Giáo án và PPT công nghệ 12 điện - điện tử Kết nối bài 15: Điện trở, tụ điện và cuộn cảm

BÀI 15: ĐIỆN TRỞ, TỤ ĐIỆN, CUỘN CẢM

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

GV yêu cầu HS thảo luận và trả lời: Quan sát và cho biết bảng mạch trong Hình 15.1 sử dụng những linh kiện điện tử?

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1. Điện trở

GV đặt câu hỏi hướng dẫn học sinh tìm hiểu: Điện trở được dùng để làm gì? Em hãy nêu hình dạng và kí hiệu của các loại điện trở. Trình bày khái niệm giá trị điện trở, công suất định mức. Em hãy nêu cách đọc số liệu kĩ thuật của điện trở.

Sản phẩm dự kiến:

1. Công dụng

- Được sử dụng để hạn chế hoặc điều chỉnh dòng điện và phân chia điện áp trong các mạch điện, điện tử.

2. Hình dạng và kí hiệu

3. Thông số kĩ thuật

- Giá trị điện trở: Giá trị điện trở cho biết mức độ cản trở dòng điện của điện trở, đơn vị đo là ohm, kí hiệu là Ω.

- Công suất định mức: Công suất định mức là công suất tiêu hao trên điện trở mà nó có thể làm việc được trong thời gian dài, không bị cháy hoặc đứt.

4. Đọc số liệu kĩ thuật

Trên thân điện trở thường ghi các mã (gồm chữ số và chữ cái) hoặc theo các vạch màu tùy theo hình dáng cụ thể của mỗi loại điện trở.

*Nếu trên thân điện trở có 4 vạch màu: 

+ Vạch màu 1 biểu thị giá trị hàng chục

+ Vạch màu 2 biểu thị giá trị đơn vị

+ Vạch màu 3 biểu thị hệ số nhân theo luỹ thừa của 10, 

+ Vạch màu 4 biểu thị giá trị sai số của điện tử.

*Nếu trên thân điện trở có 5 vạch màu:

+ Vạch màu 1 biểu thị hàng trăm.

+ Vạch màu 2 biểu thị giá trị hàng chục.

+ Vạch màu 3 biểu thị giá trị hàng đơn vị

+ Vạch màu 4 biểu thị hệ số nhân theo lũy thừa của 10.

+ Vạch màu 5 biểu thị giá trị sai số của điện trở.

Hoạt động 2. Tụ điện

GV đưa ra câu hỏi: Tụ điện được dùng để làm gì? Trình bày hình dạng và kí hiệu của các loại tụ điện. Nêu các thông số kĩ thuật của tụ điện. Trên tụ điện, thường ghi những thông số kĩ thuật nào?

Sản phẩm dự kiến:

1. Công dụng

- Dùng để ngăn dòng điện một chiều và cho dòng điện xoay chiều đi qua. 

- Khi mắc phối hợp với cuộn cảm sẽ tạo thành mạch cộng hưởng.

- Sử dụng để lọc nguồn, truyền tín hiệu, tích trữ năng lượng điện,…

2. Hình dạng và kí hiệu

Hình dạng một số loại tụ điện thông dụng và kí hiệu tương ứng trên bàng 15.2.

3. Thông số kĩ thuật

- Điện dung của tụ điện (C): Cho biết khả năng tích luỹ năng lượng điện trường của tụ điện khi có điện áp thuận đặt lên hai cực của nó, đơn vị đo là fara, kí hiệu F.

- Điện áp định mức (Udm): là trị số điện áp lớn nhất cho phép đặt lên hai cực của tụ điện.

- Dung kháng của tụ điện (Xc): Là đại lượng vật lí đặc trưng cho sự cản trở của tụ điện đối với dòng điện chạy qua nó, đơn vị đo là ohm.

Trong đó: f là tần số của dòng điện qua tụ điện; C là điện dung của tụ điện.

4. Đọc số liệu kĩ thuật

Trên tụ điện thường ghi hai thông số kĩ thuật quan trọng là:

- Điện áp định mức.

- Giá trị điện dung.

…………………………………………………………….

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Từ nội dung bài học, GV yêu cầu HS hoàn thành các bài tập trắc nghiệm sau:

Câu 1: Công dụng của điện trở là:

A. hạn chế hoặc điều chỉnh dòng điện và phân chia điện áp. 

B. cho phép dòng điện đi theo một chiều nhất định. 

C. ngăn dòng một chiều và cho dòng xoay chiều đi qua. 

D. dẫn dòng một chiều, cản trở dòng xoay chiều đi qua.

Câu 2: Giá trị điện trở cho biết: 

A. Mức độ cản trở dòng điện của điện trở 

B. Khả năng tích lũy năng lượng điện trường của tụ điện khi có điện áp thuận đặt lên hai cực của nó 

C. Khả năng tích lũy năng lượng từ trường của cuộn cảm khi có dòng điện chạy qua nó 

D. Mức độ mạnh, yếu của dòng điện 

Câu 3: Đơn vị của điện trở là:

A. Ω

B. F

C. H

D. J

Câu 4: Công dụng của tụ điện:

A. Hạn chế hoặc điều chỉnh dòng điện 

B. Ngăn dòng điện một chiều và cho dòng điện xoay chiều đi qua 

C. Dẫn dòng điện một chiều, chặn dòng điện cao tần 

D. Phân chia điện áp trong các mạch điện, điện tử

Câu 5: Giá trị điện dung tụ điện (C) cho biết: 

A. Mức độ cản trở dòng điện của điện trở 

B. Khả năng tích lũy năng lượng điện trường của tụ điện khi có điện áp thuận đặt lên hai cực của nó 

C. Khả năng tích lũy năng lượng từ trường của cuộn cảm khi có dòng điện chạy qua nó 

D. Mức độ mạnh, yếu của dòng điện 

Sản phẩm dự kiến:

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS hoàn thành bài tập sau:

Câu 1: Trong các thiết bị điện tử gia dụng như quạt điện, máy tính hay TV, điện trở thường được sử dụng để điều chỉnh dòng điện phù hợp. Hãy giải thích tại sao việc lựa chọn đúng giá trị điện trở lại quan trọng đối với hoạt động ổn định của các thiết bị này. Nếu điện trở bị hỏng hoặc lắp sai, điều gì có thể xảy ra với thiết bị?

Câu 2: Tụ điện được sử dụng rộng rãi trong các hệ thống năng lượng mặt trời để lưu trữ và điều chỉnh dòng điện. Hãy nêu ví dụ về cách tụ điện giúp tăng cường hiệu quả hoạt động của hệ thống năng lượng mặt trời tại các hộ gia đình. Nếu tụ điện có vấn đề, hệ thống sẽ bị ảnh hưởng như thế nào?