Giáo án và PPT Tin học 10 cánh diều Bài 1: Dữ liệu, thông tin và xử lí thông tin

BÀI 1: DỮ LIỆU, THÔNG TIN VÀ XỬ LÍ THÔNG TIN

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

GV giới thiệu và dẫn dắt vào bài:

• Em hãy cho biết, thông tin từ đâu mà có?

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1. Nguồn thông tin và dữ liệu

GV đặt câu hỏi hướng dẫn học sinh tìm hiểu:  

• Thông tin có được bằng cách nào?

Sản phẩm dự kiến:

- Thế giới rộng lớn quanh ta với con người, sự vật, sự việc, … đa dạng là nguồn thông tin vô tận.

- Nhiều thiết bị được tạo ra nhằm thu nhận các tín hiệu từ thế giới xung quanh để từ đó con người biết thêm thông tin. Từ đầu ra của các thiết bị này, ta có dữ liệu. Dữ liệu được ghi vào thiết bị lưu trữ hoặc gửi đi qua đường truyền dữ liệu.

Hoạt động 2. Quan hệ giữa thông tin và dữ liệu

GV đưa ra câu hỏi:

• Thông tin và dữ liệu có mối quan hệ như thế nào?

• Theo em “xử lí dữ liệu” và “xử lí thông tin” có gì khác nhau?

Sản phẩm dự kiến:

a) Từ thông tin thành dữ liệu

- Thông tin được lưu trữ hay gửi đi dưới dạng dữ liệu chữ và số, dữ liệu hình ảnh, dữ liệu âm thanh.

=> Thông tin có thể được biểu diễn dưới các dạng khác nhau

b) Từ dữ liệu đến thông tin

- Dữ liệu là: văn bản chữ và số, hình vẽ, hình ảnh, âm thanh, đoạn video, … Dữ liệu là nguồn thông tin.

- Từ dữ liệu có thể rút ra nhiều thông tin khác nhau.

- Bài toán xử lí thông tin có đầu vào là thông tin và đầu ra là thông tin hữu ích.

HĐ:

1) Đây là bài toán xử lí thông tin.

2) Đầu vào của bài toán là thông tin: điểm tổng kết các môn học của học sinh cả lớp.

Dữ liệu là bảng điểm tổng kết các môn học.

3) Đầu ra của bài toán là thông tin: danh sách đề nghị tuyên dương, khen thưởng.

Dữ liệu là: những học sinh có 3 môn học đạt điểm trung bình môn cao nhất lớp.

- Thông tin có thể được biểu diễn dưới.

Hoạt động 3. Phân biệt dữ liệu với thông tin

GV đưa ra câu hỏi:

• Theo em, thông tin và dữ liệu khác nhau như thế nào?

Sản phẩm dự kiến:

- Trong lưu trữ và trao đổi thông tin của con người, thông tin là nội dung, dữ liệu là hình thức thể hiện; dữ liệu là thông tin dưới dạng chứa trong phương tiện mang tin.

- Dữ liệu là đầu vào cho bài toán xử lí thông tin. Thông tin là kết quả đầu ra của bài toán này.

Hoạt động 4. Tin học và xử lí thông tin

GV đưa ra câu hỏi:

• Theo em, thế nào là xử lí thông tin, tin học và công nghệ thông tin?

Sản phẩm dự kiến:

- Tin học: ngành khoa học nghiên cứu các phương pháp và quá trình xử lí thông tin tự động bằng các phương tiện kĩ thuật – chủ yếu bằng máy tính

- Xử lí thông tin là tìm ra thông tin từ dữ liệu.

- Công nghệ thông tin: tập hợp các phương pháp khoa học, các phương tiện và công cụ kĩ thuật hiện đại (chủ yếu là kỹ thuật máy tính và viễn thông) nhằm tổ chức khai thác và sử dụng có hiệu quả các nguồn tài nguyên thông tin phong phú và tiềm năng trong mọi lĩnh vực hoạt động của con người và xã hội.

Hoạt động 5. Các bước xử lí thông tin của máy tính

GV đưa ra câu hỏi:

• Máy tính đã xử lí thông tin như thế nào?

Sản phẩm dự kiến:

- Các bước xử lí thông tin của máy tính tương ứng với các hoạt động xử lí thông tin của con người.

- Máy tính đã thực hiện 3 bước để xử lí thông tin:

+ Nhận dữ liệu vào, chuyển thành dữ liệu số;

+ Xử lí dữ liệu;

+ Đưa kết quả xử lí ra cho con người.

Hoạt động 6. Tháp dữ liệu - thông tin - tri thức

GV đưa ra câu hỏi:

• Em hãy vẽ tháp dữ liệu - thông tin - tri thức

Sản phẩm dự kiến:

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Từ nội dung bài học,GV yêu cầu HS luyện tập làm bài

Câu 1: Nghe bản tin dự báo thời tiết “Ngày mai trời có thể mưa”, em sẽ xử lý thông tin và quyết định như thế nào (thông tin ra)?

A. Mặc đồng phục.

B. Đi học mang theo áo mưa

C. Ăn sáng trước khi đến trường.

D. Hẹn bạn Trang cùng đi học.

Câu 2: “Em nghe loa phát thanh, biết hôm nay là Kỉ niệm 10 năm thành lập trường”. Theo em, đó là thông tin dạng gì?

A. Dạng hình ảnh.

B. Dạng số.

C. Dạng âm thanh.

D. Dạng chữ.

Câu 3:  Bạn An gọi điện nói với em: “Ngày mai có một bộ phim hoạt hình được chiếu ở rạp lúc 8 giờ, tớ đã thấy ở poster gần trường mình, mai cậu xin phép bố mẹ và đi xem với tớ nhé”. Theo em thông tin mà bạn An biết được khi nói với em ở dạng nào?

A. Viết                 

B. Nói

C. Vẽ         

D. Hình ảnh.

Câu 4: Khẳng định nào là sai trong các khẳng định sau:

A. Dữ liệu là đầu vào cho bài toán xử lí thông tin. Thông tin là kết quả đầu ra của bài toán này.

B. Từ dữ liệu có thể rút ra nhiều thông tin khác nhau.

C. Nói, viết, vẽ là chuyển thông tin trong bộ não con người thành dữ liệu để lưu trữ hay gửi đi khi trao đổi thông tin.

D. Thông tin có thể chia thành nhiều phần, thành các mục nhỏ hơn; còn dữ liệu có tính toàn vẹn.

Sản phẩm dự kiến:

Câu 1: B

Câu 2: C

Câu 3: B

Câu 4: D

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1: Tại sao việc xử lý thông tin là quan trọng trong việc ra quyết định? Hãy lấy ví dụ từ thực tế để minh họa.

Câu 2: Hãy liệt kê các bước cơ bản trong quá trình xử lý thông tin. Giải thích mỗi bước có vai trò gì.

Câu 3: Hãy giải thích tại sao thông tin không chính xác có thể dẫn đến các quyết định sai lầm. Đưa ra một tình huống cụ thể để làm rõ ý kiến của bạn.