Giáo án và PPT KHTN 9 cánh diều Bài 33: Gene là trung tâm của di truyền học

PHẦN 4: VẬT SỐNG

CHỦ ĐỀ 11: DI TRUYỀN

BÀI 33: GENE LÀ TRUNG TÂM CỦA DI TRUYỀN HỌC

A. KHỞI ĐỘNG

GV đặt vấn đề, tạo hứng thú học tập cho HS; HS vận dụng kiến thức, trả lời câu hỏi mở đầu.

B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1: Tìm hiểu về di truyền và biến dị

1. Phân biệt khái niệm di truyền và biến dị. Cho ví dụ.

2. Nêu mối quan hệ giữa di truyền và biến dị.

Dự kiến sản phẩm:

- Di truyền là quá trình truyền đặc điểm của sinh vật qua các thế hệ.

Ví dụ: Bố tóc đen, mẹ tóc đen → con cũng tóc đen.

Bố mắt xanh, mẹ mắt xanh → con cũng mắt xanh.

- Biến dị là hiện tượng cá thể được sinh ra trong cùng một thế hệ có những đặc điểm khác nhau và khác với các cá thể ở thế hệ trước…

Hoạt động 2: Tìm hiểu về nucleic acid

1. Nucleic acid là gì? 

2. Quan sát hình 33.1, cho biết một nucleotide gồm những thành phần nào?

3. Xác định các đầu 5’ và 3’ của một chuỗi polynucleotide.

Dự kiến sản phẩm:

- Nucleic acid là hợp chất đa phân (polymer) được cấu tạo từ các đơn phân là nucleotide.

- Một nucleotide gồm:

+ Gốc phosphate.

+ Đường pentose.

+ Nitrogenous base: Adenine (A), Guanine (G), Cytosine (C), Thymine (T) và Uracil (U).

- Các nucleotide liên kết với nhau bằng liên kết phosphodiester tạo nên chuỗi polynucleotide.

- Chuỗi polynucleotide có chiều 5’ - 3’ được xác định dựa vào nucleotide ở mỗi đầu của chuỗi: 

+ Nucleotide ở đầu 5’ có gốc phosphate (liên kết với carbon 5’) tự do.

+ Nucleotide ở đầu 3’ có gốc hydroxyl (liên kết với carbon 3’) tự do…

Hoạt động 3: Tìm hiểu về gene và hệ gene

+ Gene là gì? Hệ gene là gì?

+ Những đặc điểm nào thể hiện tính đặc trưng cá thể của hệ gene? (Câu 5 - SGK tr.162)

+ Nêu một số ứng dụng của việc phân tích DNA.

Dự kiến sản phẩm:

- Gene là một đoạn của phân tử DNA mang thông tin mã hóa một chuỗi polypeptide hay phân tử RNA. 

- Tập hợp tất cả các thông tin di truyền trên DNA của tế bào hình thành nên hệ gene của cơ thể.

- Gene là trung tâm của di truyền học.

- Phân tích DNA được ứng dụng trong các lĩnh vực nghiên cứu khoa học, y học, pháp y và đời sống.

C. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Câu 1: Các nguyên tố hoá học tham gia trong thành phần của phân tử DNA là

• A. C, H, O, Na, S.

• B. C, H, O, N, P.

• C. C, H, O, P.

• D. C, H, N, P, Mg.

Câu 2: Điều nào sau đây đúng khi nói về đặc điểm cấu tạo của DNA?

• A. Là một bào quan trong tế bào.

• B. Chỉ có ở động vật, không có ở thực vật.

• C. Đại phân tử, có kích thước và khối lượng lớn.

• D. Đơn phân tử, có kích thước và khối lượng lớn.

Câu 3: Loại nucleotide có ở RNA và không có ở DNA là

• A. Adenine.

• B. Thymine.

• C. Uracil.

• D. Guanine.

Câu 4: Phát biểu nào sau đây là đúng khi nói về điểm khác nhau giữa DNA và RNA?

• A. DNA thường gồm có 1 chuỗi polynucleotide, còn RNA thường gồm có 2 chuỗi polynucleotide.

• B. Đường cấu tạo nên nucleotide của DNA là ribose, còn đường cấu tạo nên nucleotide của RNA là deoxyribose.

• C. Base cấu tạo nên nucleotide của DNA là A, T, G, X, còn base cấu tạo nên nucleotide của RNA là A, U, G, X.

• D. DNA được cấu tạo theo nguyên tắc đa phân, còn RNA không được cấu tạo theo nguyên tắc đa phân.

Câu 5: Điều gì quyết định mã hoặc thông tin của phân tử DNA?

• A. cấu trúc của nitrogenous base.

• B. trình tự sắp xếp của các nitrogenous base.

• C. màu của nitrogenous base.

• D. số lượng nitrogenous base.

Dự kiến sản phẩm:

D. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

1. Phân biệt DNA và RNA.

2. Lấy thêm ví dụ về ứng dụng của phân tích DNA trong các lĩnh vực.