Giáo án và PPT KHTN 9 cánh diều Bài 38: Quy luật di truyền của Mendel

BÀI 38: QUY LUẬT DI TRUYỀN CỦA MENDEL

A. KHỞI ĐỘNG

GV đặt vấn đề, tạo hứng thú học tập cho HS; HS quan sát các hình ảnh, trả lời câu hỏi mở đầu SGK trang 184.

B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1: Tìm hiểu ý tưởng nghiên cứu của Mendel

Những ý tưởng nghiên cứu của Mendel về quy luật di truyền.

Dự kiến sản phẩm:

+ Mendel tạo dòng thuần (tự thụ phấn qua nhiều thế hệ).

+ Tiến hành lai cặp bố mẹ có tính trạng tương phản.

+ Theo dõi con lai qua các thế hệ F₁, F₂, F₃,... để rút ra kết luận. 

- Mendel đưa ra giả thuyết các tính trạng do “nhân tố di truyền” quy định (sau này gọi là gene).

Hoạt động 2: Tìm hiểu về phép lai một cặp tính trạng

Thí nghiệm lai một cặp tính trạng và phép lai phân tích.

Dự kiến sản phẩm:

- Thí nghiệm:

+ Cho P thuần chủng cây hoa màu tím lai với cây hoa màu trắng thu được F₁ 100% cây hoa màu tím;

+ Cho F₁ tự thụ phấn được cá thể F₂ có tỉ lệ kiểu hình 3 hoa màu tím : 1 hoa màu trắng.

+ Tỉ lệ này cũng xuất hiện ở 6 cặp tính trạng tương phản còn lại…

Hoạt động 3: Tìm hiểu về phép lai hai cặp tính trạng

Nhiệm vụ 1: Tìm hiểu về thí nghiệm lai hai cặp tính trạng

Phép lai hai cặp tính trạng

Dự kiến sản phẩm:

- Thí nghiệm:

+ Mendel cho lai hai cây thuần chủng khác nhau về hai cặp tính trạng tương phản: cây hạt vàng, trơn lai với cây hạt xanh, nhăn cho kết quả F₁ 100% cá thể có kiểu hình hạt vàng, trơn.

+ F₁ tự thụ phấn cho thế hệ F₂ gồm 16 tổ hợp và 4 loại kiểu hình.

* Tỉ lệ kiểu hình: 9 vàng, trơn : 3 vàng, nhăn : 3 xanh, trơn :  1 xanh nhăn…

Nhiệm vụ 2: Tìm hiểu về cơ chế biến dị tổ hợp thông qua sơ đồ đơn giản về quá trình giảm phân và thụ tinh

Cơ chế biến dị tỏ hợp

Dự kiến sản phẩm:

+ Quá trình giảm phân kết hợp với quá trình thụ tinh sẽ tạo ra biến dị tổ hợp.

+ F₁ có kiểu gene AaBb qua quá trình giảm phân (sự phân li độc lập của các nhiễm sắc thể ở kì giữa và kì sau giảm phân I) sẽ tạo ra 4 loại giao tử khác nhau (AB, Ab, aB, ab).

+ Sự tổ hợp ngẫu nhiên các giao tử ở giới đực và giới cái sẽ tạo được 16 tổ hợp giao tử, 9 loại kiểu gene, 4 loại kiểu hình. Trong đó, kiểu hình A–bb (hạt vàng, nhăn) và aaB– (hạt xanh, trơn) là biến dị tổ hợp.

C. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Câu 1: Đặc điểm chính nào của cây Đậu Hà Lan tạo điều kiện thuận lợi cho việc nghiên cứu các quy luật di truyền của Men đen?

• A. Có hoa lưỡng tính, tự thụ phấn nghiêm ngặt.

• B. Sinh sản nhanh và phát triển mạnh.

• C. Có hoa lưỡng tính, tự thụ phấn không nghiêm ngặt.

• D. Có hoa đơn tính, giao phấn nghiêm ngặt.

Câu 2: Mendel chọn các cặp tính trạng tương phản khi thực hiện phép lai vì

• A. thuận tiện cho việc lai các cặp bố mẹ với nhau.

• B. thuận tiện cho việc theo dõi sự di truyền của từng cặp tính trạng qua các thế hệ.

• C. thuận tiện cho việc sử dụng toán thống kê để phân tích số liệu thu được.

• D. thuận tiện cho việc chọn các dòng thuần chủng.

Câu 3: Quan sát hình ảnh và cho biết thế hệ con đời thứ nhất có kiểu hình gì?

• A. 100% cây hoa tím nhạt.

• B. 50% cây hoa tím, 50% cây hoa trắng.

• C. 75% cây hoa tím, 25% cây hoa trắng.

• D. 100% cây hoa tím.

Câu 4:  Quan sát hình ảnh và cho biết thế hệ con đời thứ hai có kiểu hình gì?

• A. 100% cây hoa tím nhạt.

• B. 50% cây hoa tím, 50% cây hoa trắng.

• C. 75% cây hoa tím, 25% cây hoa trắng.

• D. 100% cây hoa tím.

Câu 5: Yêu cầu bắt buộc đối với mỗi thí nghiệm của Mendel là

• A. con lai phải luôn có hiên tượng đồng tính.

• B. con lai phải thuần chủng về các cặp tính trạng được nghiên cứu.

• C. bố mẹ phải thuần chủng về các cặp tính trạng được nghiên cứu.

• D. cơ thể được chọn lai đều mang các tính trội.

Dự kiến sản phẩm:

D. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Trong chăn nuôi, người ta thường tạo ra con lai bằng cách cho lai giữa giống địa phương với giống nhập ngoại. Em hãy giải thích ý nghĩa của phương pháp này.