng lặp với tên bài hát trước đó. Đội chơi nào kể được nhiều nhất, sẽ là đội chiến thắng.

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS chia làm 4 đội theo sự phân công của gia đình.

- Thảo luận, bàn bạc để tìm nhanh tên các bài hát về chủ đề gia đình.

- GV hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả thảo luận, hoạt động

- GV mời đại diện lần lượt 4 đội chơi kể tên các bài hát về chủ đề gia đình:

+ Gia đình nhỏ hạnh phúc to (Nguyễn Văn Chung).

+ Niềm vui gia đình (Hoàng Vân).

+ Cả nhà thương nhau (Phan Văn Minh).

+ Bố là tất cả (Thập Nhất).

+ Cho con (Phạm Trọng Cầu).

+ Mẹ yêu (Phương Uyên).

+.....

- GV yêu cầu các đội chơi còn lại lắng nghe đội bạn trả lời, kiểm tra xem tên bài hát có trùng với tên các bài hát trước đó không.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá và tuyên bố đội thắng cuộc.

- GV dẫn dắt HS vào bài học: Gia đình là tế bào của xã hội, là môi trường quan trọng hình thành và giáo dục nhân cách. Các mối quan hệ giữa các thành viên trong gia đình vừa là quan hệ pháp lí, vừa là quan hệ tình cảm, đạo đức. Vậy, gia đình là gì? Gia đình có chức năng như thế nào? Những yếu tố nào tạo nên một gia đình hạnh phúc? Trách nhiệm của các thành viên trong mối quan hệ hôn nhân và gia đình là gì? Chúng ta sẽ cùng nhau đi tìm hiểu trong bài học ngày hôm nay – Bài 3: Gia đình.

1. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1. Tìm hiểu khái niệm gia đình

1. Mục tiêu: Thông qua hoạt động, HS hiểu được thế nào là gia đình.
2. Nội dung:

- GV yêu cầu HS thảo luận cặp đôi, đọc đoạn hội thoại SGK tr.16 và trả lời câu hỏi.

- GV yêu cầu HS làm việc cá nhân, chia sẻ những hiểu biết của em về gia đình.

- GV nhận xét, nêu kết luận về khái niệm gia đình.

1. Sản phẩm: HS ghi vào vở khái niệm gia đình.
2. Tổ chức hoạt động:

Hoạt động 2. Tìm hiểu chức năng của gia đình

1. Mục tiêu: Thông qua hoạt động, HS trình bày được các chức năng cơ bản của gia đình.
2. Nội dung:

- GV yêu cầu HS thảo luận theo cặp đôi, quan sát hình ảnh minh họa SGK tr.14 và trả lời câu hỏi.

- GV yêu cầu HS tiếp tục thảo luận, suy nghĩ, tìm những chức năng cơ bản của gia đình và nêu những hiểu biết của em về các chức năng đó.

- GV hướng dẫn HS rút ra kết luận các chức năng của gia đình.

1. Sản phẩm: HS ghi vào vở các chức năng của gia đình.
2. Tổ chức hoạt động:

Hoạt động 3. Tìm hiểu các yếu tố xây dựng gia đình hạnh phúc

1. Mục tiêu: Thông qua hoạt động, HS nắm và trình bày được các yếu tố cơ bản để xây dựng gia đình hạnh phúc.
2. Nội dung:

- GV yêu cầu HS thảo luận theo cặp đôi, đọc thông tin 1, 2 SGK tr.19 và trả lời câu hỏi.

- GV hướng dẫn HS khai thác thông tin SGK tr.19, 20 để tìm hiểu về khái niệm gia đình ấm no, hạnh phúc, tiến bộ; những điều kiện để xây dựng gia đình hạnh phúc.

1. Sản phẩm: HS ghi vào vở các yếu tố xây dựng gia đình hạnh phúc.
2. Tổ chức hoạt động:

Hoạt động 4. Tìm hiểu trách nhiệm của các thành viên trong mối quan hệ gia đình

1. Mục tiêu: Thông qua hoạt động, HS nêu được một số trách nhiệm của các thành viên trong mối quan hệ gia đình.
2. Nội dung:

- GV yêu cầu HS trao đổi theo nhóm, đọc câu chuyện SGK tr.20, thảo luận và trả lời câu hỏi.

- GV yêu cầu HS vận dụng thực tế, liên hệ bản thân, chia sẻ những việc em đã làm để thực hiện trách nhiệm của bản thân trong mối quan hệ giữa các thành viên trong gia đình em.

- GV hướng dẫn HS rút ra kết luận về trách nhiệm của các thành viên trong mối quan hệ gia đình.

1. Sản phẩm: HS ghi vào vở trách nhiệm của các thành viên trong mối quan hệ gia đình.
2. Tổ chức hoạt động:

1. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP
2. Mục tiêu: Thông qua hoạt động, HS củng cố kiến thức được học về gia đình thông qua trả lời các câu hỏi, bài tập tình huống có liên quan đến gia đình.
3. Nội dung: GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi bài tập 1, 2, 3 SGK tr.21, 22; HS vận dụng kiến thức, kĩ năng đã học và hiểu biết thực tế về gia đình để thực hiện nhiệm vụ học tập.
4. Sản phẩm: Câu trả lời của HS cho các bài tập 1, 2, 3.
5. Tổ chức thực hiện:

Nhiệm vụ 1: Em đồng ý hay không đồng ý với ý kiến nào sau đây? Vì sao?

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

GV yêu cầu HS thảo luận cặp đôi, nêu nhiệm vụ cho HS: Em đồng tình hay không đồng tình với ý kiến nào dưới đây? Vì sao?

1. Gia đình chỉ tồn tại quan hệ hôn nhân, quan hệ huyết thống.
2. Gia đình hạnh phúc luôn biết giữ gìn và phát huy truyền thống của gia đình, dòng họ.
3. Con 15 tuổi sống chung với cha mẹ, có nghĩa vụ chăm lo đời sống chung của gia đình.
4. Cha mẹ có nghĩa vụ chăm sóc con, giáo dục con, quyết định việc lựa chọn nghề nghiệp của con khi con thành niên.
5. Trong gia đình, mỗi người chỉ cần hoàn thành công việc của mình.

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ

- HS vận dụng kiến thức, kĩ năng đã học và hiểu biết thực tế về gia đình để phát biểu ý kiến – đồng tình hoặc không đồng tình với các ý kiến SGK đưa ra, giải thích lí do.

- GV hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện một số cặp đôi trình bày kết quả thảo luận:

- GV yêu cầu HS khác lắng nghe, nhận xét, nêu ý kiến (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá và chốt đáp án.

- GV chuyển sang nội dung mới.

Nhiệm vụ 2: Xử lí tình huống

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

GV chia HS thành 4 nhóm (2 nhóm thực hiện cùng một nhiệm vụ), yêu cầu các nhóm thảo luận và thực hiện nhiệm vụ sau: Xử lí các tình hướng sau:

- Nhóm 1, 2 (tình huống a): Anh M đầu tư tiền mở cửa hàng bánh ngọt tại nhà. Mỗi tháng sau khi trừ đi chi phí, anh lãi khoảng 20 triệu đồng. Anh M yêu cầu vợ nghỉ việc để ở nhà phụ giúp mình và chăm sóc các con. Mặc dù kiếm được nhiều tiền nhưng khi vợ và các con anh đề nghị cả gia đình mỗi năm đi du lịch một lần thì anh M gạt đi với lí do nếu đi sẽ phải đóng cửa hàng, ảnh hưởng đến lượng khách mua và nguồn thu nhập.

+ Em nhận xét như thế nào về suy nghĩ và việc làm của anh M?

+ Nếu là con trong gia đình anh M, em sẽ muốn thay đổi điều gì? Vì sao?

- Nhóm 3, 4: Bố mẹ của G rất quan tâm đến chuyện học hành của các con. Em gái G rất ngoan và chăm học, ngược lại G không muốn học và cho rằng mình bị băt học quá nhiều. Biết G thích đá bóng nên bố mẹ thường cho G đi đá bóng vào ngày nghỉ cuối tuần. Chủ nhật vừa rồi, bà của G bị ốm, bố mẹ lại đi công tác xa nên yêu cầu anh em G ở nhà chăm sóc bà. G vùng vằng giận dỗi, cậu nghĩ chăm

sóc bà là trách nhiệm của bốmẹ chứ không phải của mình. Nhân lúc bà ngủ, G đã trốn đi đá bóng và giao cho em gái ở nhà trông bà.

+ Theo em, suy nghĩ và cách xử sự của G có đúng không? Vì sao?

+ Em hãy viết ra các cách có thể làm thay đổi suy nghĩ và cách ứng xử của G.

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ

- HS vận dụng kiến thức, kĩ năng đã học và hiểu biết thực tế về gia đình để xử lí các tình huống SGK đưa ra.

- GV hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện các nhóm trình bày kết quả thảo luận:

+ Tình huống a: Suy nghĩ và việc làm của anh M không đúng vì ngoài chức năng kinh tế, gia đình còn có chức năng thỏa mãn nhu cầu tinh thần – tình cảm của các thành viên trong gia đình. Hơn nữa, trong gia đình vợ chồng bình đẳng về quyền và nghĩa vụ, trong đó có bình đẳng trong việc lựa chọn nghề nghiệp, việc làm. Điều cần thay đổi trong gia đình chính là người bố nên cân bằng giữa việc làm kinh tế và quan tâm đến nhu cầu, đời sống tinh thần, tình cảm của vợ, con và các thành viên trong gia đình.

+ Tình huống b: Suy nghĩ và cách ứng xử của bạn G không đúng. Con cái trong gia đình được cha mẹ yêu thương, tôn trọng nhưng phải có bổn phận yêu quý, kính trọng, hiếu thảo với cha mẹ. Đối với ông bà, con cháu có nghĩa vụ kính trọng, chăm sóc, nuôi dưỡng ông bà. Bạn G đã không thực hiện nghĩa vụ của con, cháu trong gia đình.

- GV yêu cầu HS khác lắng nghe, nhận xét, nêu ý kiến (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá và chốt đáp án.

- GV chuyển sang nội dung mới.

Nhiệm vụ 3: Giúp bạn

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV chia HS thành 6 nhóm (2 nhóm thực hiện cùng một nhiệm vụ).

- GV nêu yêu cầu cho các nhóm:

+ Nhóm 1, 2:

Bạn S thắc mắc: Quan niệm “đàn ông xây nhà, đàn bà xây tổ ấm” liệu có phù hợp với nguyên tắc vợ chồng bình đẳng trong quan hệ gia đình không?

Em sẽ giúp bạn giải đáp thắc mắc này như thế nào?

+ Nhóm 3, 4:

N khoe với bạn T là nhà mình được nhận danh hiệu “Gia đình văn hoá”. Bạn T nói: Gia đình giàu có, nhiều tiền mới đáng hãnh diện.

Nếu em là N, em sẽ nói như thế nào với T?

+ Nhóm 5, 6:

Bạn K hỏi: Trong trường hợp cha mẹ khi về già muốn ăn uống, sinh hoạt riêng

nhưng lại mong muốn ở cùng con cháu để lúc khoẻ thì trông nom các cháu, lúc

ốm đau thì có con cháu ở bên là đúng hay sai?

Em sẽ giúp K giải đáp câu hỏi này như thế nào?

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ

- HS vận dụng kiến thức, kĩ năng đã học, liên hệ bản thân và hiểu biết thực tế về gia đình để giúp bạn xử lí các tình huống SGK đưa ra.

- GV hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện các nhóm trình bày kết quả thảo luận:

+ Trường hợp a: Giải đáp cho S hiểu pháp luật nước ta quy định nam, nữ có vị trí vai trò ngang nhau, được tạo điều kiện và cơ hội phát huy năng lực của mình cho sự phát triển cộng đồng, của gia đình và thụ hưởng như nhau về thành quả của sự phát triển đó. Như vậy, nam giới cũng cần có trách nhiệm “xây tổ ấm”, còn người phụ nữ cũng cần có trách nhiệm “xây nhà”. Không ai có đặc quyền và nghĩa vụ chỉ làm cái này mà không làm cái kia.

+ Trường hợp b: Nói với T về các tiêu chí của gia đình văn hóa, trong đó sự giàu có về kinh tế chỉ là một yếu tố tạo nên hạnh phúc gia đình. Sự hãnh diện của một gia đình được đánh giá dựa trên sự công nhận của xã hội đối với việc gia đình đó có no ấm, tiến bộ, hạnh phúc không, có thực hiện tốt nghĩa vụ với cộng đồng, xã hội hay không?

+ Trường hợp c: Mong muốn của cha mẹ khi về già cần được tôn trọng và đáp ứng nếu những mong muốn đó phù hợp với pháp luật và chuẩn mực đạo đức xã hội. Người già thường có nhu cầu sinh hoạt, ăn uống khác với những thành viên khác trong gia đình, do đó nhu cầu ăn uống, sinh hoạt, ăn uống khác với những thành viên khác trong gia đình, do đó nhu cầu ăn uống, sinh hoạt riêng là hoàn toàn bình thường. Người già thường sợ sự cô đơn do đó rất mong được chung sống cùng con cháu. Việc người già tham gia giúp đỡ, chăm sóc các cháu và nhu cầu được được con cháu chăm sóc khi đau ốm hoàn toàn phù hợp với quy định của pháp luật.

- GV yêu cầu HS khác lắng nghe, nhận xét, nêu ý kiến (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá và chốt đáp án.

- GV chuyển sang nội dung mới.

1. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG
2. Mục tiêu: Thông qua hoạt động, HS:

- Lập được kế hoạch hoạt động có mục tiêu, nội dung, hình thức phù hợp với việc tuyên truyền về chủ đề Tình yêu – Hôn nhân – Gia đình.

- Có khả năng tham gia một số hoạt động phù hợp với lứa tuổi để thực hiện trách nhiệm của bản thân trong gia đình như: ý thức làm tròn bổn phận với người thân và gia đình, quan tâm, bàn bạc, xây dựng và thực hiện kế hoạch chi tiêu hợp lí trong gia đình.

1. Nội dung: GV tổ chức cho HS Hội thu “Nhà hùng biện tài ba”.
2. Sản phẩm: Bài thu hoạch về chủ đề Tình yêu – Hôn nhân – Gia đình.
3. Tổ chức thực hiện:

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV chia HS thành 4 nhóm.

- GV giao nhiệm vụ cho các nhóm: Em hãy cùng bạn thực hiện Tổ chức cuộc thi “Nhà hùng biện tài ba” về chủ đề “Tình yêu - Hôn nhân – Gia đình”.

- GV hướng dãn HS thực hiện theo các bước sau:

+ Xây dựng kế hoạch (mục đích cuộc thi; đối tượng dự thi: thời gian, địa điểm

tổ chức; cách thức thi, bình chọn, tiêu chí chấm điểm... ).

+ Phát động viết bài dự thi (hình thức, nội dung, quy cách của bài viết; cách thức chấm, bình chọn bài viết).

+ Bình chọn bài viết theo tiêu chí đã xây dựng.

+ Thông báo những bài viết được chọn, các tác giả luyện tập để tham gia hội thi hùng biện.

+ Thực hiện tổ chức hội thi theo kế hoạch tại lớp.

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS làm việc theo nhóm, thiết kế chương trình hội thi với các nội dung (đố vui, xây dựng kịch bản và đóng vai,…).

- GV phân công nhiệm nhiệm vụ cho các nhóm theo từng nội dung của chương trình, phân công nhiệm vụ cho cá nhân: dẫn chương trình, trang trí, giám khảo, phiếu chấm.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV tổ chức hội thi theo kế hoạch và chương trình đã thiết kế.

- GV mời đại diện các nhóm lần lượt hùng biện về chủ đề Tình yêu – Hôn nhân – Gia đình.

- GV yêu cầu nhóm khác lắng nghe, nhận xét, nêu ý kiến, hoặc đặt câu hỏi cho nhóm bạn (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá quá trình thực hiện và phần hùng biện của các nhóm.

- GV yêu cầu HS về nhà viết báo cáo thu hoạch.

- GV kết thúc tiết học.

 HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ

- Ôn lại kiến thức đã học:

+ Khái niệm gia đình và các chức năng của gia đình.

+ Các yếu tố để xây dựng gia đình hạnh phúc.

+ Những điểm cơ bản của chế độ hôn nhân và gia đình ở nước ta hiện nay.

+ Trách nhiệm của các thành viên trong mối quan hệ gia đình.

+ Trách nhiệm của bản thân trong gia đình.

- Đọc và tìm hiểu trước nội dung kiến thức Bài 4 – Doanh nghiệp nhỏ và lĩnh vực sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp nhỏ.