Giáo án và PPT Âm nhạc 8 cánh diều Bài 13: Bài hát Cánh én tuổi thơ, Tác phẩm Bóng cây kơ-nia, Nhạc sĩ Phan Huỳnh Điểu, Gam thứ, giọng thứ, giọng La thứ

CHỦ ĐỀ 7: ĐOÀN KẾT - BÀI 13

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

- GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi: Em hãy nhắc lại đặc điểm của giọng Đô trưởng.

- GV hướng dẫn HS lựa chọn một trong các hình thức: vận động theo nhạc, hát tập thể, trò chơi âm nhạc, đố vui,...

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1. Hát – Bài hát Cánh én tuổi thơ

GV đặt câu hỏi hướng dẫn HS tìm hiểu:

• Em hãy nêu hiểu biết của em về tác giả.

• Nội dung của bài hát Bay cao tiếng hát ước mơ là gì?

• Em hãy nêu cấu trúc của bài hát.

• Bài hát được viết ở nhịp nào? Giọng nào? 

• Bản nhạc có các kí hiệu âm nhạc nào?

Sản phẩm dự kiến:

* Tác giả Phạm Tuyên

- Nhạc sĩ Phạm Tuyên trước đây là Trưởng phòng Văn nghệ Đài Truyền hình Việt Nam.

- Ông có rất nhiều ca khúc được phổ biến rộng rãi.

- Ông cũng sáng tác nhiều ca khúc cho lứa tuổi HS: Tiến lên đoàn viên, Chiếc đèn ông sao, Hành khúc Đội Thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh, Hát dưới cờ Hà Nội,...

- Năm 2012, ông được Nhà nước trao tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học – Nghệ thuật.

* Bài hát Cánh én tuổi thơ

- Nội dung bài hát: Với giai điệu thiết tha, lời ca giàu hình ảnh, suốt nhiều năm qua  Cánh én tuổi thơ là bài hát được thiếu nhi Việt Nam yêu thích. Nội dung bài hát truyền đi thông điệp: mỗi cá nhân không thể sống nếu tách mình ra khỏi vòng tay của cộng đồng.

- Cấu trúc bài hát: Bài hát có hình thức 2 đoạn:

+ Đoạn 1: 25 nhịp (từ đầu đến tia nắng mới).

+ Đoạn 2: 16 nhịp, được hát 2 lần (từ Những cánh én đến đèn én bay).

* Học bài hát Cánh én tuổi thơ

- Nhịp của bài hát: nhịp .

- Giọng: Rê trưởng.

- Bản nhạc có các ký hiệu là : dấu lặng đơn, dấu nối, dấu lặng đen,  dấu luyến.

Hoạt động 2. Nghe nhạc - Bóng cây kơ-nia

- GV đặt câu hỏi, yêu cầu HS thảo luận nhóm:

• Hình ảnh nào trong bài hát khiến cô gái và người mẹ nhớ tới người thân của mình?

• Tìm những lời ca thể hiện tình cảm của đồng bào Tây Nguyên đối với miền Bắc.

• Giai điệu của bài hát có tính chất âm nhạc như thế nào?

Sản phẩm dự kiến:

- Bóng cây kơ-nia là bài thơ của nhà thơ Ngọc Anh phỏng dịch của dân ca Hrê, được viết trong những năm chiến tranh, đất nước tạm thời bị chia cắt làm hai miền Nam, Bắc. Bài thơ đã được nhạc sĩ Phan Huỳnh Điểu phổ nhạc. Với giai điệu sâu lắng, trữ tình lúc tha thiết nhớ nhung (đoạn đầu), lúc thôi thúc dồn dập (đoạn sau), lúc vang vọng nhắn nhủ (đoạn kết), bài hát đã thể hiện nỗi niềm thương nhớ của đồng bào Tây Nguyên đối với người thân ở nơi xa xôi, đồng thời cũng thể hiện tấm lòng của đồng bào luôn hướng về miền Bắc.

- Cây kơ-nia là hình ảnh biểu trưng sức sống mãnh liệt của Tây Nguyên hùng vĩ, là biểu tượng sự vạm vỡ, vững chãi của người đàn ông. Cho nên, khi người vợ và người mẹ nhìn vào bóng cây kơ-nia là họ lại liên tưởng và nhớ về người đàn ông yêu dấu của gia đình. Tình cảm sâu nặng đối với miền Bắc - mạch nguồn của đất nước và dân tộc được thể hiện qua những lời ca như: Về phương Mặt Trời mọc, Uống nước nguồn miền Bắc,...

=> Cho đến nay, bài hát vẫn luôn được công chúng yêu thích và được nhiều nghệ sĩ lựa chọn để biểu diễn trong các cuộc thi hát.

Hoạt động 3. Thường thức âm nhạc - Nhạc sĩ Phan Huỳnh Điểu

- GV đặt câu hỏi:

• Em hãy nêu vài nét về nhạc sĩ Phan Huỳnh Điểu mà em biết.

Sản phẩm dự kiến:

- Phan Huỳnh Điểu (1924 - 2015) là một trong những nhạc sĩ tiêu biểu của nền âm nhạc mới Việt Nam thế kỉ XX. Ông đã sáng tác hơn 100 ca khúc, phần lớn đều có giá trị nghệ thuật cao.

- Các ca khúc của nhạc sĩ Phan Huỳnh Điểu có giai điệu đẹp, trau chuốt, trữ tình. Ông rất thành công trong việc phố nhạc cho thơ. Một số ca khúc nổi tiếng của ông gồm:

+ Ca khúc hành khúc: Đoàn Vệ quốc quân, Cuộc đời vẫn đẹp sao (thơ Dương Hương Ly), Hành khúc ngày và đêm (thơ Bùi Công Minh)....

+ Ca khúc trữ tình: Những ánh sao đêm, Anh ở đầu sông em cuối sông (thơ Hoài Vũ), Bóng cây kơ-nia (lời Ngọc Anh phóng dịch dân ca Hrê), Sợi nhớ sợi thương (thơ Thuỷ Bắc), Thuyền và biển (thơ Xuân Quỳnh).....

+ Ca khúc thiếu nhi: Đội kèn tí hon, Nhớ ơn Bác, Những em bé ngoan.....

- Năm 2000, nhạc sĩ Phan Huỳnh Điểu được Nhà nước trao tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học - Nghệ thuật

…..

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Câu 1: Nội dung chính của bài hát "Cánh én tuổi thơ" là gì?

A. Tình yêu quê hương đất nước

B. Tình cảm gia đình

C. Mỗi cá nhân không thể sống tách rời cộng đồng

D. Sự vĩ đại của thiên nhiên

Câu 2: Bài hát "Cánh én tuổi thơ" có cấu trúc gồm mấy đoạn?

A. 1 đoạn

B. 2 đoạn

C. 3 đoạn

D. 4 đoạn

Câu 3: Bài hát "Cánh én tuổi thơ" được thiếu nhi Việt Nam yêu thích vì lý do gì?

A. Giai điệu sôi động và vui tươi

B. Lời ca giàu hình ảnh và giai điệu thiết tha

C. Nội dung nói về cuộc sống hiện đại

D. Bài hát thể hiện lòng yêu nước

Câu 4: Nhạc sĩ Phan Huỳnh Điểu đã nhận giải thưởng nào từ Nhà nước Việt Nam?

A. Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học - Nghệ thuật

B. Giải thưởng Nhà nước về Âm nhạc

C. Giải thưởng Cống hiến

D. Giải thưởng Âm nhạc Việt Nam

Câu 5: Bài hát "Bóng cây kơ-nia" của nhạc sĩ Phan Huỳnh Điểu nói về điều gì?

A. Tình yêu thiên nhiên Tây Nguyên

B. Tình cảm gia đình ở miền Bắc

C. Tình cảm của đồng bào Tây Nguyên với người thân và miền Bắc

D. Cuộc sống người dân Tây Nguyên trong chiến tranh 

Sản phẩm dự kiến:

Câu 1: C

Câu 2: B

Câu 3: B

Câu 4: A

Câu 5: C

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Từ nội dung của bài học, GV đặt câu hỏi vận dụng:

Câu 1: Em hãy tạo ra một giai điệu ở giọng La thứ

Câu 2: Hát một vài câu hát trong các ca khúc của nhạc sĩ Phan Huỳnh Điểu mà em biết