Giáo án và PPT Sinh học 12 kết nối Bài 16: Tương tác giữa kiểu gene với môi trường và thành tựu chọn giống

BÀI 16: TƯƠNG TÁC GIỮA KIỂU GENE VỚI MÔI TRƯỜNG VÀ THÀNH TỰU CHỌN GIỐNG

A. KHỞI ĐỘNG

- GV dẫn dắt, đặt vấn đề; HS vận dụng kiến thức, kĩ năng đã học để giải quyết vấn đề.

B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

I. MỐI QUAN HỆ GIỮA KIỂU GENE VÀ MÔI TRƯỜNG

1. Sự tương tác giữa kiểu gene và môi trường

Trình bày sự tương tác giữa kiểu gene và môi trường?

Sản phẩm dự kiến:

- Kiểu gene tương tác với môi trường tạo ra kiểu hình. 

- Cùng một kiểu gene, ở môi trường khác nhau có thể cho ra các kiểu hình khác nhau (thường biến).

2. Mức phản ứng

Trình bày khái niệm và ứng dụng của mức phản ứng?

Sản phẩm dự kiến:

- Khái niệm:

+ Tập hợp các kiểu hình của cùng một kiểu gene được gọi là mức phản ứng của kiểu gene.

+ Bản chất của sự di truyền tính trạng là di truyền mức phản ứng của kiểu gene.

- Ứng dụng:

+ Trong y học: nghiên cứu về mức phản ứng của các gene gây bệnh → điều chỉnh các yếu tố môi trường để giảm nhẹ triệu chứng bệnh.

+ Trong nông nghiệp: 

Kiểu gene ↔ giống;

Điều kiện canh tác, chăm sóc ↔ môi trường;

Năng suất ↔ kiểu hình.

II. THÀNH TỰU CHỌN, TẠO GIỐNG BẰNG CÁC PHƯƠNG PHÁP LAI HỮU TÍNH

1. Khái quát về chọn, tạo giống vật nuôi, cây trồng

Trình bày khái quát về chọn, tạo giống vật nuôi, cây trồng?

Sản phẩm dự kiến:

(1) Tạo ra các dòng thuần chủng khác nhau; 

(2) Lai các dòng với nhau để tìm ra được các cá thể có tổ hợp các đặc tính di truyền mong muốn; 

(3) Nhân giống và chọn lọc ra giống thuần chủng. 

2. Một số thành tựu chọn, tạo giống vật nuôi

Trình bày một số thành tựu chọn, tạo giống vật nuôi?

Sản phẩm dự kiến:

- Nhiều giống vật nuôi là sản phẩm của quá trình chọn lọc và nhân giống lâu đời.

C. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Câu 1: Khi nói về mối quan hệ giữa kiểu gene, môi trường và kiểu hình, nhận định nào sau đây không đúng?

A. Kiểu gene quy định khả năng phản ứng của cơ thể trước các điều kiện môi trường khác nhau.

B. Kiểu hình là kết quả sự tương tác kiểu gene và môi trường.

C. Kiểu hình của cơ thể chỉ phụ thuộc vào kiểu gene mà không phụ thuộc vào môi trường.

D. Bố mẹ không truyền đạt cho con kiểu hình có sẵn mà di truyền kiểu gen quy định mức phản ứng.

Câu 2 (THPTQG - 2022): Người ta làm thí nghiệm trên một giống thỏ Himalaya như sau: cạo một phần lông trắng trên lưng thỏ và buộc vào đó một cục nước đá; sau một thời gian, tại vị trí này, lông mọc lên lại có màu đen. Phát biểu nào sau đây đúng khi giải thích về hiện tượng này?

A. Nhiệt độ thấp làm cho allele quy định lông trắng bị biến đổi thành allele quy định lông đen.

B. Nhiệt độ thấp gây ra đột biến làm tăng hoạt động của gene quy định lông đen,

C. Nhiệt độ thấp làm bất hoạt các enzyme cần thiết để sao chép các gene quy định màu lông.

D. Nhiệt độ thấp làm thay đổi biểu hiện gene quy định màu lông thỏ.

Câu 3:  Hiện tượng nào sau đây không phải là thường biến?

A. Người mắc hội chứng Đao thường thấp bé, má phệ, khe mắt xếch, lưỡi dày.

B. Số lượng hồng cầu tăng lên khi di chuyển lên vùng cao.

C. Cây bàng rụng lá vào mùa đông, sang xuân lại đâm chồi nảy lộc.

D. Tắc kè đổi màu theo nền môi trường.                       

Câu 4: Một gene chỉ biểu hiện ra kiểu hình khi ở nhiệt độ môi trường thấp khoảng (25℃) nhưng ở nhiệt độ cao (bằng hoặc trên 30℃) thì không biểu hiện. Giải thích nào dưới đây về hiện tượng này là đúng?

A. Ở điều kiện nhiệt độ cao, gene bị biến tính.

B. Sản phẩm của gene có thể vẫn được tạo ra khi môi trường có nhiệt độ cao, nhưng không có chức năng.

C. Ở điều kiện nhiệt độ cao, gene bị đột biến làm mất chức năng.

D. Sản phẩm của gene không bị thay đổi cấu hình không gian khi ở nhiệt độ thấp.

Câu 5: Giống lúa X khi trồng ở đồng bằng Bắc Bộ cho năng suất 8 tấn/ha, ở vùng Trung Bộ cho năng suất 6 tấn/ha, ở đồng bằng sông Cửu Long cho năng suất 10 tấn/ha. Nhận xét nào sau đây là đúng?

A. Điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng,... thay đổi đã làm cho kiểu gene của giống lúa X bị thay đổi theo.

B. Giống lúa X có nhiều mức phản ứng khác nhau về tính trạng năng suất.

C. Năng suất thu được ở giống lúa X hoàn toàn do môi trường sống quy định.

D. Tập hợp tất cả các kiểu hình thu được về năng suất được gọi là mức phản ứng của kiểu gene quy định tính trạng năng suất của giống lúa X.

Sản phẩm dự kiến:

Câu 1: C

Câu 2: D

Câu 3: A

Câu 4: B

Câu 5: D

D. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

GV nêu nhiệm vụ; HS vận dụng kiến thức, kĩ năng để hoàn thành nhiệm vụ được giao.