Giáo án và PPT KHTN 8 cánh diều Bài 18: Lực có thể làm quay vật

CHỦ ĐỀ 4: TÁC DỤNG LÀM QUAY CỦA LỰC

BÀI 18: LỰC CÓ THỂ LÀM QUAY VẬT

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

GV yêu cầu HS thảo luận và trả lời:

Khi kéo nhẹ lực kế thẳng xuống dưới, song song với thanh nhựa. Ta thấy điều gì? 

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1.  Tác dụng làm quay của lực

GV đặt câu hỏi hướng dẫn học sinh tìm hiểu: Khi kéo nhẹ lực kế sang trái, sau đó kéo sang phải. Ta thấy điều gì? 

Sản phẩm dự kiến:

- Khi kéo nhẹ lực kế sang trái, sau đó kéo sang phải. Ta thấy thanh nhựa quay quanh vị trí cố định gắn trục thép.

- Khi kéo nhẹ lực kế thẳng xuống dưới, song song với thanh nhựa. Ta thấy thanh nhựa không chuyển động.

=> Lực làm thanh nhựa quay quanh trục thép khi lực tác dụng vào vật có giá không song song và không cắt trục quay.

- Cần phải kéo nhẹ lực kế trong khi thực hiện các thao tác thí nghiệm để chỉ làm cho thanh nhựa (2) chuyển động, tránh làm xê dịch trụ thép (4) hoặc chuyển động của vật khác không mong muốn xảy ra.

- Một số ví dụ trong thực tế về lực tác dụng có thể làm quay vật:

+ Lái xe ô tô: người lái xe tác dụng lực vào vô-lăng làm vô-lăng quay quanh trục của nó.

+ Trò chơi vòng quay mặt trời: các carbin quay quanh một trục cố định.

+ Dùng tay kéo làm cánh cửa quay.

+ Em bé đu xích đu.

- Trong thí nghiệm ở hình 18.2, lực tác dụng lên thanh nhựa có thể làm thanh nhựa quay quanh trục thép nằm ngang được giữ bởi khớp nối. Trục thép là trục quay của thanh nhựa.

- Lực tác dụng lên một vật có thể làm quay vật quanh một trục hoặc một điểm cố định.

Hoạt động 2.  Momen lực

GV đưa ra câu hỏi:Tác dụng làm quay của lực lên một vật quanh một trục hay một điểm cố định được đặc trưng bằng momen lực. Momen lực có liên hệ như thế nào với độ lớn của lực và khoảng cách từ trục quay đến giá của lực?

Sản phẩm dự kiến:

- Lực tác dụng lên vật có thể làm quay vật quanh một trục hay một điểm cố định.

- Tác dụng làm quay của lực lên một vật quanh một trục hay một điểm cố định được đặc trưng bằng momen lực. Momen lực có liên hệ với độ lớn của lực và khoảng cách từ trục quay đến giá của lực.

a) Tăng độ lớn của lực: với những cửa sắt nặng, dùng lực mạnh hơn để làm cánh cửa quay.

b)  Tăng khoảng cách từ trục quay đến giá của lực: tác dụng lực vào vị trí xa bản lề hơn để dễ dàng làm quay cánh cửa.

c) Tăng đồng thời cả độ lớn của lực và khoảng cách từ trục quay đến giá của lực: khi dùng cờ-lê vặn đai ốc, nếu đai ốc quá chặt, người ta dùng ống nối để làm tăng độ dài của cán cờ-lê và dùng lực mạnh hơn để có thể tháo được đai ốc.

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Từ nội dung bài học,GV yêu cầu HS luyện tập làm bài:

Câu 1: Chọn phát biểu đúng trong các phát biểu sau: 

• A. Lực tác dụng lên vật có thể làm quay vật.
• B. Lực tác dụng lên vật có thể làm quay vật quanh một vật khác.
• C  Lực tác dụng lên vật có thể làm quay vật quanh một trục hay một điểm cố định.
• D. Lực tác dụng lên vật không trạng thái của vật thay đổi.

Câu 2: Một ví dụ thực tế về lực tác dụng làm quay vật là?

• A. Dùng tay đẩy thì chong chóng quay.
• B. Bánh xe ô tô quay khi xe di chuyển. 
• C. Mở cánh cửa.
• D. Tất cả các ví dụ trên đều đúng.

Câu 3: Ta có thể làm những cách nào để tăng tác dụng làm quay của lực?

• A. Tăng độ lớn của lực. 
• B. Tăng khoảng cách từ trục quay đến giá của lực.
• C. Tăng đồng thời cả độ lớn của lực và khoảng cách từ trục quay đến giá của lực.
• D. Tất cả các đáp án trên đều đúng.

Câu 4: Chọn phát biểu sai trong các phát biểu sau: 

• A. Lực tác dụng lên vật có thể làm quay vật quanh một trục hay một điểm cố định.
• B. Tác dụng làm quay của lực sẽ càng lớn nếu lực có giá trị lớn.
• C. Tác dụng làm quay của lực tỉ lệ nghịch với độ lớn của lực và khoảng cách từ trục quay đến giá của lực.
• D. Tác dụng làm quay của lực sẽ càng lớn nếu khoảng cách từ trục quay đến giá của lực càng lớn. 

Câu 5:  Momen của một lực đối với một trục quay là đại lượng đặc trưng cho?

A. Tác dụng kéo của lực.

B. Tác dụng làm quay của lực.

C. Tác dụng uốn của lực.

D. Tác dụng nén của lực.

Sản phẩm dự kiến:

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1: Nêu một số ví dụ trong thực tế về lực tác dụng có thể làm quay vật.

Câu 2: Lực tác dụng lên một vật có thể làm vật đó quay như thế nào?