Giáo án và PPT Âm nhạc 8 cánh diều Bài 9: Bài hát Xuân quê hương, Bản nhạc Long ngâm, Nhã nhạc cung đình Huế, Đảo phách

CHỦ ĐỀ 5: GIAI ĐIỆU QUÊ HƯƠNG - BÀI 9

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

- GV yêu cầu HS vỗ tay theo mẫu tiết tấu: 

- GV hướng dẫn HS lựa chọn một trong các hình thức: vận động theo nhạc, hát tập thể, trò chơi âm nhạc, đố vui,...

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1. Hát – Bài hát Xuân quê hương

GV đặt câu hỏi hướng dẫn HS tìm hiểu:

• Xuất xứ của bài hát là gì?

• Nội dung của bài hát là gì?

Sản phẩm dự kiến:

* Giới thiệu bài hát Xuân quê hương:

- Bài hát Xuân quê hương được hai tác giả Nguyễn Mai Anh và Lê Kim Hưng đặt tên và lời mới phỏng theo điệu Lí thương nhau (Dân ca Quảng Nam).

- Bài hát có hình thức một đoạn. Giai điệu mềm mại, trong sáng, lời ca giản dị, thể hiện một mùa xuân tràn đầy sức sống đang về trên quê hương.

Hoạt động 2. Nghe nhạc - Long ngâm

GV đặt câu hỏi:

• Bản nhạc Long ngâm được biểu diễn bằng các loại nhạc cụ nào?

• Bản nhạc có tính chất âm nhạc như thế nào?

Sản phẩm dự kiến:

- Long ngâm là một bài Nhã nhạc cung đình Huế.

- Bản nhạc được tấu lên trong nghi lễ tế trời và các lễ tế khác

- Bản nhạc được diễn tấu bằng các loại nhạc cụ dân tộc Việt Nam, với nhịp độ và cường độ vừa phải, thể hiện sự sang trọng

Hoạt động 3. Thường thức âm nhạc - Nhã nhạc cung đình Huế

- GV đặt câu hỏi:

• Nhã nhạc cung đình Huế thường được trình diễn trong những dịp nào?

• Nhã nhạc cung đình Huế là loại hình nghệ thuật có tính nghiệp dư hay chuyên nghiệp?

• Nhã nhạc cung đình Huế được UNESCO vinh danh là gì?

Sản phẩm dự kiến:

- Là thể loại nhạc của cung đình các triều đại nhà Nguyễn, được trình diễn trong các dịp triều hội, tế lễ, hoặc các sự kiện trọng đại như lễ đăng quang của nhà vua, đón tiếp sứ thần,....

- Là loại hình nghệ thuật có tính chuyên nghiệp với các nhạc công, ca ông, vũ công đều được đào tạo có tay nghề cao và trang phục biểu diễn cũng được thiết kế rất công phu.

- Gồm nhạc lễ nghi thờ cúng và nhạc 2 nghi triều chính, múa cung đình, ca nhạc thính phòng và kịch hát (tuồng cung đình). Các quy định về tổ chức Bản nhạc, cách thức diễn xướng, hệ thống bài bản,... của nhã nhạc rất chặt chẽ, mang tính thẩm mĩ cao.

- Năm 2003, nhã nhạc cung đình Huế đã được UNESCO ghi danh là Kiệt tác Di sản truyền khẩu và phi vật thể của nhân loại.

Hoạt động 4. Lý thuyết âm nhạc - Đảo phách

GV đặt câu hỏi:

• Thế nào là đảo phách? Tác dụng của đảo phách?

• Thế nào là phách mạnh, phách nhẹ, phách vừa?

Sản phẩm dự kiến:

- Trong mỗi ô nhịp, phách ở ngay sau vạch nhịp là phách mạnh (M), còn các phách sau sẽ là phách nhẹ (N) hoặc phách mạnh vừa (Mv). Mỗi phách lại được chia ra thành phần mạnh của phách (m) và phần nhẹ của phách.

- Đảo phách:

+ Là hiện tượng một âm bắt đầu vang lên ở phách nhẹ và tiếp tục ngân sang phách mạnh liền sau đó; hoặc một âm bắt đầu vang lên ở phần nhẹ của phách tiếp tục ngân sang phần mạnh của phách liền sau đó.

+ Làm cho trọng âm trong tiết tấu bản nhạc không trùng với trọng âm theo quy luật của loại nhịp.

+ Có thể xảy ra trong phạm vì một ô nhịp hoặc từ ô nhịp này sang ô nhịp khác.

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Câu 1: Bài hát "Xuân quê hương" được hai tác giả nào đặt tên và lời mới?

A. Nguyễn Mai Anh và Lê Kim Hưng

B. Nguyễn Văn Tý và Lê Thương

C. Phạm Duy và Văn Cao

D. Trịnh Công Sơn và Phạm Tuyên

Câu 2: Bài hát "Xuân quê hương" phỏng theo điệu gì của dân ca Quảng Nam?

A. Lý cây bông

B. Lý thương nhau

C. Lý ngựa ô

D. Lý con sáo

Câu 3: Bài nhạc nào được tấu lên trong nghi lễ tế trời và các lễ tế khác?

A. Xuân quê hương

B. Hò kéo pháo

C. Long ngâm

D. Bèo dạt mây trôi

Câu 4: Nhã nhạc cung đình Huế được UNESCO ghi danh là Kiệt tác Di sản vào năm nào?

A. 2000

B. 2001

C. 2003

D. 2005

Câu 5: Nhã nhạc cung đình Huế thường được trình diễn trong những dịp nào?

A. Lễ hội dân gian

B. Triều hội, tế lễ, sự kiện trọng đại của triều đình

C. Đám cưới, lễ hội mùa xuân

D. Lễ giáng sinh, lễ tết 

Sản phẩm dự kiến:

Câu 1: A

Câu 2: B

Câu 3: C

Câu 4: C

Câu 5: B

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Từ nội dung của bài học, GV đặt câu hỏi vận dụng:

Câu 1: Phân tích sự khác biệt giữa bài hát "Xuân quê hương" và nhã nhạc cung đình Huế trong việc thể hiện tinh thần văn hóa và truyền thống của dân tộc Việt Nam. 

Câu 2: Dựa trên kiến thức về nhã nhạc cung đình Huế, em hãy đề xuất một hoạt động hoặc sự kiện có thể tổ chức trong trường học để giới thiệu và bảo tồn di sản văn hóa này đến với học sinh.