Giáo án và PPT KHTN 7 kết nối Bài 16: Sự phản xạ ánh sáng

BÀI 16: SỰ PHẢN XẠ ÁNH SÁNG

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

GV cho HS hoạt động nhóm làm thí nghiệm vui: Dùng đèn pin (đèn Laze) chiếu vào gương, em thấy có hiện tượng gì xảy ra? Mô tả đường truyền của tia sáng qua gương.

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

I. HIỆN TƯỢNG PHẢN XẠ ÁNH SÁNG

Hoạt động 1: Tìm hiểu hiện tượng phản xạ ánh sáng

GV giao nhiệm vụ học tập các nhóm, làm lại thí nghiệm trên bằng các vật bóng khác như thước nhựa, bìa bóng …

+ Yêu cầu HS nhận xét, đối với các vật bóng khác có hiện tượng phản xạ không?

+ Nêu các quy ước trong phản xạ ánh sáng.

Sản phẩm dự kiến:

- Khi chiếu một chùm sáng vào gương phẳng thì chùm sáng bị hắt trở lại theo hướng khác. Hiện tượng đó gọi là phản xạ ánh sáng.

- Trong hiện tượng phản xạ ánh sáng, người ta quy ước:

+ G: gương phẳng(mặt phản xạ)

          + Tia sáng tới (SI): tia sáng chiếu vào gương

          + Tia sáng phản xạ (IR): tia sáng bị gương hắt trở lại

          + Điểm tới (I): giao điểm của tia sáng tới và gương

          + Pháp tuyến (IN)t tại I: đường thẳng vuông góc với gương tại I

          + Mặt phẳng tới: mặt phẳng chứa tia sáng tới và pháp tuyến tại điểm tới

          + Góc tới (): góc tạo bởi tia sáng tới và pháp tuyến tại điểm tới

          + Góc phản xạ (): góc tại bởi tia sáng phản xạ và pháp tuyến tại điểm tới.

II. ĐỊNH LUẬT PHẢN XẠ ÁNH SÁNG

Hoạt động 2: Tìm hiểu định luật phản xạ áng sáng

- GV yêu cầu HS từ kết quả thí nghiệm rút ra định luật phản xạ ánh sáng.

- GV yêu cầu các nhóm thảo luận các câu hỏi:

+ Có thể viết công thức của định luật phản xạ ánh sáng i = i^’ được không? Tại sao?

+ Chiếu tia sáng tới dưới góc tới 30^o vào gương phẳng đặt thẳng đứng, vẽ hình biểu diễn tia sáng tới và tia sáng phản xạ.

+ Chiếu một tia sáng vào gương phẳng đặt nằm ngang ta được tia sáng phản xạ vuông góc với tia sáng tới. Em hãy tính góc tới và góc phản xạ. Vẽ hình.

Sản phẩm dự kiến:

1. Thí nghiệm

a) Dụng cụ:

+ Gương phẳng.

+ Bảng chia độ.

+ Đèn laze.

b) Bố trí thí nghiệm như hình 16.2.

c) Tiến hành thí nghiệm.

2. Định luật phản xạ ánh sáng

- Tia sáng phản xạ nằm trong mặt phẳng tới

- Góc phản xạ bằng góc tới

III. PHẢN XẠ VÀ PHẢN XẠ KHUẾCH TÁN

Hoạt động 3: Phân biệt phản xạ và phản xạ khuếch tán

GV yêu cầu HS hoạt động nhóm nhận xét về các hướng của các tia sáng phản xạ trong hình 16.3a và 16.3b, tìm thêm các ví dụ về phản xạ và phản xạ khuếch tán. 

Sản phẩm dự kiến:

- Khi mặt phản xạ nhẵn thì các tia sáng tới song song bị phản xạ theo một hướng. Hiện tượng này gọi là hiện tượng phản xạ (còn gọi là phản xạ gương)

- Khi mặt phản xạ không nhẵn thì các tia sáng tới song song bị phản xạ theo mọi hướng. Hiện tượng này gọi là hiện tượng phản xạ khuếch tán (còn gọi là tán xạ)

- Khi có phản xạ, ta có thể nhìn thấy ảnh của vật

- Khi có phản xạ khuếch tán, ta không nhìn thấy ảnh của vật

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Từ nội dung bài học, GV yêu cầu HS hoàn thành các bài tập trắc nghiệm sau:

Câu 1: Chỉ ra phát biểu sai:

A. Ánh sáng bị hắt trở lại khi gặp mặt phân cách là hiện tượng phản xạ ánh sáng.

B. Phản xạ ánh sáng chỉ xảy ra trên mặt gương.

C. Tia phản xạ nằm trong mặt phẳng chứa tia sáng tới và pháp tuyến tại điểm tới.

D. Góc phản xạ là góc tạo bởi tia sáng phản xạ và đường pháp tuyến tại điểm tới.

Câu 2: Chiếu một tia sáng tới chếch một góc 20⁰ vào một gương phẳng (Hình 16.1) ta được tia sáng phản xạ tạo với tia sáng tới một góc

A. 40⁰.        

B. 70⁰.

C. 80⁰.        

D. 140⁰.

Câu 3: Bề mặt nào dưới đây không thể xảy ra hiện tượng phản xạ ánh sáng?

A. Mặt vải thô.

B. Nền đá hoa.

C. Giấy bạc.

D. Mặt bàn thủy tinh.

Câu 4: Phát biểu nào sau đây là sai khi nói về mối liên hệ giữa tia phản xạ và tia tới.

A. Tia phản xạ và tia tới nằm trong cùng một mặt phẳng.

B. Góc hợp bởi tia phản xạ và pháp tuyến tại điểm tới bằng đúng góc hợp bởi tia tới và pháp tuyến tại điểm tới.

C. Tia tới và tia phản xạ luôn vuông góc với nhau.

D. Tia phản xạ và tia tới luôn nằm về hai phía của pháp tuyến tại điểm tới.

Câu 5: Góc tới là góc tạo bởi hai tia nào?

A. Tia sáng tới và tia phản xạ.

B. Tia sáng tới và mặt gương.

C. Tia sáng tới và pháp tuyến.

D. Tia phản xạ và pháp tuyến.

Sản phẩm dự kiến:

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1: Phản xạ ánh sáng trên mặt hồ lăn tăn gợn sóng là phản xạ gương hay phản xạ khuếch tán?

Câu 2: Hai gương phẳng G₁ và G₂ đặt vuông góc với nhau (Hình 16.2). Tia sáng SI chiếu chếch 45⁰ vào gương phẳng G₁.

a) Vẽ Hình 16.2 vào vở và vẽ đường truyền của tia sáng lần lượt phản xạ qua G₁, G₂.

b) Nêu nhận xét về đường truyền của tia sáng tới SI và tia sáng phản xạ cuối cùng (tia ló).