Định nghĩa được điện trở, đơn vị đo điện trở và nêu được nguyên nhân chính gây ra điện trở.
Phát biểu được định luật Ohm cho vật dẫn kim loại.
Vẽ phác và thảo luận được về đường đặc trưng I – U của vật dẫn kim loại ở nhiệt độ xác định.
Mô tả được sơ lược ảnh hưởng của nhiệt độ lên điện trở của đèn sợi đốt, điện trở nhiệt (thermistor).

2. Năng lực

Năng lực chung:

Năng lực tự học: Chủ động tích cực thực hiện những công việc của bản thân trong học tập thông qua việc tham gia đóng góp ý tưởng, đặt câu hỏi và trả lời các yêu cầu.
Giao tiếp và hợp tác: Thảo luận nhóm, tiếp thu sự góp ý và hỗ trợ thành viên trong nhóm khi tìm hiểu về điện trở.
Năng lực giải quyết vấn đề: Xác định được và biết tìm hiểu các thông tin liên quan đến điện trở, đề xuất giải pháp giải quyết.

Năng lực vật lí:

Nêu được khái niệm điện trở.
Vẽ phác được đường đặc trưng I – U của vật dẫn kim loại.
Phát biểu được định luật Ohm cho vật dẫn kim loại.
Nêu nguyên nhân gây ra điện trở trong kim loại.
Nêu được ảnh hưởng của nhiệt độ lên điện trở.
Vận dụng được kiến thức để làm bài tập và giải thích được một số vấn đề trong thực tế.

3. Phẩm chất

Chăm chỉ, trung thực, trách nhiệm trong học tập và thực hành.

II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU:

1. Đối với giáo viên:

SGK, SGV, Giáo án.
Hình vẽ và đồ thị trong SGK: Hình ảnh mô tả dòng điện làm bóng đèn phát sáng, sơ đồ mạch điện khảo sát tính dẫn điện của vật dẫn, hình vẽ đường đặc trưng I – U của vật dẫn kim loại trong một thí nghiệm ở nhiệt độ xác định,…
Máy chiếu, máy tính (nếu có).

2. Đối với học sinh:

HS cả lớp: Hình vẽ và đồ thị liên quan đến nội dung bài học và các dụng cụ học tập theo yêu cầu của GV.

III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC

A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

a. Mục tiêu: Thông qua câu hỏi định hướng của GV, HS nêu vấn đề về các yếu tố ảnh hưởng đến độ lớn của cường độ dòng điện.

b. Nội dung: GV hướng dẫn HS thảo luận về điều kiện ảnh hưởng đến độ lớn của cường độ dòng điện.

c. Sản phẩm học tập: HS trả lời câu hỏi mà GV đưa ra.

d. Tổ chức thực hiện:

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập:

- GV chiếu hình ảnh dòng điện làm bóng đèn phát sáng (hình 2.1) cho HS quan sát.

BÀI MẪU

Trong thí nghiệm minh họa cường độ dòng điện đặc trưng cho tác dụng mạnh yếu của dòng điện ở trang 88, khi bạn nối bóng đèn với pin thì dòng điện qua đèn làm cho đèn phát sáng.

Kết quả thí nghiệm cho thấy: cường độ dòng điện qua đèn càng lớn thì đèn càng sáng.

- GV đặt câu hỏi yêu cầu HS thảo luận: Nhưng điều gì quyết định độ lớn của cường độ dòng điện?

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS thảo luận và đưa ra câu trả lời.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV mời 1 – 2 bạn ngẫu nhiên đứng dậy trình bày suy nghĩ của mình.

Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV tiếp nhận câu trả lời dẫn dắt HS vào bài: Để trả lời câu hỏi này chúng ta vào bài học ngày hôm nay: Bài 2. Điện trở.

B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1. Định nghĩa điện trở

a. Mục tiêu: HS nêu được khái niệm điện trở, công thức và đơn vị điện trở.

b. Nội dung: GV cho HS thảo luận và nêu được khái niệm điện trở.

c. Sản phẩm học tập: HS thực hiện được yêu cầu GV đưa ra để nêu được khái niệm điện trở.

d. Tổ chức thực hiện:

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS thảo luận theo nhóm đôi, nghiên cứu SGK và tìm hiểu mối liên hệ giữa cường độ dòng điện qua vật dẫn và hiệu điện thế giữa hai đầu vật dẫn và điện trở của vật dẫn.

- GV nêu khái niệm điện trở, biểu thức dùng trong các thí nghiệm cần xác định điện trở, đơn vị điện trở.

- GV yêu cầu HS thảo luận theo nhóm đôi, trả lời nội dung sau:

+ Câu hỏi 1 (SGK – tr91): Tính cường độ dòng điện chạy qua một bóng đèn khi điện trở của nó là 15 Ω và hiệu điện thế giữa hai đầu bóng đèn là 3,0 V.

+ Câu hỏi 2 (SGK – tr92): Tìm từ thích hợp cho cị trí của (?) trong định nghĩa về đơn vị đo điện trở: 1 Ω là điện trở của một dụng cụ điện, khi (?) ở hai đầu là 1 (?) thì có (?) chạy qua là 1 (?).

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS đọc thông tin SGK, thảo luận trả lời các câu hỏi mà GV đưa ra.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV mời đại diện HS trả lời, đưa ra ý kiến của bản thân.

- GV mời HS khác nhận xét, bổ sung.

Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV đánh giá, nhận xét, tổng kết và chuyển sang nội dung mới.

I. ĐIỆN TRỞ

1. Khái niệm về điện trở

- Điện trở đặc trưng cho sự cản trở dòng điện của vật dẫn.

- Điện trở của một vật dẫn bất kì được xác định bằng tỉ số của hiệu điện thế giữa hai đầu vật dẫn và cường độ dòng điện qua nó..

Với R là điện trở, I là cường độ dòng điện và U là hiệu điện thế giữa hai đầu điện trở.

- Đơn vị của điện trở là ohm (Ω).

*Trả lời Câu hỏi 1 (SGK – tr91)

I = U/R = 0,2 A.

*Trả lời Câu hỏi 2 (SGK – tr92)

1 Ω là điện trở của một dụng cụ điện, khi hiệu điện thế ở hai đầu là 1 V thì có dòng điện chạy qua là 1 A.

Hoạt động 2. Vẽ phác và thảo luận về đường đặc trưng I – U của vật dẫn kim loại

a. Mục tiêu: HS vẽ được đường đặc trưng I – U của vật dẫn kim loại.

b. Nội dung: GV hướng dẫn HS tìm hiểu về đường đặc trưng I – U của vật dẫn kim loại.

c. Sản phẩm học tập: HS thực hiện được yêu cầu GV đưa ra để vẽ phác được đường đặc trưng I – U của vật dẫn kim loại.

d. Tổ chức thực hiện:

Hoạt động 3. Phát biểu định luật Ohm cho vật dẫn kim loại

a. Mục tiêu: HS phát biểu và viết được biểu thức định luật Ohm.

b. Nội dung: GV hướng dẫn HS tìm hiểu về định luật Ohm cho vật dẫn kim loại.

c. Sản phẩm học tập: HS thực hiện được yêu cầu GV đưa ra để phát biểu định luật Ohm cho vật dẫn kim loại.

d. Tổ chức thực hiện:

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS thảo luận theo nhóm đôi, nghiên cứu SGK và trả lời các câu hỏi sau:

+ Phát biểu nội dung định luật Ohm cho vật dẫn kim loại.

+ Nêu biểu thức của định luật Ohm cho vật dẫn kim loại.

- Sau khi HS trả lời, GV kết luận về định luật Ohm cho vật dẫn kim loại.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS đọc thông tin SGK, thảo luận trả lời các câu hỏi mà GV đưa ra.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV mời đại diện HS trả lời, đưa ra ý kiến của bản thân.

- GV mời HS khác nhận xét, bổ sung.

Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV đánh giá, nhận xét, tổng kết và chuyển sang nội dung mới.

I. ĐIỆN TRỞ

3. Định luật Ohm cho vật dẫn kim loại

- Với một vật dẫn ở nhiệt độ không đổi, cường độ dòng điện qua vật dẫn tỉ lệ thuận với hiệu điện thế giữa hai đầu của vật dẫn và tỉ lệ nghịch với điện trở của nó.

Với I là cường độ dòng điện, đơn vị là ampe (A). U là hiệu điện thế, đơn vị là vôn (V). R là điện trở của vật dẫn, đơn vị là ohm (Ω).

Hoạt động 4. Giải thích nguyên nhân chính gây ra điện trở trong kim loại

a. Mục tiêu: HS nêu được các nguyên nhân chính gây ra điện trở trong kim loại.

b. Nội dung: GV hướng dẫn HS tìm hiểu về nguyên nhân gây ra điện trở trong kim loại.

c. Sản phẩm học tập: HS thực hiện được yêu cầu GV đưa ra để nêu được nguyên nhân gây ra điện trở trong kim loại.

d. Tổ chức thực hiện:

Hoạt động 5. Tìm hiểu ảnh hưởng của nhiệt độ lên điện trở

a. Mục tiêu: HS nêu được ảnh hưởng của nhiệt độ lên điện trở và tìm hiểu về điện trở nhiệt.

b. Nội dung: GV hướng dẫn HS tìm hiểu về ảnh hưởng của nhiệt độ lên điện trở và điện trở nhiệt.

c. Sản phẩm học tập: HS thực hiện được yêu cầu GV đưa ra để nêu được ảnh hưởng của nhiệt độ lên điện trở và điện trở nhiệt.

d. Tổ chức thực hiện:

C. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

a. Mục tiêu: HS củng cố lại kiến thức thông qua hệ thống câu hỏi trắc nghiệm và tự luận.

b. Nội dung: GV trình chiếu câu hỏi, HS suy nghĩ trả lời.

c. Sản phẩm học tập: HS đưa ra được các đáp án đúng

d. Tổ chức thực hiện:

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV trình chiếu lần lượt các câu hỏi trắc nghiệm:

Khoanh tròn vào câu trả lời đúng:

Câu 1: Đặt hiệu điện thế 6 V vào hai đầu điện trở 3 Ω. Cường độ dòng điện chạy qua điện trở là

A. 0,5 A.

B. 6 A.

C. 2 A.

D. 3 A.

Câu 2: Đặt một hiệu điện thế 12 V vào giữa hai đầu một điện trở 4,0 Ω thì lượng điện tích chạy qua điện trở trong mỗi giây là

A. 3 C.

B. 4 C.

C. 12 C.

D. 48 C.

Câu 3: Cho mạch điện (Hình 4.4), các điện trở R đều bằng nhau. Điện trở tương đương giữa M và N là

BÀI MẪU

A. R/2.

B. R.

B. 2R.

D. 4R.

Câu 4: Đặt vào hai đầu một điện trở (R ) một hiệu điện thế (U = 12V ), khi đó cường độ dòng điện chạy qua điện trở là (1,2A ). Nếu giữ nguyên hiệu điện thế nhưng muốn cường độ dòng điện qua điện trở là (0,8A ) thì ta phải tăng điện trở thêm một lượng là:

A. 4 Ω

B. 5 Ω

C. 6 Ω

D. 7 Ω

Câu 5: Đồ thị biểu diễn sự phụ thuộc của cường độ dòng điện vào hiệu điện thế giữa hai đầu dây dẫn có dạng là:

A. Một đường thẳng đi qua gốc tọa độ

B. Một đường cong đi qua gốc tọa độ

C. Một đường thẳng không đi qua gốc tọa độ

D. Một đường cong không đi qua gốc tọa độ

- GV chiếu câu hỏi bài tập

+ Luyện tập 1 (SGK – tr92): Tìm hiểu và vẽ sơ đồ mạch điện trong đèn pin (hình 2.2).

BÀI MẪU

+ Luyện tập 4 (SGK – tr93): Vẽ phác đường đặc trưng I – U của vật dẫn kim loại có điện trở 10 Ω.

+ Luyện tập 5 (SGK – tr94): Sử dụng mô hình ion dương và electron tự do trong vật dẫn kim loại (hình 2.6) hoặc mối liên hệ (1.4) ở Bài 1 để lập luận, đưa ra phán đoán về sự phụ thuộc của điện trở vào nhiệt độ.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS tiếp nhận câu hỏi, nhớ lại kiến thức đã học, tìm đáp án đúng.

Bước 3: HS báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- HS lần lượt đưa ra đáp án cho các bài tập:

1 - C

2 - A

3 - A

4 - B

5 - A

Bài tập

Luyện tập 1

Vẽ sơ đồ mạch điện

BÀI MẪU

Luyện tập 4

Với R = 10Ω

Chọn U₁ = 10V ⇒ I₁ = 1A

U₂ = 20V ⇒ I₂ = 2A

BÀI MẪU

Đường đặc trưng I – U của vật dẫn kim loại có điện trở 10 Ω.

Luyện tập 5

Theo mô hình ở Hình 2.6, khi nhiệt độ tăng thì các ion dương nút mạng dao động mạnh hơn, làm gia tăng khả năng va chạm và cản trở chuyển động của các electron chuyển động có hướng. Do vậy, điện trở kim loại tăng khi nhiệt độ tăng.

Theo công thức liên hệ: v = I/Sne

Cùng vật dẫn đặt dưới hiệu điện thế U, khi nhiệt độ tăng thì tốc độ chuyển động thành dòng v giảm, kéo theo dòng điện I giảm. Như vậy, R = U/I sẽ tăng.

Bước 4:

- GV đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập và chuyển sang nội dung vận dụng.

D. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

a. Mục tiêu: Vận dụng kiến thức đã học để giải thích mối liên hệ giữa điện trở R, chiều dài l, tiết diện thẳng S của vật dẫn kim loại.

b. Nội dung: GV hướng dẫn HS hoàn thành nội dung Vận dụng dựa vào kiến thức đã học.

c. Sản phẩm học tập: HS hoàn thành nhiệm vụ mà GV đưa ra.

d. Tổ chức thực hiện:

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV chiếu câu hỏi nội dung Vận dụng (SGK – tr94)

Sử dụng mô hình ở Hình 2.6 giải thích mối liên hệ giữa điện trở R và chiều dài l, tiết diện thẳng S của vật dẫn kim loại: