Giáo án và PPT Lịch sử 8 chân trời Bài 5: Quá trình khai phá vùng đất phía Nam từ thế kỉ XVI đến thế kỉ XVIII

BÀI 5: QUÁ TRÌNH KHAI PHÁ VÙNG ĐẤT PHÍA NAM

TỪ THẾ KỈ XVI ĐẾN THẾ KỈ XVIII

(2 tiết)

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

GV yêu cầu HS thảo luận và trả lời:

Việc chúa Nguyễn thực thi chủ quyền đối với hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa có ý nghĩa như thế nào?

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1. Khái quát quá trình khai phá vùng đất phía nam từ thế kỉ XVI đến thế kỉ XVIII

GV đặt câu hỏi hướng dẫn học sinh tìm hiểu: Em hãy cho biết quá trình khai phá vùng đất phía Nam từ thế kỉ XVI đến thế kỉ XVIII đã diễn ra như thế nào?

Sản phẩm dự kiến:

- Năm 1558: Nguyễn Hoàng vào trấn thủ Thuận Hóa.

→ Thuận Hóa, Quảng Nam trở thành vùng đất kinh tế phát triển, dân cư đông đúc, tạo tiềm lực khai phá những vùng đất mới.

- Quá trình di dân, khai phá vùng đất phía Nam tiếp tục được đẩy mạnh:

+ Năm 1597: di dân từ Bình Định ngày nay vào đất Phú Yên ngày nay, lập làng mạc, khai khẩn “hoang điền nhàn thổ”.

+ Năm 1611: phủ Phú Yên được thành lập.

+ Năm 1620: di cư về phía Nam tới Mô Xoài, khai hoang, mở đất.

+ Năm 1653: đặt dinh Thái Khang (hai phủ Thái Khang, Diên Ninh).

+ Năm 1693: Chiêm Thành trở thành một trấn của Đàng Trong.

+ Năm 1698: lập phủ Gia Định (gồm hai huyện Phước Long, Tân Bình).

+ Năm 1708: khai phá, mở đất đến Hà Tiên.

+ Năm 1757: chúa Nguyễn hoàn thiện hệ thống chính quyền trên vùng đất Nam Bộ tương đương như ngày nay.

Hoạt động 2. Quá trình thực thi chủ quyền đối với quần đảo Hoàng Sa và quần đảo Trường Sa của các chúa Nguyễn và ý nghĩa lịch sử

GV đưa ra câu hỏi: Em hãy mô tả quá trình thực thi chủ quyền đối với quần đảo Hoàng Sa, quần đảo Trường Sa thời các chúa Nguyễn?

Sản phẩm dự kiến:

a. Xác nhận và thực thi chủ quyền đối với quần đảo Hoàng Sa, quần đảo Trường Sa

- Hoạt động xác nhận: quần đảo Trường Sa, Hoàng Sa được gọi bằng nhiều tên khác nhau trong các bộ chính sử của các triều đại phong kiến (Bãi Cát Vàng, Cồn Vàng, Vạn Lý Hoàng Sa, Vạn Lý Trường Sa, Đại Trường Sa,…).

- Hoạt động  thực thi: thực hiện từ đời chúa Nguyễn Phúc Nguyên, thành lập hải đội Hoàng Sa, đội Bắc Hải:

+ Khai thác, canh giữa đảo ở Biển Đông.

+ Thu gom hàng hóa của các tàu nước ngoài bị đắm ở khu vực quần đảo Hoàng Sa, Trường Sa. 

b. Ý nghĩa của quá trình thực thi chủ quyền trên quần đảo Hoàng Sa và quần đảo Trường Sa của chúa Nguyễn

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Từ nội dung bài học,GV yêu cầu HS luyện tập làm bài:

Câu 1: Sự quan tâm của các chính quyền phong kiến và hoạt động liên tục của các đội dân binh này trong suốt các thế kỉ XVII - XVIII đã thể hiện điều gì?

1. Khẳng định quá trình khai thác từ rất sớm của người Việt Nam đối với quần đảo Hoàng Sa và quần đảo Trường Sa.
2. Việc thực thi chủ quyền từ rất sớm của người Việt Nam đối với quần đảo Hoàng Sa và quần đảo Trường Sa.
3. Cả hai đáp án trên đều đúng
4. Đáp án khác

Câu 2: Theo ghi chú bản đồ trong bộ nào mà, quần đảo Hoàng Sa và quần đảo Trường Sa thuộc phủ Tư Nghĩa (Quảng Ngãi)?

1. Luật Hình Thư
2. BỘ luật Đại Việt
3. Thiên Nam tứ chí lộ đồ thư
4. Đáp án khác

Câu 3: Việc thực thi chủ quyền của chúa Nguyễn được thực hiện một cách chặt chẽ thông qua hoạt động thường xuyên của hải đội?

1. Bắc Hải
2. Trường Sa
3. Hoàng Sa
4. Đáp án khác

Câu 4: Vì sao Đông Nam Á trở thành mục tiêu xâm lược của các nước tư bản phương Tây?

1. Đông Nam Á có vị trí địa lí quan trọng
2. Giàu tài nguyên khoáng sản
3. Cả hai đáp án trên đều đúng
4. Đáp án khác

Câu 5: Ninh Thuận và Bình Thuận được khai phá vào năm?

1. 1611
2. 1597
3. 1757
4. 1693

Sản phẩm dự kiến:

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1: Nội dung bài học quá trình khai phá vùng đất phía Nam từ thế kỉ XVI đến thế kỉ XVIII được phản ánh như thế nào trong câu ca dao sau:

"Người đi dao rựa dắt lưng,

Ngó sông sông rộng, ngó rừng rừng cao."

Câu 2: Hoàn thành bảng thống kê các vùng đất được khai phá của Đại Việt từ thế kỉ XVI đến thế kỉ XVIII với các thông tin dưới đây: