Giáo án điện tử KHTN 8 cánh diều Bài 18: Lực có thể làm quay vật

CHÀO MỪNG CÁC EM ĐẾN VỚI BÀI HỌC HÔM NAY!

KHỞI ĐỘNG

Quan sát hình 18.1 và cho biết

Khi nào thì lực tác dụng lên vật sẽ làm quay vật? Tác dụng làm quay của lực phụ thuộc vào các yếu tố nào?

BÀI 18

LỰC CÓ THỂ LÀM QUAY VẬT

NỘI DUNG BÀI HỌC

Tác dụng làm quay của lực

Moomen lực

01 TÁC DỤNG LÀM QUAY CỦA LỰC

THẢO LUẬN NHÓM

Chuẩn bị

Khớp nối và trục và thép nhỏ

Thanh nhựa cứng có các lỗ cách đều nhau

Lực kế có thể móc vào các lỗ ở thanh nhựa

Trụ thép dài gắn trên đế kim loại

Tiến hành

BƯỚC 1

Lắp đặt thí nghiệm như hình 18.2

BƯỚC 2

Điều chỉnh chiều cao của khớp nối sao cho khi nằm thẳng đứng, đầu dưới của thanh nhựa không chạm vào đế kim loại.

BƯỚC 3

Khi thanh nhựa đang nằm yên dọc theo trụ thép, móc lực kế vào một lỗ của thanh nhựa và kéo nhẹ lực kế sang trái, sau đó kéo nhẹ sang phải. Quan sát chuyển động của thanh nhựa và đọc giá trị của lực kế.

BƯỚC 4

Đưa thanh nhựa về vị trí nằm thẳng đứng dọc theo trụ thép, móc lực kế vào một lỗ của thanh nhựa, kéo nhẹ lực kế thẳng xuống dưới, song song với thanh nhựa. Quan sát chuyển động của thanh nhựa và đọc giá trị của lực kế.

Mô tả lại chuyển động của thanh nhựa khi chịu tác dụng của lực kéo (qua lực kế)

Ghi lại sự chuyển động của thanh nhựa

Dựa vào kết quả ghi lại được, cho biết khi nào lực tác dụng vào thanh nhựa sẽ làm thanh nhựa quay được, khi nào không làm thanh nhựa quay được

THỰC HÀNH

• Khi kéo nhẹ lực kế sang trái, sau đó kéo sang phải. Ta thấy thanh nhựa quay quanh vị trí cố định gắn trục thép.
• Khi kéo nhẹ lực kế thẳng xuống dưới, song song với thanh nhựa. Ta thấy thanh nhựa không chuyển động.

Lực làm thanh nhựa quay quanh trục thép khi lực tác dụng vào vật có giá không song song và không cắt trục quay

THẢO LUẬN NHÓM

Câu hỏi 1 (SGK – tr91): Khi thực hiện các thao tác thí nghiệm, vì sao cần phải kéo nhẹ lực kế?

Câu hỏi 2 (SGK – tr92): Nêu một số ví dụ trong thực tế về lực tác dụng làm quay vật

Trả lời câu 1

Cần phải kéo nhẹ lực kế trong khi thực hiện các thao tác thí nghiệm để chỉ làm cho thanh nhựa (2) chuyển động, tránh làm xê dịch trụ thép (4) hoặc chuyển động của vật khác không mong muốn xảy ra.

Trả lời câu 2

Một số ví dụ trong thực tế về lực tác dụng có thể làm quay vật

Lái xe ô tô

Kéo cánh quay

Em bé đu xích đu

KẾT LUẬN

Trong thí nghiệm ở hình 18.2, lực tác dụng lên thanh nhựa có thể làm thanh nhựa quay quanh trục thép nằm ngang được giữ bởi khớp nối. Trục thép là trục quay của thanh nhựa

Lực tác dụng lên một vật có thể làm quay vật quanh một trục hoặc một điểm cố định

02 MOMEN LỰC

Quan sát hình ảnh dưới đây

Trong trò chơi bập bênh, khi ngồi gần trục quay như bố mình, bạn nhỏ không thể nâng bố lên. Muốn nâng được bố lên, bạn nhỏ phải ngồi xa trục quay hơn so với bố.

Quan sát hình ảnh và trả lời các câu hỏi sau:

• Tác dụng làm quay của lực phụ thuộc vào những yếu tố nào?
• Tác dụng làm quay được đặc trưng bằng momen lực, muốn có momen lực lớn để gây ra tác dụng làm quay lớn thì có những cách nào?

TRẢ LỜI

Lực tác dụng lên vật có thể làm quay vật quanh một trục hay một điểm cố định

Tác dụng làm quay của lực lên một vật quanh một trục hay một điểm cố định được đặc trưng bằng momen lực. Momen lực có liên hệ với độ lớn của lực và khoảng cách từ trục quay đến giá của lực

Câu hỏi 3:

Nêu các ví dụ trong thực tế cần làm tăng tác dụng làm quay của lực bằng cách:

1. a) Tăng độ lớn của lực
2. b) Tăng khoảng cách từ trục quay đến giá của lực
3. c) Tăng đồng thời cả độ lớn của lực và khoảng cách từ trục quay đến giá của lực

TRẢ LỜI

a)

Tăng độ lớn của lực: với những cửa sắt nặng, dùng lực mạnh hơn để làm cánh cửa quay

b)

Tăng khoảng cách từ trục quay đến giá của lực: tác dụng lực vào vị trí xa bản lề hơn để dễ dàng làm quay cánh cửa

c)

Tăng đồng thời cả độ lớn của lực và khoảng cách từ trục quay đến giá của lực: khi dùng cờ-lê vặn đai ốc, nếu đai ốc quá chặt, người ta dùng ống nối để làm tăng độ dài của cán cờ-lê và dùng lực mạnh hơn để có thể tháo được đai ốc

TRÒ CHƠI HÁI CHANH