Giáo án và PPT Sinh học 12 kết nối Bài 20: Quan niệm của Darwin về chọn lọc tự nhiên và hình thành loài

BÀI 20: QUAN NIỆM CỦA DARWIN VỀ CHỌN LỌC TỰ NHIÊN VÀ HÌNH THÀNH LOÀI

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

- GV chiếu video: “Thuyết tiến hóa của Darwin ra đời như thế nào?”, yêu cầu HS quan sát và trả lời các câu hỏi sau:

• Đoạn video nói về hoạt động nghiên cứu khoa học của nhà khoa học nào?

• Những sản phẩm nghiên cứu nào của nhà khoa học đó được nói đến trong đoạn video trên?

• Các sản phẩm khoa học đó có ý nghĩa như thế nào đối với nghiên cứu tiến hoá?

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1. Tìm hiểu quy trình nghiên cứu của Darwin

GV đặt câu hỏi hướng dẫn học sinh tìm hiểu: Em hãy nêu quy trình nghiên cứu tiến hóa của Darwin.

Sản phẩm dự kiến:

- Quy trình nghiên cứu bao gồm các bước: Quan sát thu thập dữ liệu → Hình thành giả thuyết giải thích dữ liệu quan sát được → Kiểm chứng giả thuyết bằng thực nghiệm.

Hoạt động 2. Tìm hiểu quá trình quan sát đặc điểm di truyền và biến dị

- GV sử dụng kĩ thuật khăn trải bàn, chia lớp thành 4 nhóm.

- GV yêu cầu mỗi HS trong nhóm nghiên cứu nội dung mục I SGK tr.101 - 103, kết hợp quan sát Hình 20.1, sau đó thảo luận hoàn thành Phiếu học tập (Đính kèm dưới hoạt động).

Sản phẩm dự kiến:

1. Quan sát các loài sinh vật trong tự nhiên

- Các sinh vật có nhiều đặc điểm giống nhau là do chúng có chung tổ tiên.

- Giữa các sinh vật có cùng bố mẹ vẫn có những biến dị cá thể.

- Những biến dị cá thể giúp chúng sống sót và sinh sản tốt hơn được gọi là đặc điểm thích nghi.

2. Quan sát các giống vật nuôi, cây trồng

- Các giống vật nuôi, cây trồng được tạo ra từ một giống tổ tiên ban đầu thông qua quá trình chọn lọc nhân tạo.

- Trong quá trình chọn lọc nhân tạo, những biến dị cá thể phù hợp với nhu cầu của con người sẽ được giữ lại và nhân giống; những biến dị cá thể không phù hợp sẽ bị loại bỏ.

Hoạt động 3. Đề xuất giả thuyết chọn lọc tự nhiên giải thích quá trình hình thành loài

HS cùng thảo luận và trả lời câu hỏi: Chọn lọc tự nhiên là gì? Quá trình hình thành loài mới diễn ra như thế nào?

Sản phẩm dự kiến:

- Chọn lọc tự nhiên là cơ chế hình thành nên quần thể có các đặc điểm thích nghi với môi trường, từ đó hình thành nên các loài sinh vật từ một tổ tiên chung.

- Quá trình hình thành loài mới:

+ Các biến dị phát sinh trong quần thể sinh vật, trong đó có biến dị thích nghi và biến dị kém thích nghi.

+ Những biến dị thích nghi được chọn lọc tự nhiên làm tăng tần số, dần chiếm ưu thế. Những biến dị kém thích nghi bị chọn lọc tự nhiên đào thải, ngày càng ít đi.

+ Từ loài tổ tiên, dưới tác động của chọn lọc tự nhiên qua nhiều thế hệ sẽ tạo ra loài mới.

+ Từ một tổ tiên chung, chọn lọc tự nhiên tác động theo nhiều hướng khác nhau, qua thời gian dài sẽ hình thành nên nhiều loài sinh vật khác nhau.

………………………………….

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Từ nội dung bài học, GV yêu cầu HS hoàn thành các bài tập trắc nghiệm sau:

Câu 1. Tiến trình nào sau đây là tiến trình nghiên cứu đã được Darwin sử dụng để xây dựng học thuyết về chọn lọc tự nhiên và hình thành loài?

A. Quan sát → Hình thành giả thuyết → Xây dựng học thuyết.

B. Hình thành giả thuyết → Quan sát → Xây dựng học thuyết.  

C. Quan sát → Hình thành giả thuyết → Kiểm chứng giả thuyết.

D. Hình thành giả thuyết → Quan sát → Kiểm chứng giả thuyết.

Câu 2. Theo quan niệm của Darwin, nguyên liệu của chọn lọc tự nhiên là

A. biến dị cá thể.                                             

B. thường biến.

C. biến dị tổ hợp.                                             

D. đột biến gene.

Câu 3. Theo Darwin, sự đa dạng của các giống vật nuôi và cây trồng là kết quả của quá trình

A. chọn lọc nhân tạo.                                       

B. chọn lọc tự nhiên.

C. phát sinh biến dị cá thể.                               

D. chăm sóc, nuôi dưỡng của con người.

Câu 4. Tồn tại chủ yếu trong học thuyết Darwin là chưa

A. giải thích thành công cơ chế hình thành các đặc điểm thích nghi ở sinh vật.

B. hiểu rõ nguyên nhân phát sinh biến dị và cơ chế di truyền các biến dị.

C. đi sâu vào các con đường hình thành loài mới.

D. làm rõ tổ chức của loài sinh học.

Câu 5. Chọn lọc nhân tạo là

A. quá trình xảy ra khi các cá thể thừa hưởng những đặc điểm giúp chúng sống sót và sinh sản.

B. quá trình còn người quyết định loài thực vật hoặc động vật nào sẽ không sinh sản.

C. quá trình con người chủ động chọn lọc cá thể vật nuôi, cây trồng mang đặc điểm có lợi cho con người để tạo ra các giống.

D. quá trình con người chủ động tạo ra đột biến có lợi, hoặc không gây hại ở cây trồng, vật nuôi để tạo ra các giống.

Sản phẩm dự kiến:

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS hoàn thành bài tập sau:

Câu 1: Một bạn học sinh đề xuất như sau: “Nếu muốn biết một đặc điểm nào là đặc điểm thích nghi chỉ cần làm thí nghiệm xác định tỉ lệ sống sót của các cá thể mang đặc điểm đó có cao hơn với các cá thể không có đặc điểm nghiên cứu hay không”. Đề xuất này đúng hay sai? Giải thích.