Giáo án và PPT Địa lí 9 cánh diều bài 6: Công nghiệp

BÀI 6. CÔNG NGHIỆP

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

GV đặt câu hỏi dẫn dắt học sinh tìm hiểu: Em đã biết gì về ngành công nghiệp ở nước ta? Hãy kể tên một số sản phẩm thuộc lĩnh vực công nghiệp.

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

I. Các nhân tố ảnh hưởng đến sự phát triển và phân bố công nghiệp

Hoạt động 1. Vị trí địa lí và nhân tố tự nhiên

GV yêu cầu HS thảo luận trả lời câu hỏi:

• Vị trí địa lí ảnh hưởng như thế nào đến sự phát triển và phân bố công nghiệp ở nước ta?
• Tài nguyên khoáng sản ảnh hưởng như thế nào đến sự phát triển và phân bố công nghiệp ở nước ta?
• Nêu vai trò của nguồn nước đối với sự phát triển và phân bố công nghiệp ở nước ta.
• Những điều kiện quan trọng để thúc đẩy sự phát triển, chuyển dịch cơ cấu công nghiệp, phát triển công nghiệp xanh và bền vững là gì?

Sản phẩm dự kiến:

- Nước ta nằm gần trung tâm khu vực Đông Nam Á, giáp với Biển Đông.

- Tài nguyên khoáng sản đa dạng, một số khoáng sản có trữ lượng lớn. Phân bố khoáng sản tạo nên các thế mạnh phát triển công nghiệp khác nhau giữa các vùng.

- Mạng lưới sông ngòi dày đặc, địa hình đồi núi chiếm 3/4 diện tích lãnh thổ nên có tiềm năng thuỷ điện lớn. 

- Khí hậu nhiệt đới ẩm gió mùa, nhiệt độ cao quanh năm, số giờ nắng nhiều, hoạt động của gió mùa.... là nguồn năng lượng mới để phát triển công nghiệp sản xuất điện.

- Ngoài ra, các tài nguyên đất, nước, khí hậu, sinh vật, biển..... cũng tạo điều kiện thuận lợi cho nông nghiệp, lâm nghiệp, thuỷ sản phát triển.

Hoạt động 2. Nhân tố kinh tế - xã hội

GV yêu cầu HS trao đổi theo cặp trả lời câu hỏi:

• Dân cư và lao động của nước ta ảnh hưởng như thế nào đến phát triển công nghiệp?

• Khoa học – công nghệ ảnh hưởng như thế nào đến sự phát triển công nghiệp?

Sản phẩm dự kiến:

+ Nguồn lao động dồi dào, trình độ người lao động ngày càng được nâng cao, tỉ lệ lao động đã qua đào tạo tăng.

+ Các chính sách phát triển công nghiệp là động lực phát triển các ngành công nghiệp mới, công nghiệp thân thiện với môi trường, thay đổi phân bố công nghiệp,...

+ Khoa học – công nghệ phát triển với những công nghệ mới được ứng dụng trong sản xuất công nghiệp. 

+ Cơ sở hạ tầng, cơ sở vật chất, kĩ thuật ngày càng hoàn thiện.

II. Sự phát triển và phân bố các ngành công nghiệp chủ yếu

Hoạt động 1. Công nghiệp khai thác dầu thô, khí tự nhiên

HS tìm hiểu và trả lời:

• Nước ta phát triển các ngành công nghiệp chủ yếu nào?

• Trình bày sự phát triển và phân bố của ngành công nghiệp khai thác dầu thô và khí tự nhiên. 

• Dầu thô và khí tự nhiên được khai thác chủ yếu ở đâu?

Sản phẩm dự kiến:

- Công nghiệp khai thác dầu thô ở nước ta tập trung chủ yếu ở các bể trầm tích của vùng biển Đông Nam Bộ.

- Khai thác khí tự nhiên ở vùng biển của các tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu, Cà Mau,...

- Phần lớn dầu thô khai thác dùng để xuất khẩu và một phần làm nguyên liệu cho các nhà máy lọc, hóa dầu.

- Khí tự nhiên được hoá lỏng để phục vụ cho các ngành công nghiệp sản xuất điện, phân bón ở Bà Rịa – Vũng Tàu, Cà Mau.

Hoạt động 2. Công nghiệp sản xuất điện

GV đặt câu hỏi yêu cầu học sinh trao đổi trả lời: Cơ cấu sản xuất điện của nước ta trong những thập kỉ gần đây thay đổi như thế nào?

Sản phẩm dự kiến:

- Sản lượng điện ở nước ta liên tục tăng để phục vụ cho sản xuất và tiêu dùng của người dân. 

- Trong những thập kỉ gần đây, cơ cấu sản xuất điện ở nước ta có sự thay đổi, điện sản xuất từ nguồn năng lượng tái tạo phát triển nhanh.

Hoạt động 3. Công nghiệp sản xuất sản phẩm điện tử, máy vi tính

HS suy nghĩ, trao đổi trả lời câu hỏi: Trình bày sự phát triển và phân bố của ngành công nghiệp sản xuất sản phẩm điện tử, máy vi tính. 

Sản phẩm dự kiến:

- Công nghiệp sản xuất sản phẩm điện tử, máy vi tính phát triển nhanh.

- Các sản phẩm chính của ngành là: máy tính và linh kiện điện tử, điện thoại các loại và linh kiện, ti vi lắp ráp, máy điều hoà không khí,... Đây là các mặt hàng xuất khẩu lớn của nước ta. 

Hoạt động 4. Công nghiệp sản xuất, chế biến thực phẩm và sản xuất đồ uống

HS trao đổi theo bàn để tìm hiểu: Trình bày sự phát triển và phân bố của ngành công nghiệp sản xuất, chế biến thực phẩm và đồ uống.

Sản phẩm dự kiến:

- Công nghiệp sản xuất, chế biến thực phẩm và sản xuất đồ uống là ngành phát triển lâu đời. 

- Công nghiệp sản xuất, chế biến thực phẩm và sản xuất đồ uống gồm nhiều phân ngành. Sản phẩm của ngành ngày càng đa dạng, đáp ứng nhu cầu tiêu dùng trong nước và xuất khẩu.

- Công nghiệp sản xuất, chế biến thực phẩm và sản xuất đồ uống phân bố rộng rãi, đặc biệt tập trung nhiều ở Đông Nam Bộ, Đồng bằng sông Cửu Long và Đồng bằng sông Hồng.

Hoạt động 5. Công nghiệp dệt, may và giày, dép

GV đặt câu hỏi hướng dẫn học sinh tìm hiểu: Ngành công nghiệp dệt, sản xuất trang phục thường phân bố ở đâu? 

Sản phẩm dự kiến:

- Đây là một trong các ngành công nghiệp chủ yếu ở nước ta trong suốt thời gian qua. 

- Sản lượng các sản phẩm ngày càng tăng. Nhiều thương hiệu dệt, may đã tạo dựng được uy tín với thị trường trong và ngoài nước.

- Công nghiệp dệt, may và giày, dép phân bố rộng khắp, trong đó Đông Nam Bộ và Đồng bằng sông Hồng là hai vùng tập trung nhiều.

III. Vấn đề phát triển công nghiệp xanh

GV chia lớp thành từng nhóm thảo luận và trả lời:

• Công nghiệp xanh là gì?

• Nêu những bất cập trong sản xuất công nghiệp ở nước ta hiện nay.

• Nêu ý nghĩa của việc phát triển công nghiệp xanh đối với nước ta. 

Sản phẩm dự kiến:

- Phát triển công nghiệp xanh ở Việt Nam nhằm nâng cao chất lượng sản phẩm, tạo ra lợi thế cạnh tranh, sử dụng tiết kiệm và hiệu quả nguyên, nhiên liệu đầu vào, nguyên vật liệu tái chế; hạn chế lượng khí thải, chất thải; khắc phục và kiểm soát ô nhiễm môi trường thông qua việc sử dụng công nghệ tiên tiến, hướng tới phát triển công nghiệp bền vững.

- Phát triển công nghiệp xanh còn góp phần hội nhập công nghiệp Việt Nam với thế giới, làm cho các sản phẩm của ngành đáp ứng được các tiêu chuẩn của toàn cầu.

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Câu 1: Thế mạnh chính của lao động nước ta tạo thuận lợi cho phát triển công nghiệp là:

A. số lượng đông, khả năng tiếp thu khoa học – kĩ thuật nhanh.

B. giá nhân công rẻ, có phẩm chất cần cù, thông minh.

C. đội ngũ thợ lành nghề đông, trình độ chuyên môn cao.

D. tính kỉ luật, tác phong công nghiệp chuyên nghiệp.

Câu 2: Sử dụng than trong sản xuất nhiệt điện ở nước ta gây ra vấn đề môi trường chủ yếu nào sau đây?

A. Cạn kiệt khoáng sản.

B. Ô nhiễm không khí.

C. Phá hủy tầng đất mặt.

D. Ô nhiễm nguồn nước.

Câu 3: Ý nào dưới đây không phải là nguyên nhân làm cho sản lượng điện nước ta tăng nhanh?

A. Nhiều nhà máy điện có quy mô lớn đi vào hoạt động.

B. Đáp ứng việc xuất khẩu điện sang các nước láng giềng.

C. Nước ta có nhiều tiềm năng phát triển công nghiệp điện lực.

D. Nhu cầu điện để phục vụ sản xuất và đời sống ngày càng lớn.

Câu 4: Ngành công nghiệp nước ta tiếp tục được đầu tư đổi mới trang thiết bị và công nghệ chủ yếu nhằm:

A. nâng cao về chất lượng và hạ giá thành sản phẩm.

B. phù hợp tình hình phát triển thực tế của đất nước.

C. đẩy nhanh quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế.

D. đáp ứng nhu cầu thị trường trong và ngoài nước.

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Câu 1: Nêu định hướng phát triển công nghiệp nước ta thời kì 2021-2030, tầm nhìn đến 2050 là gì?

Câu 2: Em hãy lập bảng thống kê các ngành công nghiệp chủ yếu theo gợi ý: tên ngành, sản phẩm chủ yếu, phân bố chính.

Câu 3: Sưu rầm tư liệu, hình ảnh về một ngành công nghiệp hoặc một mô hình công nghiệp xanh ở địa phương.