Giáo án và PPT Âm nhạc 8 cánh diều Bài 3: Bài hát Bản làng tươi đẹp, Bài dân ca Cây trúc xinh, Dân ca quan họ Bắc Ninh

CHỦ ĐỀ 2: EM YÊU LÀN ĐIỆU DÂN CA - BÀI 3

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

- GV yêu cầu HS kể tên những bài dân ca đã được học ở lớp 6 và lớp 7.

- Sau khi HS kể tên các bài hát, GV yêu cầu HS hát lại 1 bài dân ca tùy chọn

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1. Hát bài hát: Bản làng tươi đẹp

GV yêu cầu trao đổi và trả lời:

- Em hãy cho biết: Tên tác giả và nội dung của bài hát.

- Bài hát được viết ở nhịp nào?

- Em hãy nêu cảm nhận của em sau khi học bài hát.

Sản phẩm dự kiến:

* Là bài hát phỏng theo điệu Soi bóng bên hồ (Dân ca Giáy), đặt lời mới của nhạc sĩ Đỗ Thanh Hiên.

* Nội dung của bài hát: Giai điệu mềm mại, thiết tha, lời ca giàu hình ảnh, bài hát thể hiện vẻ đẹp thiên nhiên vùng núi phía Bắc và tình yêu quê hương, làng bản của đồng bào nơi đây.

* Nhịp điệu: Hơi nhanh

* Cảm nhận về bài hát: "Bản làng tươi đẹp" là một bài hát thường gợi lên hình ảnh của cuộc sống thanh bình, đơn giản nhưng đậm đà tình cảm nơi vùng cao, nơi những bản làng của các dân tộc thiểu số sinh sống. Bài hát này có thể mang đến cho người nghe cảm nhận về sự tươi mới, trong lành của thiên nhiên và vẻ đẹp trong nếp sống của người dân bản làng.

Hoạt động 2. Trải nghiệm khám phá - Sưu tầm một số câu thơ lục bát được dùng để phát triển thành lời ca trong Dân ca quan họ Bắc Ninh

GV chia lớp thành 4 nhóm, yêu cầu: 

• Sưu tầm một số câu thơ lục bát được dùng để phát triển thành lời ca trong Dân ca quan họ Bắc Ninh

Sản phẩm dự kiến:

1. Bài thơ: Trống cơm

Trống cơm khéo vỗ nên bông

Một đàn con xít lội sông đi tìm

Thương ai con mắt lim dim

2. Bài thơ: Trúc xinh

Trúc xinh trúc mọc bờ ao

Em xinh em đứng nơi nào cũng xinh

Trúc xinh trúc mọc sân đình

Em xinh em đứng một mình cũng xinh.

3. Còn duyên

Còn duyên kẻ đón người đưa

Hết duyên đi sớm về trưa mặc lòng

Còn duyên ngồi gốc cây thông

Hết duyên ngồi gốc cây hồng hái hoa

Cho thầy mẹ biết, đuốc hoa định ngày ….

….

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

GV cho học sinh làm bài tập trắc nghiệm:

Câu 1: Bài hát Bản làng tươi đẹp được hát với nhịp điệu?

A. hơi nhanh

B. chậm

C. chậm ở đoạn đầu, nhanh ở đoạn cuối

d. rất chậm

Câu 2: Bài hát Bản làng tươi đẹp do ai sáng tác?

A. Đỗ Thanh Hiên

B. Lê Vĩnh Phúc

C. Đức Trí

D. Thanh Hiền

Câu 3: Dân ca là gì?

A. là một dòng nhạc ồn ào với tiết tấu mạnh mẽ

B. là sự hòa quyện giữa nhạc đồng quê (Country) và nhạc Folk

C. là thể loại âm nhạc có giai điệu chậm, lời ca giản dị, gần gũi nhưng phải giàu tình cảm và đậm chất thơ

D. là thể loại hát giao duyên, đặc sắc của vùng Kinh Bắc xưa

Sản phẩm dự kiến:

Câu 1: A

Câu 2: A

Câu 3: D

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Từ nội dung của bài học, GV đặt câu hỏi vận dụng:

Câu hỏi: Thông qua hoạt động, Hs biểu diễn bài hát Bản làng tươi đẹp kết hợp gõ đệm. 

Hoạt động 3. Ôn tập bài hát Bản làng tươi đẹp

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

GV tổ chức trò chơi “Nghệ sĩ dân ca”:

• GV chia lớp thành 2 nhóm lớn, phát cho mỗi nhóm một tờ giấy A3, yêu cầu các nhóm thảo luận về kể ra tên các bài hát dân ca Bắc Bộ mà em biết (GV yêu cầu HS không sử dụng điện thoại để tìm kiếm trên mạng). Sau 3 phút, các đội nộp kết quả của đội mình.

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

• GV cho HS nghe lại bài hát, kết hợp vỗ tay nhịp nhàng.

• GV mở nhạc đệm và chỉ huy hát 1 - 2 lần (yêu cầu HS thể hiện tình cảm thiết tha, trong sáng)

• GV hướng dẫn HS luyện tập bài hát theo hai hình thức:

+ Hát đối đáp

+ Hát nối tiếp

Sản phẩm dự kiến:

- Hỏi đối đáp:

Nhóm 1. Rừng xanh thắm … hiền hòa

Nhóm 2. Trên sườn non … rộn ràng

Hai nhóm cùng hát: Rừng ban nở …. mùa xuân

- Hát nối tiếp: 

Nhóm 1. Rừng xanh thắm … hiền hòa

Nhóm 2. Trên sườn non …. rộn ràng

Nhóm 3. Rừng ban nở …. mùa xuân

Hoạt động 4. Nghe dân ca Cây trúc xinh, Dân ca quan họ Bắc Ninh

Nhiệm vụ 1. Nghe bài hát Cây trúc xinh

GV đưa ra câu hỏi, yêu cầu HS thảo luận nhóm:

+ Nội dung bài dân ca Cây trúc xinh thể hiện điều gì?

+ Giai điệu bài hát có tính chất âm nhạc như thế nào?

+ Theo em, “liền anh” hay “liền chị” bài hát cây trúc xinh sẽ phù hợp hơn? Vì sao?

+ Nêu cảm nhận của em về bài hát.

Sản phẩm dự kiến:

• Cây trúc xinh là một bài dân ca quan họ bắc Ninh. Thông qua hình tượng cây trúc - một loại cây cứng rắn, vươn thẳng, sức sống dẻo dai, bền vững trước mọi thử thách,... bài hát ca ngợi phong thái, cốt cách, phẩm chất đẹp đẽ của các “liền anh”, “liền chị” quan họ.

• Giai điệu của bài hát mềm mại, thiết tha, tình cảm

• Hát quan họ là hình thức hát đối đáp nam - nữ. thông thường, các “liền anh” sẽ hát bài Cây trúc xinh để ca ngợi các “liền chị”. Trong trường hợp “các liền chị” hát bài dân ca này thì lời ca sẽ đổi thành “Anh Hai xinh tang tình là Anh Hai đứng”.

Nhiệm vụ 2: Dân ca quan họ Bắc Ninh

GV yêu cầu HS nghiên cứu kiến thức trong SGK và thảo luận nhóm để trả lời câu hỏi:

• Dân ca quan họ là thể loại hát gì?

• Những ai thường được gọi là “liền anh”, “liền chị”?

• Trang phục truyền thống trong các cuộc hát quan họ như thế nào?

• Những cuộc hát quan họ thường diễn ra theo trình tự như thế nào?

• Kể tên một số bài dân ca quan họ mà em biết.

Sản phẩm dự kiến:

+ Dân ca quan họ là thể loại hát giao duyên đặc sắc của vùng Kinh Bắc xưa (hai tỉnh Bắc Ninh và Bắc Giang ngày nay).

+ Trang phục truyền thống trong các cuộc hát quan họ của “liền anh” là khăn xếp, áo the, ô lục soạn,..; của “liền chị” là khăn chít mỏ quạ, áo năm thân “mớ ba, mớ bảy” và nón thúng quai thao.

+ Những cuộc hát quan họ có thể diễn ra thâu đêm suốt sáng, từ ngày này sang ngày khác và thường diễn ra theo một trình tự nhất định. Đầu tiên là một số bài thuộc giọng cổ (giọng lề lối) mang đậm tính chất quan họ độc đáo; tiếp theo là những bài thuộc giọng vặt, bao gồm nhiều làn điệu khác nhau; cuối cùng là những bài giọng giã bạn lúc chia tay, tạm biệt.

+ Một số bài quan họ: Mời nước mời trầu, Ngồi tựa mạn thuyền, Cây trúc xinh, Người ở đừng về, Xe chỉ luồn kim,...

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

GV cho HS làm bài tập trắc nghiệm:

Câu 1: Nội dung bài dân ca Cây trúc xinh thể hiện điều gì?

A. ca ngợi phong thái, cốt cách, phẩm chất đẹp đẽ của các “liền anh”, “liền chị” quan họ

B. ca ngợi phong thái của các “liền anh”, “liền chị”

C. ca ngợi phẩm chất đẹp đẽ của các “liền anh”, “liền chị” quan họ

D. ca ngợi cốt cách của các “liền anh”, “liền chị” quan họ

Câu 2: Bài hát “Cây trúc xinh” có giai điệu như thế nào?

A. mềm mại, thiết tha

B. mềm mại, thiết tha, tình cảm

C. thiết tha, tình cảm

D. mềm mại, tình cảm

Câu 3: Dân ca quan họ là gì?

A. là thể loại hát giao duyên đặc sắc của vùng Kinh Bắc xưa (hai tỉnh Bắc Ninh và Bắc Giang ngày nay)

B. là sự hòa quyện giữa nhạc đồng quê (Country) và nhạc Folk

C. là thể loại âm nhạc có giai điệu chậm, lời ca giản dị, gần gũi nhưng phải giàu tình cảm và đậm chất thơ

D. là thể loại hát giao duyên, đặc sắc của vùng Kinh Bắc xưa

Câu 4: Trang phục truyền thống trong các cuộc hát quan họ của “liền anh” là

A. khăn xếp, áo the, ô lục soạn, khăn chít mỏ quạ,...

B. khăn chít mỏ quạ, ô lục soạn và nón thúng quai thao

C. khăn xếp, áo the, ô lục soạn,...

D. khăn chít mỏ quạ, áo năm thân “mớ ba, mớ bảy” và nón thúng quai thao,...

Câu 5: Năm 2009, dân ca quan họ Bắc Ninh đã được UNESCo ghi danh là?

A. Di sản văn hóa di tích lịch sử - văn hóa đại đại diện của nhân loại

B. Di sản văn hóa bảo vật quốc gia

D. Di sản văn hóa phi vật thể

Sản phẩm dự kiến:

Câu 1: A

Câu 2: B

Câu 3: A

Câu 4: C

Câu 5: D

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

GV hướng dẫn HS thực hành luyện tập, biểu diễn bài hát Cây trúc xinh