Giáo án và PPT Lịch sử và Địa lí 4 chân trời Bài 12: Thăng Long - Hà Nội

BÀI 12: THĂNG LONG – HÀ NỘI

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

GV yêu cầu HS thảo luận và trả lời:

Chia sẻ những điều mà mình biết về Thủ đô Hà Nội. 

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1. Tìm hiểu về vị trí của Thăng Long – Hà Nội trên lược đồ.

GV đặt câu hỏi hướng dẫn học sinh tìm hiểu:

• Xác định vị trí của Thăng Long – Hà Nội, vị trí của Hà Nội hiện nay và vị trí Hoàng Thành Thăng Long.
• Tìm hiểu đặc điểm tự nhiên của vùng đất Đại La và lí giải việc Lý Công Uẩn dời đô về nơi này.

Sản phẩm dự kiến:

- Vị trí: 

+ Thành phố Hà Nội có phía bắc giáp với các tỉnh Phú Thọ, Vĩnh Phúc, Thái Nguyên, Bắc Giang; phía Nam giáp với tỉnh Hà Nam; phía đông giáp với tỉnh Bắc Ninh, Hưng Yên; phía tây giáp với tỉnh Hoà Bình. Di tích Cố đô: Hoàng thành Thăng Long thuộc quận Ba Đình, thành phố Hà Nội ngày nay.

+ Thăng Long - Hà Nội nằm ở trung tâm của vùng Đồng bằng Bắc Bộ. Thuở ban đầu là vùng trung tâm Hoàng thành Thăng Long và các vùng lân cận. Trải qua nhiều thời kì, địa giới của Hà Nội đã có sự mở rộng như hiện nay.

- Đặc điểm tự nhiên của Đại La: ở vị trí đắc địa, có địa hình, địa thế thuận lợi, cảnh vật tươi tốt. Điều này tạo thuận lợi cho việc sinh sống và sản xuất của nhân dân “muôn đời”, nhân dân không còn chịu khổ cảnh “thấp trũng tối tăm” của vùng đất Hoa Lư. Đây chính là lí do khiến Lý Công Uẩn dời đô

Hoạt động 2. Tìm hiểu về các tên gọi khác của Hà Nội và câu chuyện gắn với lịch sử Thăng Long – Hà Nội

GV đưa ra câu hỏi: 

• Kể các tên gọi khác của Hà Nội.

• Tóm tắt các câu chuyện, rút ra các sự kiện gắn liền với lịch sử Thăng Long - Hà Nội.

Sản phẩm dự kiến:

- Trong quá trình hình thành, Hà Nội có nhiều tên gọi khác nhau như: Đại La, Thăng Long, Đông Đô, Đông Quan, Đông Kinh và Bắc Thành.

- Lịch sử Thăng Long – Hà Nội gắn liền với các câu chuyện, sự kiện như:

+ Câu chuyện về Thăng Long tứ trấn: năm 1010, sau khi dời đô về Thăng Long, vua Lý Thái Tổ cho xây dựng bốn ngôi đền ở bốn mặt công thành.

+ Sự tích Hồ Gươm: vào thế kỉ XV, sau khi đánh bại quân Minh xâm lược, Lê Lợi lên ngôi, sau đó đã trả gươm thần cho Rùa Vàng ở hồ Tả Vọng (về sau gọi là Hồ Gươm hay hồ Hoàn Kiếm).

+ Câu chuyện về Tổng đốc Hoàng Diệu: năm 1882, khi thành Hà Nội thất thủ trước sự tấn công của quân Pháp, Tổng đốc Hoàng Diệu đã tuẫn tiết.

+ Câu chuyện về nhân dân Hà Nội đánh Mỹ: năm 1972, khi Mỹ ném bom vào Hà Nội và các tỉnh phía Bắc, nhân dân Hà Nội đã anh dũng chống trả và giành thắng lợi.

Hoạt động 3.  Tìm hiểu về vai trò của thủ đô Hà Nội đối với sự phát triển của đất nước.

HS cùng thảo luận và trả lời câu hỏi: 

Nhận xét vai trò của Hà Nội đối với sự phát triển của đất nước (về chính trị, kinh tế, văn hóa, giáo dục của cả nước).

Sản phẩm dự kiến:

- Thủ đô Hà Nội là trung tâm chính trị quan trọng, nơi đặt trụ sở của các cơ quan lãnh đạo cao nhất của quốc gia.

- Hà Nội còn là trung tâm kinh tế với sự đa dạng các khu công nghiệp, khu công nghệ cao,... và tập trung nhiều cơ quan quan trọng về văn hoá, giáo dục của cả nước.

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Từ nội dung bài học,GV yêu cầu HS hoàn thành các bài tập trắc nghiệm sau:

Câu 1: Lý Thái Tổ dời kinh dô từ Hoa Lư về Đại La vào năm nào

A. 1010

B. 1831

C. 1945

D. 1972

Câu 2: Hà Nội đã trải qua những tên gọi nào sau đây?

A. Đại La, Thăng Long, Đông Đô

B. Đông Quan, Đông Kinh, Bắc Thành

C. Đại La, Thăng Long, Đông Quan

D. Thăng Long, Đông Đô, Đông Kinh

Câu 3: Quốc gia Việt Nam Dân chủ Cộng hoà ra đời sau sự kiện gì?

A. Cuộc kháng chiến chống quân Minh

B. Cuộc tập kích của Mỹ

C. Cuộc tấn công của quân Pháp

D. Cuộc cách mạng tháng Tám

Câu 4: Ngôi đền nào được xây dựng để thể hiện sự hình thành và phát triển của Thăng Long?

A. Bạch Mã

B. Voi Phục

C. Kim Liên

D. Quán Thánh

Câu 5: Ai là Tổng đốc trấn giữ thành Hà Nội trong cuộc tấn công của quân Pháp vào năm 1882?

A. Lê Lợi

B. Lý Thái Tổ

C. Hoàng Diệu

D. Minh Mạng

Sản phẩm dự kiến:

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS hoàn thành bài tập sau:

Câu 1: Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đọc bản Tuyên ngôn Độc lập ở đâu? Vào thời gian nào?

Câu 2: Nếu được giới thiệu hình ảnh Thủ đô Hà Nội với bạn bè quốc tế, em sẽ giới thiệu điều gì?