Giáo án chuyên đề Hoá học 10 cánh diều Bài 8: Vẽ cấu trúc phân tử (P2)

Hoạt động 4: Chuyển sang hình ảnh 3D (cấu trúc 3 chiều)

1. a) Mục tiêu:

- HS biết cách chuyển công thức 2D sang hình ảnh 3D.

1. b) Nội dung:

 HS đọc SGK, nghe giảng, thực hiện các nhiệm vụ được giao, suy nghĩ trả lời câu hỏi, làm Luyện tập 5.

5. c) Sản phẩm: Kết quả thực hiện các nội dung trong Luyện tập 5.
6. d) Tổ chức thực hiện:

1. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP
2. a) Mục tiêu: Học sinh củng cố lại kiến thức đã học.
3. b) Nội dung: HS vận dụng các kiến thức của bài học làm Bài 1 (SGK – tr56).
4. c) Sản phẩm học tập: Kết quả vẽ công thức 2D và 3D rồi lưu, chèn file; trình bày một số phản ứng trên Word.
5. d) Tổ chức thực hiện:

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

- GV tổng hợp các kiến thức cần ghi nhớ cho HS.

1. Sử dụng phần mềm ChemSketch vẽ được công thức cấu tạo, công thức Lewis của một số hợp chất vô cơ và hữu cơ.
2. Có thể sử dụng phần mềm ChemSketch để vẽ cấu trúc dạng 2D và 3D của các phân tử.
3. Đối với ChemSketch, để nhận được cấu trúc hợp lí cần phải thực hiện lệnh Clean Structure (cấu trúc 2D) và lệnh 3D Structure Optimization (cấu trúc 3D).

- GV tổ chức cho HS hoạt động theo nhóm làm Bài 1 (SGK – tr56).

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS quan sát và chú ý lắng nghe, thảo luận nhóm, hoàn thành các bài tập GV yêu cầu.

- GV quan sát và hỗ trợ.

Bước 3: Báo cáo, thảo luận:

- Mỗi bài tập GV mời HS trình bày. Các HS khác chú ý chữa bài, theo dõi nhận xét bài trên bảng.

Bước 4: Kết luận, nhận định:

- GV nhận xét thái độ làm việc, phương án trả lời của các học sinh, ghi nhận và tuyên dương.

Kết quả:

Bài 1.

* Vẽ công thức

Bước 1: Chọn cửa sổ Structure (khu vực 1) và chế độ thông thường Draw normal (khu vực 4)

Bước 2: Thực hiện chuỗi các động tác :

+ Chọn C (carbon ở khu vực 2)

+ Nháy chuột vào màn hình hiện lên công thức CH₄

+ Chọn N ở khu vực 2. Giữ chuột trái trên công thức CH₄ rồi di chuyển chuột một đoạn, thả tay để xuất hiện công thức :

Bước 3: Vào menu Tools, nháy chuột vào Clean Structure (chuyển cấu trúc 2D về dạng phù hợp.

Bước 4: Chọn select/move (khu vực 3); giữ chuột trái và di chuyển lên toàn bộ công thức, thả chuột; nháy chuột phải lên công thức, chọn Object Properties, xuất hiện cửa sổ Properties. Tại mục size Calculation, bỏ chọn auto ta sẽ chọn được cỡ chữ (Atom Symbol Size) và độ dài liên kết (Bond Length) tuỳ ý. Ấn apply ta thu được công thức 2D cần vẽ:

Bước 5: Vào Tools à 3D Structure Optimization (chuyển cấu trúc 3D về dạng phù hợp) sẽ hiện lên cấu trúc 2D với các liên kết C – H hiển thị rõ ràng.

Bước 6: Trên thanh trạng thái, chọn nút 3D Viewer sẽ nhận được hình ảnh cấu trúc 3D. Vào menu Options à Colors à white (trong Background) để chuyển sang nền trắng.

* Vẽ công thức

Bước 1: Chọn cửa sổ Structure (khu vực 1) và chế độ thông thường Draw normal (khu vực 4)

Bước 2: Thực hiện chuỗi các động tác :

+ Chọn C (carbon ở khu vực 2)

+ Nháy chuột vào màn hình hiện lên công thức CH₄

+ Giữ chuột trái trên công thức CH₄ rồi di chuyển chuột một đoạn, thả tay ra sẽ xuất hiện công thức H₃C – CH₃

+ Chọn O ở khu vực 2. Giữ chuột trái trên nhóm CH₃ bên phải, di chuyển chuột một đoạn, thả tay sẽ xuất hiện công thức:

+ Tiếp tục chọn C ở khu vực 2, giữ chuột trái trên một nhóm OH, di chuyển chuột một đoạn thả tay ra sẽ xuất hiện công thức:

+ Chọn O ở khu vực 2, giữ chuột trái trên nhóm CH₂ (đã bị ẩn), di chuyển chuột một đoạn, thả tay sẽ xuất hiện công thức :

+ Lại chọn C ở khu vực 2, nháy chuột vào liên kết 2 C – C xen kẽ thu được công thức:

Bước 3: Vào menu Tools, nháy chuột vào Clean Structure (chuyển cấu trúc 2D về dạng phù hợp.

Bước 4: Chọn select/move (khu vực 3); giữ chuột trái và di chuyển lên toàn bộ công thức, thả chuột; nháy chuột phải lên công thức, chọn Object Properties, xuất hiện cửa sổ Properties. Tại mục size Calculation, bỏ chọn auto ta sẽ chọn được cỡ chữ (Atom Symbol Size) và độ dài liên kết (Bond Length) tuỳ ý. Ấn apply ta thu được công thức 2D cần vẽ:

Bước 5: Vào Tools à 3D Structure Optimization (chuyển cấu trúc 3D về dạng phù hợp) sẽ hiện lên cấu trúc 2D với các liên kết C – H hiển thị rõ ràng.

Bước 6: Trên thanh trạng thái, chọn nút 3D Viewer sẽ nhận được hình ảnh cấu trúc 3D. Vào menu Options à Colors à white (trong Background) để chuyển sang nền trắng.

* Vẽ công thức

Bước 1: Chọn cửa sổ Structure (khu vực 1) và chế độ thông thường Draw normal (khu vực 4)

Bước 2: Thực hiện chuỗi các động tác :

+ Chọn C (carbon ở khu vực 2)

+ Nháy chuột vào màn hình hiện lên công thức CH₄

+ Giữ chuột trái trên công thức CH₄ rồi di chuyển chuột một đoạn, thả tay ra sẽ xuất hiện công thức H₃C – CH₃

+ Chọn O ở khu vực 2. Giữ chuột trái trên nhóm CH₃ bên phải, di chuyển chuột một đoạn, thả tay sẽ xuất hiện công thức:

+ Lại chọn C ở khu vực 2, nháy chuột vào liên kết C – C xen kẽ sẽ thu được công thức:

+ Chọn O ở khu vực 2, giữ chuột trái trên nhóm CH (đã bị ẩn), di chuyển chuột một đoạn, thả tay sẽ xuất hiện công thức :

+ Lại chọn C ở khu vực 2, giữ chuột trái trên nhóm CH₃, di chuyển một đoạn, thả tay sẽ xuất hiện công thức

+ Chọn Cl ở khu vực 2, giữ chuột trái trên nhóm CH₂ (đã bị ẩn), di chuyển chuột một đoạn, thả tay ra, tiếp tục giữ chuột trái trên nhóm CH (đã bị ẩn), di chuyển chuột một đoạn, thả tay ra.

Bước 3: Vào menu Tools, nháy chuột vào Clean Structure (chuyển cấu trúc 2D về dạng phù hợp.

Bước 4: Chọn select/move (khu vực 3); giữ chuột trái và di chuyển lên toàn bộ công thức, thả chuột; nháy chuột phải lên công thức, chọn Object Properties à All sẽ hiện lên C ở giữa, tại mục size Calculation, bỏ chọn auto ta sẽ chọn được cỡ chữ (Atiom Symbol Size) và độ dài liên kết (Bond Length) tuỳ ý. Ấn apply ta thu được công thức 2D cần vẽ:

Bước 5: Vào Tools à 3D Structure Optimization (chuyển cấu trúc 3D về dạng phù hợp) sẽ hiện lên cấu trúc 2D với các liên kết C – H hiển thị rõ ràng.

Bước 6: Trên thanh trạng thái, chọn nút 3D Viewer sẽ nhận được hình ảnh cấu trúc 3D. Vào menu Options à Colors à white (trong Background) để chuyển sang nền trắng.

 * Vẽ công thức

Bước 1: Chọn cửa sổ Structure (khu vực 1) và chế độ thông thường Draw normal (khu vực 4)

Bước 2: Thực hiện chuỗi các động tác :

+ Lấy vòng 6 cạnh ở khu vực thư viện công cụ bên phải.

+ Chọn C (carbon ở khu vực 2), nhấn chuột vào một đỉnh trên vòng benzene (nhóm CH₂) sẽ xuất hiện nhánh CH₃.

+ Chọn O (oxygen, khu vực 2) rồi giữ chuột trái lên một nguyên tử C, di chuyển một đoạn, thả chuột sẽ được nhóm – OH gắn vào, nháy chuột vào 2 liên kết C – OH ta sẽ thu được liên kết đôi C = O (lặp lại 2 lần ta có hai đỉnh C = O).

+ Chọn N ở khu vực 2, nháy chuột vào đỉnh vòng 6 cạnh ta sẽ được đỉnh chứa N.

+ Chọn H ở khu vực 2, giữ chuột trái trên nhóm NH, di chuyển chuột một đoạn, thả tay sẽ xuất hiện công thức:

Bước 3: Vào menu Tools, nháy chuột vào Clean Structure (chuyển cấu trúc 2D về dạng phù hợp.

Bước 4: Chọn select/move (khu vực 3); giữ chuột trái và di chuyển lên toàn bộ công thức, thả chuột; nháy chuột phải lên công thức, chọn Object Properties, tại mục size Calculation, bỏ chọn auto ta sẽ chọn được cỡ chữ (Atom Symbol Size) và độ dài liên kết (Bond Length) tuỳ ý. Ấn apply ta thu được công thức 2D cần vẽ:

Bước 5: Vào Tools à 3D Structure Optimization (chuyển cấu trúc 3D về dạng phù hợp) sẽ hiện lên cấu trúc 2D với các liên kết C – H hiển thị rõ ràng.

Bước 6: Trên thanh trạng thái, chọn nút 3D Viewer sẽ nhận được hình ảnh cấu trúc 3D. Vào menu Options à Colors à white (trong Background) để chuyển sang nền trắng.

* Vẽ công thức

Bước 1: Chọn cửa sổ Structure (khu vực 1) và chế độ thông thường Draw normal (khu vực 4)

Bước 2: Thực hiện chuỗi các động tác :

+ Lấy vòng 6 cạnh ở khu vực thư viện công cụ bên phải.

+ Chọn O (oxygen, khu vực 2) rồi giữ chuột trái lên một nguyên tử C, di chuyển một đoạn, thả chuột sẽ được nhóm – OH gắn vào, nháy chuột vào 2 liên kết C – OH ta sẽ thu được liên kết đôi C = O.

+ Chọn N (ở khu vực 2), nhấn chuột vào một đỉnh trên vòng benzene (nhóm CH₂) sẽ xuất hiện nhóm NH. Chọn H ở khu vực 2, Giữ chuột trái trên N, di chuyển chuột một đoạn, thả tay xuất hiện công thức:

+ Tiếp tục N ở khu vực 2, nháy chuột vào đỉnh vòng 6 cạnh ta sẽ được đỉnh chứa N. Nháy chuột vào liên kết C – N để được liên kết đôi C = N.

+ Lại chọn N ở khu vực 2, giữ chuột trái trên nhóm CH (bị ẩn), di chuyển chuột một đoạn, thả tay sẽ xuất hiện công thức:

+ Lấy vòng 5 cạnh ở khu vực thư viện công cụ bên phải gắn vào vòng 6 cạnh.

+ Chọn N ở khu vực 2, nhấn vào đỉnh của 5 cạnh (làm với 2 đỉnh). Sau đó nhấn chuột trái vào cạnh cần tạo liên kết đôi.

+ Chọn H ở khu vực 2, giữ chuột trái trên N, di chuyển chuột một đoạn, thả tay sẽ xuất hiện công thức:

Bước 3: Vào menu Tools, nháy chuột vào Clean Structure (chuyển cấu trúc 2D về dạng phù hợp.

Bước 4: Chọn select/move (khu vực 3); giữ chuột trái và di chuyển lên toàn bộ công thức, thả chuột; nháy chuột phải lên công thức, chọn Object Properties, tại mục size Calculation, bỏ chọn auto ta sẽ chọn được cỡ chữ (Atom Symbol Size) và độ dài liên kết (Bond Length) tuỳ ý. Ấn apply ta thu được công thức 2D cần vẽ:

Bước 5: Vào Tools à 3D Structure Optimization (chuyển cấu trúc 3D về dạng phù hợp) sẽ hiện lên cấu trúc 2D với các liên kết C – H hiển thị rõ ràng.

Bước 6: Trên thanh trạng thái, chọn nút 3D Viewer sẽ nhận được hình ảnh cấu trúc 3D. Vào menu Options à Colors à white (trong Background) để chuyển sang nền trắng.

Bảng tổng kết:

* Lưu và chèn file trong Word và PowerPoint :

- Lưu dưới định dạng file ChemSketch: Vào menu File à Save As à File name (đặt tên file) à Save as type à ChemSketch (*.sk2) à Save

- Lưu dưới định dạng file ảnh, chèn vào Word và PowerPoint: Vào menu File à Save As à File name (đặt tên file) à Save as type à *.tif à Save

- Chèn trong Word và PowerPoint: Dùng tổ hợp phím Ctrl + C (sao chép), Ctrl + V (dán); Hoặc chọn Insert à file ảnh đã lưu.

1. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG
2. a) Mục tiêu:

- Học sinh thực hiện làm bài tập vận dụng để nắm vững kiến thức.

1. b) Nội dung: HS sử dụng SGK và vận dụng kiến thức đã học để làm Bài 2 (SGK – tr56) và Bài thêm.
2. c) Sản phẩm: Kết quả vẽ công thức Lewis trong Bài thêm.
3. d) Tổ chức thực hiện: