Giáo án và PPT Lịch sử 8 chân trời Bài 19: Việt Nam nửa đầu thế kỉ XIX

BÀI 19: VIỆT NAM NỬA ĐẦU THẾ KỈ XIX

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

GV yêu cầu HS thảo luận và trả lời:

Em hãy cho biết những nét chính về sự ra đời của Vương triều Mạc?

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1. Sự ra đời của nhà Nguyễn

GV đặt câu hỏi hướng dẫn học sinh tìm hiểu: Theo em, sự suy yếu của nhà Nguyễn  bắt đầu từ đâu?

Sản phẩm dự kiến:

- Năm 1792: vua Quang Trung qua đời.

→ Nhà Tây Sơn suy yếu. 

- Năm 1801: Nguyễn Phúc Ánh đem quân lấn dần vùng đất thuộc nhà Tây Sơn, đánh chiếm kinh đô Phú Xuân.

→ Nguyễn Quang Toản (kế vị vua Quang Trung) chạy ra Bắc, bị bắt ở Bắc Giang.

→ Triều đại Tây Sơn kết thúc.

- Năm 1802: 

+ Nhà Nguyễn chính thức thành lập.

+ Chọn Phú Xuân (Thừa Thiên Huế) làm kinh đô. 

Hoạt động 2. Tình hình chính trị

GV đưa ra câu hỏi: Em hãy nêu một vài nét chính về tình hình chính trị của Việt Nam thời nhà Nguyễn và nêu sự khác nhau về cơ cấu hành chính tiệt Nam thời Gia Long và Minh Mạng?

Sản phẩm dự kiến:

* Hành chính

- Xây dựng nhà nước quân chủ tập quyền trên toàn lãnh thổ, nối liền từ ải Nam Quan đến mũi Cà Mau.

- Dưới thời vua Gia Long:

+ Đổi tên nước thành Việt Nam.

+ Vua trực tiếp quản lí 4 doanh, 7 trấn.

+ Bắc thành mang truyền thống “phù Lê”, Gia Định thành – vùng đất nhà Nguyễn khai phá ở phía Nam. 

+ Tổng trấn cai quản mỗi vùng, quyền lực như một phó vương. 

- Dưới thời vua Minh Mạng: 

+ Cả nước chia thành 30 tỉnh và 1 phủ Thừa Thiên. 

+ Đứng đầu liên tỉnh là Tổng đốc, đứng đầu tỉnh là Tuần phủ. 

→ Bộ máy quân chủ hoàn thiện từ trung ương đến địa phương. 

* Luật pháp

- Ban hành Hoàng Việt luật lệ (Luật Gia Long): 

+ 398 điều, 7 chương.

+ Bao quát hầu hết các lĩnh vực của đời sống kinh tế, chính trị, xã hội thời Nguyễn. 

* Quân đội: chia thành 3 bộ phận:

- Thân binh: bảo vệ nhà vua.

- Cấm binh: phòng thủ hoàng thành.

- Tinh binh: ở kinh đô và các địa phương. 

* Đối ngoại: 

- Thực thi “bang giao triều cống” với nhà Thanh.

- Đối đầu với Xiêm; buộc Lào, Chân Lạp thần phục. 

- Thiết lập ngoại giao, buôn bán với Ấn Độ và các nước Đông Nam Á. 

- Thời Gia Long: quan hệ với Pháp khá cởi mở.

- Thời Minh Mạng: khước từ tất cả các yêu cầu bang giao của các nước phương Tây.

……………..

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Từ nội dung bài học,GV yêu cầu HS luyện tập làm bài:

Câu 1: Chính sách nào của nhà Nguyễn đã hạn chế sự phát triển của giao thương?

1. Chính sách thuế khóa nặng nề cùng với sự kiểm soát chặt chẽ hoạt động ngoại thương của triều đình nhà Nguyễn đã làm hạn chế sự phát triển của giao thương
2. Nhà Nguyễn kiểm soát chặt chẽ và chỉ cho phép thương nhân nước ngoài được lui tới buôn bán, làm ăn tại một số hải cảng nhất định, như: cảng Đà Nẵng, cảng Bến Nghé,…
3. Chính sách thuế khóa nặng sẽ ảnh hưởng đến doanh thu và lợi nhuận của thương nhân, khiến họ cũng hạn chế hơn trong việc buôn bán với Việt Nam
4. Cả ba đáp án trên đều đúng

Câu 2: Nội thương thời Nguyễn có gì nổi bật?

1. Hoạt động buôn bán phát triển thuận lợi nhờ chính sách cải cách tiền tệ và thống nhất các đơn vị đo lường
2. Nhiều tuyến đường giao thương được sửa chữa, khai thông đã thúc đẩy giao thương giữa các vùng miền trong nước
3. Cả hai đáp án trên đều đúng
4. Kinh tế phát triển vượt bậc

Câu 3: Điểm nổi bật về thủ công nghiệp thời Nguyễn là?

1. Các ngành, nghề thủ công nghiệp trong nhân dân tiếp tục được duy trì và phát triển
2. Xuất hiện nghề thủ công mới là nghề in tranh
3. Bộ phận thủ công nghiệp nhà nước được tổ chức với quy mô lớn
4. Cả ba đáp án trên đều đúng

Câu 4: Vì sao chính sách doanh điền của các chúa Nguyễn đem lại hiệu quả cao nhất?

1. Nhờ thực hiện chính sách này, mà nhà Nguyễn đã khẩn hoang, lập nên được hàng trăm đồn điền ở khu vực Nam Bộ
2. Khai phá, lập thêm được 2 huyện mới ở khu vực miền Bắc là huyện Kim Sơn (nay thuộc tỉnh Ninh Bình) và huyện Tiền Hải (nay thuộc tỉnh Thái Bình)
3. Cả hai đáp án trên đều đúng
4. Đáp án khác

Câu 5: Các chính sách khuyến khích của nhà nước đã đem lại hiệu quả tích cực nào?

1. Sản xuất nông nghiệp phát triển
2. Hàng trăm đồn điền mới được lập ra ở vùng Nam Bộ
3. Các công trình đê điều ở Nam Bộ mang lại hiệu quả không chỉ trong trị thuỷ mà trong cả quốc phòng, giao thông, định cư,...
4. Cả ba đáp án trên đều đúng

Sản phẩm dự kiến:

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi: 

Câu 1: Văn hóa thời Nguyễn trong nửa đầu thế kỉ XIX có những thay đổi nào?

Câu 2: Trình bày những nét chính về tình hình xã hội thời Nguyễn?