Giáo án và PPT Lịch sử 11 cánh diều Bài 3: Sự hình thành Liên bang Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Xô viết

BÀI 3 SỰ HÌNH THÀNH LIÊN BANG CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA XÔ VIẾT

 HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

- Giáo viên cho học sinh nghe bài hát Kachiusa và giao nhiệm vụ cho học sinh:

1. Tên bài hát? Bài hát gợi nhắc đến đất nước nào?

2. Sự kiện nào là hệ quả không mong muốn của các nước để quốc trong Chiến tranh thế giới thứ nhất? Nêu những điều đã biết và muốn biết về sự kiện đó.

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1. Quá trình hình thành Liên bang Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Xô viết

GV đặt câu hỏi hướng dẫn học sinh tìm hiểu:

- Mâu thuẫn giữa các dân tộc Nga với chế độ Nga Hoàng và giữa giai cấp vô sản với giai cấp tư sản diễn ra vào thời gian nào?

- Trình bày sự ra đời của chính quyền Xô Viết?

- Trình bày quá trình phát triển của nước Nga Xô viết và các nước cộng hòa Xô viết?

- Nguyên nhân nào dẫn đến sự hợp tác giữa nước Nga Xô viết và các nước đồng minh? Mục đích của việc hợp tác này là gì?

Sản phẩm dự kiến:

Mâu thuẫn giữa các dân tộc Nga với chế độ Nga Hoàng và giữa giai cấp vô sản với giai cấp tư sản đã nổ ra vào thời kỳ đầu thế kỷ XX. Tại thời điểm này, đế quốc Nga là một trong những đế quốc lớn nhất thế giới, và chủ nghĩa tư bản Nga phát triển nhanh chóng. Tuy phát triển sau các nước tư bản Tây Âu, nhưng đến cuối thế kỷ XIX và đầu thế kỷ XX, Nga cũng chuyển sang giai đoạn đế quốc chủ nghĩa. Tư bản nước ngoài đầu tư mạnh mẽ vào Nga, và nhiều ngành công nghiệp nặng phát triển. Tuy nhiên, hơn một nửa các ngành công nghiệp nặng của Nga thuộc sở hữu của tư bản nước ngoài. Đồng thời, tàn tích của chế độ nông nô vẫn còn tồn tại sâu rộng, với phần lớn ruộng đất tập trung trong tay quý tộc và địa chủ2. Sau khi Nga tham gia chiến tranh thế giới thứ nhất (1914-1918), nền kinh tế bị kiệt quệ, và chiến tranh đã làm trầm trọng hóa tình hình. Tháng 2 năm 1917, Đảng Bônsêvích lãnh đạo nhân dân lật đổ chế độ Nga hoàng và bầu ra các Xô viết - chính quyền của công nhân, nông dân và binh lính.

Sự hợp tác giữa nước Nga Xô viết và các nước đồng minh trong Thế chiến II xuất phát từ mục tiêu chung là đánh bại phát xít Đức. Trước đó, tuy mâu thuẫn về tư tưởng, nhưng khi Đức tấn công Liên Xô vào tháng 6 năm 1941, Mỹ và Liên Xô đã hợp tác chặt chẽ. Sự đóng góp của Liên Xô trên mặt trận Đông đã quan trọng đối với chiến thắng chung của Đồng Minh. Hợp tác này đã đặt nền móng cho hệ thống quốc tế mới, từ đó ra đời Tổ chức Liên Hiệp Quốc.

Hoạt động 2. Ý nghĩa của sự ra đời Liên bang Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Xô Viết

GV yêu cầu HS trao đổi theo nhóm:

- Phân tích ý nghĩa sự ra đời của Liên bang cộng hòa xã hội chủ nghĩa Xô viết. Liên hệ với Cách mạng ở Việt Nam?

Sản phẩm dự kiến:

Liên bang Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết (Liên Xô) là một quốc gia lớn và đông dân nhất trong số mười lăm nước cộng hòa của Liên bang Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết. Được thành lập vào ngày 30/12/1922, Liên Xô bao gồm các nước Nga, Belarus (trước đây là Belorussia), Ukraine và Cộng hòa Liên bang Dân chủ Ngoại Kavkaz (sau này tách thành các nước Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Gruzia, Azerbaijan và Armenia). Ý nghĩa của sự ra đời của Liên Xô liên quan chặt chẽ đến cách mạng và tư duy chủ nghĩa Marx-Lenin. Đây là một thử nghiệm lớn về việc xây dựng xã hội cơ động, không có người bóc lột người, và tập trung vào lợi ích của nhân dân. Liên Xô đã ảnh hưởng mạnh mẽ đến các phong trào cách mạng trên khắp thế giới, bao gồm Cách mạng ở Việt Nam. Tuy không phải là một quốc gia láng giềng trực tiếp, nhưng tư tưởng và kinh nghiệm của Liên Xô đã ảnh hưởng đến sự phát triển của Cách mạng Việt Nam, đặc biệt trong giai đoạn chiến đấu chống lại thực dân Pháp và sau đó là chiến tranh chống Mỹ.

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Từ nội dung bài học,GV yêu cầu HS luyện tập làm bài

Câu 1:Đâu không phải là ý nghĩa của Cách mạng tháng Mười Nga 1917?

A. Mở ra kỉ nguyên mới và làm thay đối hoàn toàn tình hình đất nước Nga.

B. Lần đầu tiên trong lịch sử nước Nga giai cấp công nhân, nhân dân lao động đứng lên làm chủ đất nước.

C. Làm thay đổi cục diện thế giới.

D. Đưa tới sự ra đời của nhà nước tư sản đầu tiên trên thế giới.

Câu 2: Chính đảng nào tiếp tục chuẩn bị kế hoạch làm cách mạng để giải quyết tình trạng hai chính quyền song song tồn tại ở nước Nga sau Cách mạng tháng Hai năm 1917?

A. Đảng Mensêvích     

B. Đảng Bônsêvích

C. Đảng Xã hội dân chủ       

D. Đảng Thống nhất công nhân

Sản phẩm dự kiến:

Câu 1: D

Câu 2: B

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1: Vì sao nói: Liên Xô trở thành chỗ dựa tinh thần, vật chất cho phong trào cách mạng thế giới?

Câu 2: Theo kết quả cuộc khảo sát (năm 2021) của Trung tâm Nghiên cứu dư luận xã hội toàn Nga, khi đặt câu hỏi có muốn khôi phục lại Liên Xô hay không, khoảng 67% người được hỏi có mong muốn duy trì Liên Xô. Theo em, vì sao cho đến nay có nhiều người dân Nga vẫn tôn trọng và mong muốn gìn giữ những giá trị của Liên Bang Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Xô viết?