Giáo án điện tử Lịch sử 8 chân trời Bài 7: Khởi nghĩa nông dân ở Đàng Ngoài thế kỉ XVIII

CHÀO MỪNG CÁC EM ĐẾN VỚI TIẾT HỌC LỊCH SỬ HÔM NAY!

KHỞI ĐỘNG

“Đây, dưới xuôi có vua,

Trên này có chúa.

…Chúa thật lòng yêu dân.

Chúa xây bản dựng mường,

Mọi người mới được yên ổn làm ăn.

…Nghe chăng tiếng hát của quân Keo Chất trong phủ

Ngân vang khắp cánh đồng Mường Thanh bao la”.

(Bài ca của dân tộc Thái ở Tây Bắc)

• Em hãy cho biết nội dung, ý nghĩa của những câu thơ trên.
• Em có biết bài thơ nhắc đến ai không?

Đoạn thơ ca ngợi công lao, đóng góp của người anh hùng nông dân Hoàng Công Chất trong phong trào khởi nghĩa của nông dân ở Đàng Ngoài thế kỉ XVIII.

Bài 7: KHỞI NGHĨA NÔNG DÂN

Ở ĐÀNG NGOÀI THẾ KỈ XVIII

NỘI DUNG BÀI HỌC

1. MỘT SỐ NÉT CHÍNH CỦA PHONG TRÀO NÔNG DÂN Ở ĐÀNG NGOÀI THẾ KỈ XVIII

THẢO LUẬN NHÓM ĐÔI

Các em hãy khai thác Tư liệu 7.1 - SGK tr.38 và trả lời câu hỏi:

Hãy nêu một số nét chính về bối cảnh lịch sử dẫn đến phong trào nông dân ở Đàng Ngoài.

          “...hễ thấy ai có nghề nghiệp gì cũng căn cứ vào đấy mà đánh thuế, bèn đi đến chỗ: có người vì phải nộp thuế sơn sống mà đẵn cả cây sơn; vì phải nộp thuế vải lụa mà huỷ bỏ khung cửi...; thu thuế cá, thuế tôm mà người ta cất giấu cả vó lưới...

...Dân phiêu tán dắt díu nhau đi kiếm ăn đầy đường. Giá gạo cao vọt, một trăm đồng tiền không được một bữa no...”.

(Quốc sử quán triều Nguyễn (bản dịch của Viện Sử học), Khâm định Việt sử thông giám cương mục, tập 2, NXB Giáo dục, Hà Nội, 2007, trang 483 – 484, 551)

1. a) Bối cảnh lịch sử

Chính trị

Giữa TK XVIII, chính quyền khủng hoảng trầm trọng.

Vua Lê bạc nhược, chúa Trịnh lo hưởng thụ, tiêu xài hoang phí.

Kinh tế

• Sản xuất nông nghiệp đình đốn.
• Thủ công nghiệp sa sút.
• Đô thị suy tàn.

=> Kinh tế suy thoái.

Xã hội

Cuộc sống khó khăn.

Khởi nghĩa nông dân nổ ra.

Tranh vẽ mô tả cảnh ăn chơi trong phủ chúa Trịnh

Tranh vẽ mô tả cuộc sống lầm than của nhân dân

Nếu là người dân sống ở Đàng Ngoài thời kì này, em có ủng hộ các cuộc khởi nghĩa nông dân không? Vì sao?

Nếu là người dân sống ở Đàng Ngoài thời kì này, em có ủng hộ các cuộc khởi nghĩa nông dân vì các cuộc khởi nghĩa sẽ giải quyết các khó khăn về mọi mặt của nông dân Đàng Ngoài (ruộng đất bị chiếm, hạn hán, lụt lội, mất mùa,….).

Trịnh Giang (1711 – 1762)

• Thời gian trị vì: 1729 -
• Trong thời gian cai trị, Trịnh Giang làm nhiều việc mất lòng người như: giết hại vua Lê và nhiều đại thần được trọng vọng; lại sa vào con đường ăn chơi xa xỉ, tin dùng hoạn quan, gian nịnh khiến chính sự ngày càng đổ nát.
• Đến nửa cuối giai đoạn trị vì, các cuộc khởi nghĩa nông dân nổ ra, thành một làn sóng mạnh mẽ khắp Đàng Ngoài.
• Các sử gia thường xếp thời kỳ của ông là bắt đầu giai đoạn suy vong của họ Trịnh.

Hậu quả của sự mục nát chính quyền họ Trịnh

Nạn đói khủng khiếp năm 1740 - 1741 ở Đàng Ngoài, "Dân lưu vong bồng bế, dắt díu nhau đi kiếm ăn đầy đường... Dân phần nhiều sống nhờ rau cỏ, ăn cá chuột, Tắn. Người chết đói ngổn ngang, người sống sót không còn một phần mười. Làng nào có tiếng trù mật cũng chỉ còn năm, ba hộ mà thôi".

Hậu quả của sự mục nát chính quyền họ Trịnh

Trong “Ngọ phong văn tập”, Ngô Sĩ Thì cho biết: Năm 1730, ở Đàng Ngoài có 527 làng xã dân cư phiêu tán (phiêu bạt, trôi dạt mỗi người một nơi) gần hết. Năm 1741, số làng xã đó lên đến 3691. Đến cuối thế kỉ XVIII, trong tổng số 11 767 làng xã thuộc các trấn ở vùng đồng bằng và Thanh, Nghệ vẫn còn  1 488 làng xã bị phiêu tán.

1. b) Các cuộc khởi nghĩa nông dân ở Đàng Ngoài thế kỉ XVIII

THẢO LUẬN NHÓM

Em hãy quan sát lược đồ hình 7.2, sơ đồ hình 7.3 và thực hiện nhiệm vụ sau: Hãy nêu diễn biến chính của các cuộc khởi nghĩa.

Nhóm 1: Tìm hiểu cuộc khởi nghĩa của Hoàng Công Chất.

Nhóm 2: Tìm hiểu cuộc khởi nghĩa của Nguyễn Danh Phương.

Nhóm 3: Tìm hiểu cuộc khởi nghĩa của Nguyễn Hữu Cầu

Gợi ý:

Thời gian bùng nổ

Phạm vi

• Khởi nghĩa Hoàng Công Chất (1739 – 1769)

Các em hãy xem video về Đền thờ Hoàng Công Chất ở thành Bản Phủ

• Khởi nghĩa Nguyễn Danh Phương (1740 – 1751)