Giáo án và PPT Lịch sử 8 cánh diều Bài 16: Việt Nam nửa sau thế kỉ XIX

BÀI 16: VIỆT NAM NỬA SAU THẾ KỈ XIX

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

GV yêu cầu HS thảo luận và trả lời:

Cuộc kháng chiến chống Pháp đánh chiếm Bắc Kì lần thứ hai (1882 – 1883) diễn ra như thế nào? 

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

I. QUÁ TRÌNH THỰC DÂN PHÁP XÂM LƯỢC VÀ CUỘC KHÁNG CHIẾ CỦA NHÂN DÂN VIỆT NAM TỪ NĂM 1858-1884

Hoạt động 1. Giai đoạn 1858-1873

GV đặt câu hỏi hướng dẫn học sinh tìm hiểu: Quá trình thực dân Pháp xâm lược và cuộc kháng chiến của nhân dân Việt Nam giai đoạn từ 1858 - 1873 diễn ra như thế nào?

Sản phẩm dự kiến:

Hoạt động 2. Giai đoạn 1873-1884

GV đưa ra câu hỏi: Trình bày những hành động của quân Pháp, hành động của nhân dân Bắc kì và hành động của triều đình Huế trong cuộc chiến chống Pháp đánh chiếm Bắc Kì lần thứ nhất (1873 – 1874), Hiệp ước Giáp Tuất.

 Sản phẩm dự kiến:

a. Chống Pháp đánh chiếm Bắc Kì lần thứ nhất (1873 – 1874), Hiệp ước Giáp Tuất

* Hành động của quân Pháp

- Tháng 10/1873: Gác-ni-ê chỉ huy hơn 200 quân Pháp từ Sài Gòn kéo ra Bắc Kì. 

- Ngày 20/11/1873: Quân Pháp đánh thành Hà Nội. 

→ Nguyễn Tri Phương chỉ huy quân sĩ, bị địch bắt. 

→ Quân Pháp chiếm được thành Hà Nội, mở rộng chiếm một số tỉnh lân cận. 

* Hành động của nhân dân Bắc Kì

Nhân dân Hà Nội, các tỉnh Bắc Kì tiếp tục kháng chiến. 

- Ngày 21/12/1873: Pháp bị phục kích tại Cầu Giấy. 

→ Làm nức lòng nhân dân cả nước; quân Pháp hoang mang, lo sợ. 

* Hành động của triều đình Huế

Triều đình Huế kí với Pháp Hiệp ước Giáp Tuất (1874). 

→ Thừa nhận chủ quyền của Pháp ở 6 tỉnh Nam Kì, công nhận nhiều quyền lợi khác nhau của Pháp ở Việt Nam. 

b. Chống Pháp đánh chiếm Bắc Kì lần thứ hai (1882 – 1883)

* Hành động của quân Pháp:

- Lấy cớ triều đình Huế vi phạm Hiệp ước Giáp Tuất (1874), tháng 3/1882, Hen-ri Ri-vi-e chỉ hủy đạo quân từ Sài Gòn tiến ra Bắc Kì. 

- Ngày 25/4/1882: quân Pháp nổ súng tấn công thành Hà Nội. 

→ Hoàng Diệu chỉ huy quân sĩ chống trả nhưng không giữ được thành. 

→ Tự vẫn, không rơi vào tay giặc. 

* Hành động của nhân dân Bắc Kì

Nhiều văn thân, sĩ phu ở các địa phương tổ chức phong trào chống Pháp. 

* Hành động của triều đình Huế:

Quân triều đình phối hợp với quân Cờ Đen (Lưu Vĩnh Phúc) tạo thế bao vây, uy hiếp quân Pháp ở Hà Nội. 

→ Chiến thắng Cầu Giấy lần thứ hai (19/5/1883).

→ Ri-vi-e, lính Pháp bỏ mạng. 

c. Chống Pháp tấn công Thuận An, Hiệp ước Hác-măng và Hiệp ước Pa-tơ-nốt

- Ngày 18/8/1883: quân Pháp tấn công Thuận An (Huế). 

→ Triều đình Huế buộc xin đình chiến, chấp nhận kí Hiệp ước Hác-măng (1883), thừa nhận quyền bảo hộ của Pháp ở Bắc Kì và Trung Kì. 

→ Phong trào kháng chiến chống Pháp của nhân dân bùng lên mạnh mẽ. 

- Năm 1884: Pháp kí với triều đình Huế Hiệp ước Pa-tơ-nốt, sửa lại một số điều khoản của Hiệp ước Hác-măng. 

 → Thực dân Pháp hoàn thành xâm lược Việt Nam.

………………

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Từ nội dung bài học,GV yêu cầu HS luyện tập làm bài:

Câu 1: Lấy cớ bảo vệ giáo sĩ và giáo dân Công giáo, thực dân Pháp đã liên minh với nước nào để tiến hành chiến tranh xâm lược Việt Nam? 

• A. Pháp
• B. Mỹ
• C. Nhật Bản
• D. Tây Ban Nha

Câu 2: Trước tình hình Quân triều đình ở thành Hà Nội thất bại, nhà Nguyễn đã?

• A. Bán nước cho nhà Thanh
• B. Đầu hàng Pháp
• C. Lo sợ, vội cử người sang cầu cứu nhà Thanh.
• D. Đáp án khác

Câu 3: Những nét nổi bật về quá trình Pháp đánh chiếm Bắc Kì lần thứ hai và cuộc kháng chiến chống Pháp của quân dân ta ở Bắc Kì?

• A. Tháng 4/1882, Pháp xâm lược Bắc Kỳ lần 2, chiếm được thành Hà Nội và dần dần kiểm soát được toàn bộ các tỉnh thuộc Đồng bằng Bắc Bộ.
• B. Quân triều đình ở thành Hà Nội dưới sự chỉ huy của Tổng đốc Hoàng Diệu đã anh dũng chiến đấu nhưng thất bại.
• C. Nhân dân Bắc Kỳ ở khắp nơi đã nổi dậy đấu tranh,
• D. Cả ba đáp án trên đều đúng

Câu 4: Việc triều đình Huế kí Hiệp ước Giáp Tuất với Pháp đã gây ra?

• A. Sự bất bình sâu sắc trong nhân dân Việt Nam.
• B. Nhiều cuộc nổi dậy chống triều đình kết hợp với chống thực dân Pháp đã bùng nổ
• C. Cuộc khởi nghĩa của Trần Tuấn và Đặng Như Mai với khẩu hiệu “Dập dìu trống đánh cờ xiêu/ Phen này quyết đánh cả Triều lẫn Tây”
• D. Cả ba đáp án trên đều đúng

Câu 5: Hiệp ước Hác - măng được kí kết vào năm nào?

• A. 1887
• B. 1888
• C. 1883
• D. 1878

Sản phẩm dự kiến:

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1: Sau khi Nhà Nguyễn kí hiệp ước Nhâm Tuất, Kinh tế đất nước suy kiệt do đâu?

Câu 2:  Khởi nghĩa Bãi Sậy năm 1883 do ai lãnh đạo?