Giáo án và PPT Lịch sử 8 cánh diều Chủ đề 1: Văn minh châu thổ sông Hồng và sông Cửu Long

Đặc điểm 

Nội dung

Diện tích 

Diện tích khoảng 1500 km²

Nguồn gốc

Do sự bồi đắp phù sa của hệ thống sông Hồng và sông Thái Bình trên vùng sụt lún thấp, rộng lớn. 

Hình dạng

Có dạng hình tam giác (tam giác châu) với đỉnh ở thành phố Việt Trì (tỉnh Phú thọ), đáy là đường bờ biển từ thành phố Hải Phòng đến cửa sông Đáy thuộc huyện Kim Sơn (tỉnh Ninh Bình)

Qúa trình hình thành

Từ thời Lý các công trình quai đê lấn biển, đắp đê trên các triền sông vùng hạ lưu đã làm cho quá trình hình thành và phát triển châu thổ diễn ra nhanh và có hiệu quả hơn. 

Tác động của con người đến châu thổ

- Cư dân di chuyển dần từ vùng trung du đến các vùng đồng bằng mới được bồi đắp dọc theo các triền sông ở vùng trung du ở vùng hạ du ven biển. 

- Con người lao động cần cù, sáng tạo. 

Điều kiện tự nhiên 

- Khí hậu nóng ẩm. 

- Địa hình bằng phẳng. 

- Đất đai màu mỡ

Đặc điểm 

Nội dung

Diện tích 

Diện tích khoảng 40 000 km²

Nguồn gốc

Là bộ phận cuối cùng của hạ lưu châu thổ sông Mê Công. 

Hình dạng

Địa hình bằng phẳng

Qúa trình hình thành

Tiếp nhận nguồn nước và lượng phù sa dồi dào đã bồi đắp nên những cánh đồng rộng lớn, đất đai màu mỡ với diện tích rừng ngập mặn lớn. 

Tác động của con người đến châu thổ

Con người đã bỏ công sức khai phá, cải tạo góp phần tạo nên vùng đất trù phú. 

Điều kiện tự nhiên 

- Địa hình bằng phẳng. 

- Khí hậu điều hòa và hệ thống kênh rạch chẳng chịt.

Sông Hồng

Đặc điểm

Có mấy mùa, thời gian các mùa

Chế độ nước có hai mùa rõ rệt: Mùa lũ kéo dài từ tháng 6 đến tháng 10. Mùa cạn từ tháng 11 đến tháng 5 năm sau. 

Nước sông vào mùa lũ

Nước mùa lũ chiếm 75% đến 80% lượng nước cả năm, trong đó đỉnh lũ vào tháng 8 chiếm khoảng 21% lượng nước cả năm 

Nước sông của cạn

Cạn nhất vào tháng 3 

Chế độ nước sông

Nguồn cung cấp nước cho sông Hồng chủ yếu là mưa nên thời gian mùa lũ cũng sát theo mùa mưa. Mực nước sông vào lũ thấp hơn, mùa cạn được cung cấp bổ sung bằng lượng nước được xả từ các hồ thủy điện Hòa Bình, Sơn La…

Giải thích

Do sông có độ dốc lớn, mạng lưới sông có hình nan quạt, hai phụ lưu chính là sông Đà và sông lô đổ nước vào dòng chính ở khu vực thành phố Việt Trì (tỉnh Phú Thọ) nên lũ của sông Hồng ở phần hạ lưu lên rất nhanh và thất thường, thời gian lũ kéo dài ảnh hưởng đến các vùng đồng bằng châu thổ. 

Sông Cửu Long

Đặc điểm

Có mấy mùa, thời gian các mùa

Chế độ nước sông có hai mùa. Mùa lũ kéo dài từ tháng 7 đến tháng 11. Mùa cạn từ tháng tháng 1 đến tháng 6. 

Nước sông vào mùa lũ

Đỉnh lũ vào tháng 9, chiếm khoảng 76 – 80% lượng nước cả năm, nước sông tràn bờ, phủ ngập các vùng đất rộng lớn ở vùng trũng thấp Đồng Tháp Mười và tứ giác Long Xuyên. 

Nước sông vào mùa cạn

Nước sông cạn nhất vào tháng 3 hoặc tháng 4

Chế độ nước sông

Chế độ nước sông Cửu Long đơn giản và khá điều hòa, lũ lên chậm và rút nhanh. Chế độ nước của sông Cửu Long còn chịu tác động mạnh của thủy triều. 

Giải thích

Do sông dài, diện tích lưu vực sông lớn nên sông Cửu Long có lượng nước và lượng phù sa bồi đắp. Bên cạnh còn có sự điều tiết của Biển Hồ ở Cam – pu – chia có độ dốc lòng sông nhỏ và đổ ra biển.