Giáo án và PPT Lịch sử và Địa lí 4 chân trời Bài 11: Sông Hồng và văn minh sông Hồng

BÀI 11: SÔNG HỒNG VÀ VĂN MINH SÔNG HỒNG

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

GV yêu cầu HS thảo luận và trả lời:

Em có biết sông Hồng bắt nguồn từ đâu? Sông Hồng chảy qua những tình, thành phố nào ở nước ta.

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1. Tìm hiểu vị trí và tên gọi sông Hồng

GV đặt câu hỏi hướng dẫn học sinh tìm hiểu:

• Xác định vị trí và giới thiệu hệ thống sông Hồng trên bản đồ.
• Kể một số tên gọi khác của sông Hồng?

Sản phẩm dự kiến:

- Đồng bằng sông Hồng trải rộng từ vĩ độ 21°34´B (huyện Lập Thạch) tới vùng bãi bồi khoảng 19°5´B (huyện Kim Sơn), từ 105°17´Đ (huyện Ba Vì) đến 107°7´Đ (trên đảo Cát Bà). Phía bắc và đông bắc là Vùng Đông Bắc (Việt Nam), phía tây và tây nam là vùng Tây Bắc, phía đông là vịnh Bắc Bộ và phía nam vùng Bắc Trung Bộ. Đồng bằng thấp dần từ Tây Bắc xuống Đông Nam.

- Các dân tộc ở những vùng khác nhau của Việt Nam gọi tên sông Hồng khác nhau, trong mỗi đoạn sông cũng có thể có tên gọi khác nhau. Thời sơ sử, sông Hồng có tên là sông Văn Lang. Vào thời nhà Hán, sông Hồng có tên là sông Diệp Du. Thời Lý Trần và thời thuộc Minh (đầu thế kỷ XV), sông Hồng được gọi là sông Lô. Khúc sông từ Điệp Thôn (xã Tráng Việt, huyện Mê Linh) đến Hải Bối (huyện Đông Anh) được gọi là sông Tráng Việt; từ Hải Bối trở đi gọi là sông Nhị (hoặc Nhị Hà).

Hoạt động 2. Tìm hiểu văn minh sông Hồng

GV đưa ra câu hỏi: 

• Trình bày một số thành tựu tiêu biểu của văn minh sông Hồng

• Mô tả một số nét chính về đời sống vật chất và đời sống tinh thần của người Việt cổ. 

Sản phẩm dự kiến:

* Một số thành tựu tiêu biểu của văn minh sông Hồng, gồm: sự ra đời của Nhà nước Văn Lang – Âu Lạc, trống đồng Đông Sơn và thành Cổ Loa.

- Nhà nước:

+ Cách ngày nay khoảng 2700 năm, nhà nước đầu tiên đã ra đời, đó là Nhà nước Văn Lang, với kinh đô Phong Châu (Việt Trì, Phú Thọ ngày nay). Sau đó, vào khoảng 2300 năm cách ngày nay, Thục Phán An Dương Vương đã thống nhất cư dân Âu Lạc và Lạc Việt lập ra quốc gia Âu Lạc, đóng đô ở Cổ Loa (Hà Nội ngày nay).

+ Đứng đầu Nhà nước Văn Lang là Hùng Vương, đứng đầu Nhà nước Âu Lạc là An Dương Vương. Giúp việc cho Vua là lạc hầu, lạc tướng.

- Trống đồng Đông Sơn: trống đồng Đông Sơn vừa là nhạc cụ được sử dụng trong các lễ hội, vừa làm hiệu lệnh sử dụng trong chiến đấu.

* Đời sống vật chất và tinh thần của người Việt Cổ:

- Đời sống vật chất:

+ Cư dân Việt cổ sử dụng gạo nếp, gạo tẻ để làm thức ăn chính.

+ Nam mình trần, đóng khố; nữ mặc váy, có yếm che ngực.

+ Người Việt cổ ở nhà sàn và biết đóng thuyền di chuyển trên sông.

- Đời sống tinh thần:

+ Cư dân Việt cổ có tục thờ cúng tổ tiên và các vị thần trong tự nhiên như thần Sông, thần Núi, thần Mặt Trời,... và có tục ăn trầu, nhuộm răng.

+ Trong ngày lễ hội, người Việt cổ thường nhảy múa, thổi kèn, ca hát, đua thuyền,...

….

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Từ nội dung bài học,GV yêu cầu HS hoàn thành các bài tập trắc nghiệm sau:

Câu 1: Sông Hồng có tổng chiều dài bao nhiêu km?

A. 556 km

B. 1126 km

C. 2700 km

D. 2300 km

Câu 2: Sông Hồng bắt nguồn từ tỉnh nào của Trung Quốc?

A. Vân Nam

B. Hồ Bắc

C. Giang Tây

D. Quảng Tây

Câu 3: Nhà nước đầu tiên ra đời ở nền văn minh sông Hồng là?

A. Nhà nước Văn Lang

B. Nhà nước Âu Lạc

C. Nhà nước Champa

D. Nhà nước Đại Việt

Câu 4: Trống đồng Đông Sơn được sử dụng trong lễ hội và cũng làm gì?

A. Câu ca

B. Nhảy múa

C. Hiệu lệnh chiến đấu

D. Trình diễn nghệ thuật

Câu 5: Ai đứng đầu Nhà nước Âu Lạc?

A. Hùng Vương

B. An Dương Vương

C. Trần Thủ Độ

D. Lý Thường Kiệt

Sản phẩm dự kiến:

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS hoàn thành bài tập sau:

Câu 1: Hiện nay, sông Hồng đang phải hứng chịu những tác động gì? Chúng ta cần đưa ra những giải pháp như thế nào để giải quyết những tác động đó?

Câu 2: Em hãy tìm hiểu và kể tên một số phong tục, tập quán của người Việt cổ còn lưu giữ đến ngày nay