Giáo án ôn tập ngữ văn 7 cánh diều bài 7: Ôn tập văn vản: những cánh buồm

HOẠT ĐỘNG CỦA GV – HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

I.    TÌM HIỂU CHUNG VỀ TÁC GIẢ TÁC PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

+ Chia sẻ ấn tượng ban đầu về văn bản.

+ Nêu những từ ngữ, hình ảnh chưa hiểu hoặc các câu hỏi trong khi đọc chưa thực hiện được.

+ Phân chia bố cục và đặt tên cho từng phần trong văn bản

+ Chia sẻ thông tin về nhà thơ Hoàng Trung Thông, về tác phẩm?

II. CỦNG CỐ KIẾN THỨC BÀI HỌC

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

+ Người cha và người con trò chuyện về điều gì? Dựa vào những hình ảnh có trong bài thơ, hãy tưởng tượng và miêu tả bằng lời của em về cảnh hai cha con đi dạo và trò chuyện trên bãi biển.

+ Hình ảnh “cánh buồm” nhắc đến mấy lần? Hình ảnh đó tượng trưng cho điều gì?

+ Đọc khổ thơ thứ ba và cho biết người cha có những cử chỉ, tâm sự như thế nào?

+ Đọc khổ thơ thứ tư và cho biết tác dụng của dấu chấm lửng trong khổ thơ.

+ Qua những câu hỏi, lời nói của mình, người con đã bộc lộ ước mơ gì?

+ Em có nhận xét gì về ước mơ đó?

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS thảo luận theo cặp và nhóm nhỏ hoàn thành theo yêu cầu của GV.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV mời một số nhóm HS trình bày kết quả trước lớp, nhóm HS còn lại lắng nghe và bổ sung.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ

- GV đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ, chốt kiến thức è Ghi lên bảng.

I. Đọc và tìm hiểu chung

1. Đọc văn bản

- Bố cục: 3 phần

+ Phần 1: Từ đầu đến “chắc nịch”: Cảnh hai cha con dạo trên bãi biển.

+ Phần 2: Tiếp đến “để con đi…”: Cuộc trò chuyện giữa hai cha con.

+ Phần 3: Còn lại: Ý nghĩa những ước mơ của cha và con.

2. Tìm hiểu chung

a) Tác giả

- Tên đầy đủ: Hoàng Trung Thông.

- Bút danh: Đặc Công, Bút Châm.

- Quê quán: Nghệ An, Việt Nam.

- Năm sinh – năm mất: 1925 – 1993.

- Thể loại sáng tác: Thi ca, lý luận và phê bình văn học, thư pháp.

- Tác phẩm thơ tiêu biểu: Quê hương chiến đấu (1955), Những cánh buồm (1964), Trong gió lửa (1971), Hương mùa thơ (1964), Mời trăng (1992),…

b) Tác phẩm

- Xuất sứ: Viết năm 1963, in năm 1976 trong tập Thơ Việt Nam 1945 – 1975.

- Thể loại: Thơ tự do.

I.   CỦNG CỐ KIẾN THỨC BÀI HỌC

1. Cảnh hai cha con dạo trên biển

- Hai cha con trò chuyện về sự mênh mông, vô tận của biển khơi và khát vọng khám phá những vùng đất xa xôi.

- Cảnh hai cha con dạo chơi trên biển:

+ Thời gian: buổi sớm mai, sau một trận mưa đêm, có ảnh Mặt Trời rực rỡ.

+ Không gian: bãi cát mịn, biển trong xanh.

+ Cha “lênh khênh” dắt con “tròn chắc nịch” đi trên cát và trò chuyện.

2. Cuộc trò chuyện giữa cha và con

- Hình ảnh “cánh buồm” được nhắc đến ba lần: ở dòng thơ số 14 (Theo cánh buồm đi mãi đến nơi xa), dòng thơ số 21 và 22 (Con lại trỏ cánh buồm xa nói khẽ: / Cha mượn cho con cánh buồm trắng nhé).

è “Cánh buồm” tượng trưng cho phương tiện để thực hiện hóa khát vọng được đi khắp đó đây, khám phá những điều mới mẻ của người con.

- Trong khổ thơ thứ ba, người cha có:

+ Những cử chỉ ấm áp, yêu thương người con: mỉm cười, xoa đầu.

+ Tâm sự: Những cánh buồm sẽ đưa người con đi đến những vùng đất mới, cho con người những trải nghiệm và hiểu biết mới.

- Trong khổ thơ thứ tư, dấu chấm lửng có tác dụng thể hiện lời nói ngập ngừng

3 Ý nghĩa ước mơ của cha và con

a) Ước mơ của con

- Người con đã hỏi cha:

Cha ơi!

Sao xa kia chỉ thấy thấy nước thấy trời

Không thấy nhà, không thấy cửa, không thấy người ở đó?

[...]

Cha mượn cho con buồm trắng nhé,

Để con đi...

è Qua những câu hỏi, lời nói ở trên, người con muốn được đến những nơi “chưa hề đi đến” để khám phá những điều mới mẻ ở đó. Đó là ước mơ rất hồn nhiên, ngây thơ, trong sáng và đẹp đẽ.

b) Ước mơ của cha

- Ước mơ của người con gợi cho người cha nhớ đến những ước mơ của mình khi còn nhỏ. Người cha cũng từng khao khát được đi xa, đến những vùng đất mới để tìm hiểu những điều mới lạ.

- Ý nghĩa của dòng thơ cuối bài: Người con có những ước mơ, khát vọng như người cha khi xưa, khiến người cha nhớ lại bản thân mình khi còn trẻ.

III. Tổng kết

1. Nội dung

Bài thơ nêu lên cảm xúc, ước mơ của hai cha con muốn đi khám phá những vùng đất xa xôi được thể hiện qua cuộc nói chuyện khi đi dạo trên bờ biển.

2. Nghệ thuật

- Thể thơ tự do linh hoạt.

- Những biện pháp tu từ, điệp ngữ, từ láy,... sinh động.

- Hình ảnh thơ trong sáng, hấp dẫn.