Nêu được các nguyên tắc phòng chống và xử lí cháy nổ.
Giải thích được nguyên tắc của việc sử dụng nước, cát, khí CO₂, bọt chữa cháy để xử lí đám cháy cũng như các trường hợp không sử dụng được các chất chữa cháy.

Năng lực

- Năng lực chung:

Năng lực tự chủ và tự học trong tìm tòi khám phá
Năng lực giao tiếp và hợp tác trong trình bày, thảo luận và làm việc nhóm
Năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo trong thực hành, vận dụng.

- Năng lực riêng:

Nhận thức hóa học, tìm hiểu tự nhiên dưới góc độ hóa học: Nêu được các nguyên tắc phòng chống và xử lí cháy nổ; giải thích được nguyên tắc của việc sử dụng nước, cát, khí CO₂, bọt chữa cháy để xử lí đám cháy cũng như các trường hợp không sử dụng được các chất chữa cháy.
Tìm hiểu thế giới tự nhiên dưới góc độ hóa học: Tìm tòi khám phá được kiến thức, kĩ năng thông qua thu thập, phân tích, xử lí thông tin từ các nguồn thông tin trong sách, trên mạng và các nguồn khác.
Vận dụng kiến thức kĩ năng đã học: Vận dụng kiến thức, kĩ năng trong bài để giải quyết được một số tình huống cụ thể trong thực tiễn có liên quan đến phản ứng cháy, nổ.

Phẩm chất

Có ý thức học tập, ý thức tìm tòi, khám phá và sáng tạo, có ý thức làm việc nhóm, tôn trọng ý kiến các thành viên khi hợp tác.
Chăm chỉ tích cực xây dựng bài, có trách nhiệm, chủ động chiếm lĩnh kiến thức theo sự hướng dẫn của GV.

THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU
Đối với GV: SGK, Tài liệu giảng dạy, giáo án, đồ dùng dạy học.
Đối với HS: SGK, SBT, vở ghi, giấy nháp, đồ dùng học tập (bút, thước...), bảng nhóm, bút viết bảng nhóm.

III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG (MỞ ĐẦU)
a) Mục tiêu:

- Khai thác hình ảnh về đám cháy xảy ra tại kho chứa dầu để trả lời câu hỏi có thể dập tắt đám cháy dầu bằng nước được không?

- HS xác định nhiệm vụ học tập.

b) Nội dung: HS đọc tình huống mở đầu, suy nghĩ trả lời câu hỏi.
c) Sản phẩm: HS trả lời được câu hỏi mở đầu.
d) Tổ chức thực hiện:

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

- GV yêu cầu HS đọc tình huống mở đầu:

Hình 7.1 là hình ảnh ghi lại một đám cháy xảy ra tại kho chứa dầu. Theo em, có thể dùng nước để dập tắt đám cháy này hay không?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS quan sát và chú ý lắng nghe, thảo luận nhóm đôi hoàn thành yêu cầu.

Bước 3: Báo cáo, thảo luận: GV gọi một số HS trả lời, HS khác nhận xét, bổ sung.

Dự kiến câu trả lời: Không thể dùng nước để dập tắt đám cháy này vì dầu nhẹ hơn nước và không tan trong nước, nếu dùng nước sẽ khiến dầu theo nước loang ra, làm đám cháy lan rộng và khó dập tắt hơn.

Bước 4: Kết luận, nhận định: GV đánh giá kết quả của HS, trên cơ sở đó dẫn dắt HS vào bài học mới.

HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI

Hoạt động 1: Các nguyên tắc chung

a) Mục tiêu:

- HS nêu được nguyên tắc phòng chống và xử lí cháy nổ.

b) Nội dung:

HS đọc SGK, nghe giảng, thực hiện các nhiệm vụ được giao, suy nghĩ trả lời câu hỏi 1.

c) Sản phẩm: HS hình thành được nội dung bài học, nêu được nguyên tắc phòng chống và xử lí cháy nổ.
d) Tổ chức thực hiện:

HĐ CỦA GV VÀ HS

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

- GV yêu cầu HS tìm hiểu nguyên tắc để phòng cháy, nổ và nguyên tắc để chống và xử lí cháy, nổ. HS trả lời câu hỏi:

+ Nêu nguyên tắc chung để phòng, cháy nổ và nguyên tắc chung chống và xử lí cháy nổ.

+ Câu hỏi 1 (SGK -tr48).

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

- HS theo dõi SGK, chú ý nghe, tiếp nhận kiến thức, hoàn thành các yêu cầu, thảo luận nhóm.

- GV quan sát hỗ trợ.

Bước 3: Báo cáo, thảo luận:

- HS giơ tay phát biểu, lên bảng trình bày

- Một số HS khác nhận xét, bổ sung cho bạn.

Bước 4: Kết luận, nhận định: GV tổng quát lưu ý lại kiến thức trọng tâm và yêu cầu HS ghi chép đầy đủ vào vở.

I. Các nguyên tắc chung

- Nguyên tắc chung để phòng cháy, nổ: tách rời ba yếu tố là chất nổ, chất oxi hóa và mồi lửa.

- Nguyên tắc chung để chống và xử lí cháy, nổ: hạ thấp tốc độ cháy của vật liệu đang cháy đến mức tối thiểu và phân tán nhanh nhiệt lượng của đám cháy ra ngoài.

Câu hỏi 1:

Khi chữa cháy bằng nước, nước bị nóng đến hóa hơi và bay đi. Quá trình này đóng vai trò hạ thấp tốc độ cháy và phân tán nhanh nhiệt lượng của đám cháy ra ngoài.

Việc xử lí đám cháy bằng cát, mục đích là ngăn chất cháy tiếp xúc với oxygen trong không khí.

Hoạt động 2: Các phương pháp phòng và chữa cháy

a) Mục tiêu:

- Nêu được các phương pháp chòng cháy, chữa cháy

- Giải thích được nguyên tắc của việc sử dụng nước, cát, khí CO₂, bọt chữa cháy để xử lí đám cháy cũng như các trường hợp không sử dụng được các chất chữa cháy này.

b) Nội dung: HS đọc SGK để tìm hiểu nội dung kiến thức theo yêu cầu của GV, chú ý nghe giảng, thực hiện nhiệm vụ được giao.
c) Sản phẩm: HS nêu được phương pháp phòng, chữa cháy.
d) Tổ chức thực hiện:

HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

- GV yêu cầu HS tìm hiểu về các phương pháp phòng và chữa cháy

GV sử dụng kĩ thuật mảnh ghép. Nhóm chuyên gia với bốn nhiệm vụ:

+ Nhiệm vụ 1:

(1) Trình bày các phương pháp phòng cháy.

(2) Trả lời Câu hỏi 2 (SGK -tr49).

+ Nhiệm vụ 2:

(1) Trình bày các phương pháp chung khi chữa cháy.

(2) Trả lời Câu hỏi 3 (SGK – tr49).

+ Nhiệm vụ 3:

(1) Trình bày các chất chữa cháy.

(2) Trả lời câu hỏi Vận dụng 1 (SGK -tr49).

+ Nhiệm vụ 4:

(1) Trình bày các dụng cụ chữa cháy tại gia đình.

(2) Trả lời câu hỏi Vận dụng 2 (SGK -tr50).

- Sau khi nhóm chuyên gia thực hiện xong nhiệm vụ, GV yêu cầu các nhóm mảnh ghép được thiếp lập theo nguyên tắc các nhóm mảnh ghép có đầy đủ các thành viên của bốn nhóm chuyên gia. Các chuyên gia sẽ trình bày nhiệm vụ của nhóm mình. Sau đó, các nhóm mới đó sẽ cùng thực hiện nhiệm vụ sau:

+ Nhiệm vụ chung:

(1) Giải thích các trường hợp sau đây:

a) Không dùng nước để chữa đám cháy do xăng, dầu, và một số hóa chất như litthium, sodium,..

b) Không dùng nước, cát, khí CO₂ để chữa đám cháy kim loại magnesium.

(2) Thực hiện các yêu cầu:

a) Hãy nêu một số nguồn nhiệt, nguồn phát sinh chất cháy, nguồn phát sinh chất oxi hóa thường gặp trong thực tế.

b) Dấu hiệu phổ biến nhận biết một đám cháy đang diễn ra là gì?

(Trả lời (2)

a) - Các nguồn nhiệt: tia sét, Mặt Trời, nguồn điện,..

- Các nguồn phát sinh chất cháy: trạm xăng, bình gas,..

- Các nguồn phát sinh chất oxi hoá: bình oxygen, muối ammonium nitrate .

b) Dấu hiệu phổ biến: mùi, khói, ánh lửa và tiếng nổ được tạo ra từ đám cháy).

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

- HS theo dõi SGK, chú ý nghe, tiếp nhận kiến thức, suy nghĩ trả lời câu hỏi, hoàn thành các yêu cầu.

- GV: quan sát và trợ giúp HS.

Bước 3: Báo cáo, thảo luận:

- HS giơ tay phát biểu, lên bảng trình bày

- Một số HS khác nhận xét, bổ sung cho bạn.

Bước 4: Kết luận, nhận định: GV tổng quát lưu ý lại kiến thức trọng tâm và yêu cầu HS ghi chép đầy đủ vào vở.

II. Các phương pháp phòng và chữa cháy

1. Các phương pháp phòng cháy

- Không để chất cháy ở gần những nơi có nguồn nhiệt.

- Loại trừ các khả năng tiếp xúc, phát sinh nguồn nhiệt ở những nơi có chất cháy.

- Hạn chế đến mức độ tối thiểu lượng chất cháy trong khu vực dân cư.

- Thay thế các vật liệu (gia dụng, xây dựng,...) dễ cháy hoặc có khả năng cháy bằng các vật liệu không cháy, hoặc khó cháy.

- Cách li chất cháy với môi trường ngoài bằng vật liệu không cháy: đựng các chất cháy trong can bằng thép, sơn chống cháy các bề mặt vật liệu,...

- Tạo môi trường không có oxygen hoặc có nồng độ oxygen thấp: Trong những trường hợp đặc biệt, có thể thay thế không khí bằng N₂, CO₂,... để hạn chế sự cháy với các thiết bị đặc biệt.

- Luôn sẵn sàng các phương án thoát hiểm và chữa cháy.

Câu hỏi 2:

Các phương pháp phòng cháy	Cơ sở dựa vào ý nghĩa của tam giác lửa
Không để chất cháy ở gần những nơi có nguồn nhiệt.	Tránh nguồn nhiệt khơi mào
Loại trừ các khả năng tiếp xúc, phát sinh nguồn nhiệt ở những nơi có chất cháy.	Tránh nguồn nhiệt khơi mào
Hạn chế đến mức độ tối thiểu lượng chất cháy trong khu vực dân cư.	Hạn chế chất cháy
Thay thế các vật liệu dễ cháy hoặc có khả năng cháy bằng các vật liệu không cháy, hoặc khó cháy.	Hạn chế chất cháy
Cách li chất cháy với môi trường ngoài bằng vật liệu không cháy	Cách li chất cháy với chất oxi hóa (oxygen)
Tạo môi trường không có oxygen hoặc có nồng độ oxygen thấp	Cách li chất cháy với chất oxi hóa (oxygen)

2. Các phương pháp chữa cháy

a) Các phương pháp chung

- Phương pháp hạ nhiệt độ (làm lạnh):

- Phương pháp hạn chế nguồn oxygen (làm ngạt)

- Phương pháp cách li.

Trong thực tế, người ta có thể sử dụng kết hợp các phương pháp này để đạt hiệu quả chữa cháy cao nhất.

Câu hỏi 3:

a) Nhiệt độ càng cao thì tốc độ phản ứng cháy càng lớn.

Vì thế để dập tắt đám cháy ta cần hạ thấp nhiệt độ của đám cháy (làm lạnh): Dùng chất chữa cháy để hạ nhiệt độ đám cháy và giảm tốc độ phản ứng cháy. Khi nhiệt độ được hạ xuống dưới nhiệt độ tự bốc cháy, đám cháy sẽ được dập tắt.

b) Nồng độ của oxygen càng lớn thì tốc độ phản ứng cháy càng lớn.

Vì thế để dập tắt đám cháy ta cần hạn chế oxygen tiếp xúc với chất cháy, chẳng hạn sử dụng lớp ngăn đám cháy với không khí.

b) Các chất chữa cháy:

- Nước: Làm giảm nhiệt độ đám cháy, hơi nước có tác dụng ngăn cản nguồn oxygen cho phản ứng cháy. Chú ý: cần ngắt điện khi chữa cháy bằng nước để tránh bị điện giật.

- Cát: Làm giảm nhiệt độ đám cháy, hạn chế nguồn oxygen cho phản ứng cháy và có thể dùng cát đắp thành bờ để cách li đám cháy.

- Khí CO₂: Thường được nén trong các bình thép chịu áp suất. CO₂ không gây cháy, khi phun ra khỏi bình ở dạng tuyết có nhiệt độ –79^oC (do vậy cần cẩn thận khi sử dụng vì có thể gây bỏng lạnh) nên có tác dụng hạ nhiệt độ và hạn chế nguồn oxygen.

- Bọt chữa cháy: Là hỗn hợp không khí, nước và chất hoạt động bề mặt,... Bọt chữa cháy có thể sử dụng cho đám cháy xăng, dầu do bọt nhẹ hơn xăng, dầu nên tạo lớp ngăn cách đám cháy với nguồn oxygen.

Vận dụng 1:

a) Không dùng nước để dập tắt đám cháy xăng, dầu vì xăng, dầu nhẹ hơn nước và không tan trong nước, nếu dùng nước sẽ khiến xăng, dầu theo nước loang ra, làm đám cháy lan rộng và khó dập tắt hơn.

Không dùng nước để dập tắt đám cháy kim loại như lithium, sodium, … vì các kim loại này có khả năng tác dụng với nước giải phóng hydrogen, có thể dẫn đến xảy ra một vụ nổ hơi làm đám cháy càng thêm dữ dội.

b) Với các đám cháy , không dùng nước để dập lửa vì Mg vẫn cháy được trong hơi nước:

Cũng không dùng carbon dioxide, bột chữa cháy vì Mg cháy được trong khí carbonic:

Không dùng cát để chữa đám cháy kim loại magie vì magie có thể phản ứng với SiO₂ thành phần chính có trong cát.

3. Các dụng cụ phòng cháy, chữa cháy tại gia đình.

- Bình chữa cháy

- Búa thoát hiểm

- Mặt nạ chống khói

- Đầu báo cháy

- Thang dây inox

- Chăn chống cháy (làm từ sợi thuỷ tinh có thể trùm lên ngọn lửa hoặc khoác lên người).

Vận dụng 2:

Vị trí bình chữa cháy.