Giáo án Địa lí 8 cánh diều Bài 10: Đặc điểm chung của sinh vật và vấn đề bảo tồn đa dạng sinh học ở Việt Nam

Hình 1. Báo đốm.

Hình 2. Sư tử.

Hình 3. Con voi.

Hình 4. Tê giác.

Hình 5. Hà mã.

Hình 6. Con cáo.

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV trình chiếu hình ảnh và dẫn dắt:

+ Việt Nam là một trong những trung tâm đa dạng sinh học của thế giới.

+ Sự đa dạng của sinh vật nước ta thể hiện ở đa dạng về hệ sinh thái, đa dạng về thành phần loài, đa dạng về nguồn gen.

- GV chia HS cả lớp thành 6 nhóm (2 nhóm cùng thực hiện một nhiệm vụ).

- GV giao nhiệm vụ cho các nhóm, cụ thể như sau:

Khai thác Hình 10.1, 10.2, mục Em có biết, thông tin mục 1 SGK tr.132 – 134 và trả lời câu hỏi: Chứng minh sự đa dạng của sinh vật ở nước ta.

+ Nhóm 1, 2: Chứng minh sự đa dạng của sinh vật ở nước ta thể hiện qua hệ sinh thái.

+ Nhóm 3, 4: Chứng minh sự đa dạng của sinh vật ở nước ta thể hiện qua thành phần loài.

+ Nhóm 5, 6: Chứng minh sự đa dạng của sinh vật ở nước ta thể hiện qua nguồn gen.

- GV cung cấp thêm cho HS thông tin về sự đa dạng của sinh vật ở Việt Nam; hình ảnh, video về sự đa dạng về sinh vật ở Việt Nam. (Đính kèm phía dưới Hoạt động 1).

- GV mở rộng kiến thức, yêu cầu HS trả lời câu hỏi: Theo em, nguyên nhân nào dẫn tới tính đa dạng sinh vật ở Việt Nam?

Gợi ý:

+ Do môi trường nhiệt đới ẩm gió mùa.

+ Do vị trí là nơi giao nhau của các luồng sinh vật di cư.

+ Do con người lai tạo, nhập giống mới.

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS thảo luận theo nhóm, khai thác tư liệu, hình ảnh, video, thông tin trong mục và trả lời câu hỏi.

- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện 3 nhóm lần lượt chứng minh sự đa dạng của sinh vật ở Việt Nam.

- GV yêu cầu 3 nhóm còn lại nhận xét, bổ sung ý kiến cho nhóm bạn (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá và kết luận: Việt Nam là một trong những trung tâm đa dạng sinh học của thế giới. Sự phong phú và đa dạng của sinh vật Việt Nam thể hiện ở sự đa dạng về thành phần loài, gen di truyền và kiểu hệ sinh thái.

- GV chuyển sang nội dung mới.

1. Sự đa dạng của sinh vật ở Việt Nam

- Đa dạng về hệ sinh thái:

+ Hệ sinh thái trên cạn:

·        Hệ sinh thái rừng: rừng kín thường xanh, rừng cận nhiệt, rừng ôn đới núi cao, rừng thưa,…

·        Các kiểu hệ sinh thái khác: xa-van, đồng cỏ, do sự tác động của con người (hệ sinh thái nông nghiệp, hệ sinh thái đô thị,…).

+ Hệ sinh thái đất ngập nước:

·        Hệ sinh thái ngập nước ven biển: bãi triều, vũng, vịnh,…

·        Hệ sinh thái ngập nước vùng cửa sông: đầm, lầy, kênh rạch, than bùn,…

·        Rừng ngập mặn: có tính đa dạng sinh học cao. Là nơi cư trú và sinh sản của nhiều loài thủy sinh, chim nước.

·        Các kiểu hệ sinh thái đất ngập nước nội địa: sông, suối, hồ, ao, ruộng lúa,…

+ Hệ sinh thái biển: rạn san hô, cỏ biển,…

- Đa dạng về thành phần loài:

Số lượng lớn các loài thực vật, động vật, vi sinh vật và nấm.

+ Thực vật quý: giáng hương, cẩm lai, gõ đỏ, lát hoa, lim, sến, nghiến,…

+ Động vật quý: sao la, voi, bò tót, trĩ,…

- Đa dạng về nguồn gen:

+ Số lượng cá thể trong mỗi loài thực vật, động vật, vi sinh vật, nấm tương đối lớn, tạo sự đa dạng về nguồn gen di truyền.

+ Nhiều gen quý tạp nên sự đa dạng, giàu có của sinh vật nước ta.

THÔNG TIN, HÌNH ẢNH, VIDEO

VỀ SỰ ĐA DẠNG CỦA SINH VẬT Ở VIỆT NAM

Tư liệu: Theo dữ liệu của Liên minh bảo tổn thiên nhiên quốc tế (TUCN), đã ghi nhận ở nước ta khoảng 20 000 loài thực vật trên cạn và dưới nước, 1 000 loài chim, 348 loài thú, 384 loài bò sát, 221 loài lưỡng cư và hơn 2 000 loài cá. Trong các loài được ghi nhận, nhiều loài có giá trị bảo tồn cao, khẳng định tầm quan trọng toàn cầu của đa dạng sinh học Việt Nam như: thu hải đường ba tai, đỉnh tùng, gõ đỏ,...; sao la, cheo cheo lưng bạc, mang lớn, mang Trường Sơn, thỏ vằn, voi châu Á, bò rừng, bò xám, hổ, báo, hươu sao, các loài linh trưởng, các loài rùa biến và rùa cạn,...

     Khu hệ động vật Việt Nam khá giàu về thành phần loài và có mức độ cao về tính đặc hữu so với các nước trong vùng Đông Dương. Trong số 21 loài khỉ có trong vùng này thì

Việt Nam có 15 loài, trong đó có 7 loài là phân loài đặc hữu. Trong vùng này có 49 loài chim đặc hữu thì Việt Nam có 33 loài, trong đó có 10 loài đặc hữu của Việt Nam.

     Từ 1997 - 2014, dựa trên kết quả điểu tra cơ bản các vùng lãnh thổ khác nhau ở Việt Nam, một số loài mới được phát hiện và mô tả, trong đó có nhiều chi, loài có giá trị khoa học. Trong 139 loài động, thực vật được tìm thấy có 90 loài thực vật, 23 loài bò sát, 16 loài lưỡng cư, 9 loài cá và I loài động vật có vú. Các nhà khoa học Việt Nam đã công bố 1 023 loài mới, cả về thực vật, động vật. Từ năm 2014 đến 2018, có 344 loài mới gồm 208 loài động vật, 136 loài thực vật, đã được mô tả và công bố trên các tạp chí khoa học quốc tế và Tạp chí Sinh học của Viện Hàn Lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam.

     Tuy nhiên, tính đến năm 2021, có khoảng 227 loài thực vật, 75 (21%) loài thú, 57 (6%)

loài chim, 75 (19%) loài bò sát, 53 (24%) loài lưỡng cư và 136 (7%) loài cá được liệt kê là các loài bị đe doa (nghĩa là thuộc mức cực kì nguy cấp, nguy cấp và sắp nguy cấp).