Giáo án và PPT Lịch sử và Địa lí 4 chân trời Bài 4: Thiên nhiên vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ

BÀI 4: THIÊN NHIÊN VÙNG TRUNG DU VÀ MIỀN NÚI BẮC BỘ

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

GV yêu cầu HS thảo luận và trả lời:

Các hình 1, 2, 3 gợi cho em điều gì về thiên nhiên của vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ.

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1: Vị trí địa lí của vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ

HS thảo luận trả lời câu hỏi:

• Nêu tên các quốc gia, vịnh biển, các vùng tiếp giáp với Trung du và miền núi Bắc Bộ.

• Ghi tên cực Bắc, cực Tây.

Sản phẩm dự kiến:

- Khu vực Trung du và miền núi Bắc Bộ của Việt Nam tiếp giáp với: Trung Quốc (ở phía Bắc), Lào (ở phía tây), vùng Đồng bằng Bắc Bộ, Duyên hải miền Trung (ở phía nam), vịnh Bắc Bộ (ở phía đông).

- Điểm cực Bắc nằm ở xã Lũng Cú, huyện Đồng Văn, tỉnh Hà Giang.

+ Cách cột cờ Lũng Cú vài km về phía bắc.

+ Nơi sinh sống của dân tộc thiểu số Mông, Tày, Hoa, Pu Péo, Giáy,...

+ Lũng Cú có cột cờ quốc gia với lá cờ rộng 54m².

- Điểm cực Tây là cột mốc giao điểm đường biên giới 3 nước Việt Nam – Lào – Trung Quốc.

+ Còn gọi là mố A Pa Chải.

+ Nằm trên đỉnh Khoan La San cao 1866m, thuộc xã Sín Thầu, huyện Mường Nhé, tỉnh Điện Biên.

Hoạt động 2: Đặc điểm thiên nhiên và ảnh hưởng của thiên nhiên đến đời sống và sản xuất

HS thảo luận trả lời câu hỏi:

• Trình bày đặc điểm về địa hình vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ. Địa hình ảnh hưởng như thế nào đến đời sống và sản xuất?

• Trình bày đặc điểm về khí hậu vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ. Khí hậu ảnh hưởng như thế nào đến đời sống và sản xuất?

• Trình bày đặc điểm sông, hồ vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ. Sông, hồ ảnh hưởng như thế nào đến đời sống và sản xuất?

Sản phẩm dự kiến:

- Địa hình:

+ Đặc điểm:

• Các dãy núi ở vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ là: Hoàng Liên Sơn; cánh cung sông Gâm; cánh cung Ngân Sơn; cánh cung Bắc Sơn và cánh cung Đông Triều. 

• Các cao nguyên ở vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ là: cao nguyên Sơn La; cao nguyên Mộc Châu.

• Đỉnh núi cao nhất vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ là: đỉnh Phan-xi-păng (3143 m).

+ Ảnh hưởng của địa hình đến sản xuất và đời sống: 

• Ảnh hưởng tích cực: địa hình đồng bằng thuận lợi cho cư trú, sản xuất lúa, nuôi trồng thuỷ sản,... Một số khu vực núi có cảnh quan đẹp tạo điều kiện để phát triển du lịch.

• Ảnh hưởng tiêu cực: địa hình có nhiều ô trũng thường bị ngập úng vào mùa mưa, gây khó khăn cho sản xuất và đời sống.

* Khí hậu:

+ Đặc điểm:

• Có mùa đông lạnh nhất cả nước, thường kéo dài 3 – 4 tháng. Núi cao đôi khi có tuyết rơi.

• Mùa hạ nắng nóng, mưa nhiều, có nhiệt độ cao.

+ Ảnh hưởng của khí hậu đến sản xuất và đời sống:

• Ảnh hưởng tích cực: tạo điều kiện để phát triển nhiều loại cây trồng, vật nuôi.

• Ảnh hưởng tiêu cực: nhiều thiên tai như:lũ, rét đậm, rét hại, bão,...

- Sông, hồ:

+ Đặc điểm: Có nhiều sông lớn như sông Đà, sông Hồng, sông Chảy, sông Gâm... 

+ Ảnh hưởng của sông hồ đến sản xuất và đời sống: 

• Ảnh hưởng tích cực: tạo điều kiện phát triển thủy điện.

• Ảnh hưởng tiêu cực: vào mùa hạ mưa nhiều, sông thường có lũ gây thiệt hại lớn. 

Hoạt động 3: Một số biện pháp bảo vệ thiên nhiên và phòng, chống thiên tai

HS thảo luận trả lời câu hỏi:

Nêu một số biện pháp bảo vệ môi trường thiên nhiên của vùng.

Sản phẩm dự kiến:

Một số biện pháp bảo vệ thiên nhiên và phòng, chống thiên tai ở vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ: 

+ Trồng rừng và bảo vệ rừng. 

+ Tuyên truyền ý thức bảo vệ thiên nhiên. 

+ Khai thác và sử dụng hợp lí tài nguyên thiên nhiên. 

+ Di chuyển khỏi vùng có nguy cơ xảy ra thiên tai.

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Câu 1: Trung du và miền núi Bắc Bộ có mùa đông kéo dài trong khoảng thời gian bao lâu?

A. 1 đến 2 tháng

B. 3 đến 4 tháng

C. 5 đến 6 tháng

D. 7 đến 8 tháng

Câu 2: Vào mùa nào thường xảy ra lũ gây thiệt hại lớn trên các sông ở vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ?

A. Mùa xuân

B. Mùa hạ

C. Mùa thu

D. Mùa đông

Câu 3: Biện pháp nào được đề xuất nhằm bảo vệ và duy trì tài nguyên rừng?

A. Tuyên truyền ý thức bảo vệ thiên nhiên

B. Di chuyển khỏi vùng có nguy cơ xảy ra thiên tai

C. Trồng rừng và bảo vệ rừng

D. Khai thác và sử dụng hợp lí tài nguyên thiên nhiên

Sản phẩm dự kiến:

Câu 1: B

Câu 2: B

Câu 3: C

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1: Em hãy nêu những biện pháp phòng chống thiên tai mà em biết.

Câu 2: Hãy nêu những thuận lợi và khó khăn trong việc phát triển kinh tế ở vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ.